သင္ဘာေၾကာင့္သမၼာက်မ္းစာကုိယုံၾကည္ႏုိင္သလဲ?

9Dan

 

သင္ဘာေၾကာင့္သမၼာက်မ္းစာကုိယုံၾကည္ႏုိင္သလဲ?
သမၼာက်မ္းစာရဲ႕သမုိင္း၊ ၿပီးေတာ့ သူ႔ရဲ႕တင္ဆက္ဟန္ဟာ အျခားအျခားေသာ ဘာသာေရးက်မ္းမ်ားနဲ႔မတူ ထူးျခားပါတယ္။…
သမၼာက်မ္းစာ၏သမုိင္း - သမၼာက်မ္းစာကုိ ဘယ္သူေရးသားခဲ့သလဲ?
gospelsသမၼာက်မ္းစာ၏သမုိင္း - သမၼာက်မ္းစာကုိ ႏွစ္ေပါင္း ၁၅ဝဝ အေတာအတြင္းမွာ က်မ္းေရးသူေပါင္း ၄ဝ ခန္႔မွ ေရးသား ခဲ့ၾကတယ္။ အျခားဘာသာေရးစာေပမ်ားနဲ႔မတူ၊ သမၼာက်မ္းစာဟာ အမွန္တကယ္ျဖစ္ခဲ့တဲ့ အျဖစ္အပ်က္မ်ား၊ ေနရာ ေဒသမ်ား၊ လူပုဂၢဳိလ္မ်ားနဲ႔ အခ်ီအခ်ေျပာဆုိခ်က္မ်ားကုိ ျဖစ္ရပ္မွန္သတင္းတစ္ပုဒ္သဖြယ္ တင္ဆက္ထားပါတယ္။ သမုိင္းသုေတသီမ်ားနဲ႔ ေရွးေဟာင္းသုေတသီမ်ားက က်မ္းစာရဲ႕စစ္မွန္မႈကုိ ထပ္ခါတလဲလဲ အတည္ျပဳၾကပါတယ္။

ဘုရားသခင္က က်မ္းျပဳစုသူမ်ားရဲ႕ကုိယ္ပုိင္စာေရးဟန္နဲ႔ ပင္ကုိယ္စ႐ုိက္မ်ားကုိ အသုံးျပဳၿပီးေတာ့ သူဘယ္သူလဲ၊ သူ႔ကုိသိကြၽမ္းတာဟာ ဘယ္လုိလဲဆုိတာကုိ ဖြင့္ျပပါတယ္။

သမၼာက်မ္းေရးသားခဲ့သူ အေယာက္ ၄ဝ စလုံးက တစ္ခုတည္းေသာအဓိကသိတင္းစကားကုိ တစ္သမတ္တည္း အေျပာင္းအလဲမရွိ ေဆာင္က်ဥ္းခဲ့ၾကတယ္။ က်ေနာ္အားလုံးကုိဖန္ဆင္းခဲ့တဲ့ဘုရားဟာ က်ေနာ္တုိ႔နဲ႔ ဆက္ဆံေရးရဖုိ႔ အလုိရွိတယ္။ သူ႔ကုိသိကြၽမ္းဖုိ႔နဲ႔ ယုံၾကည္စိတ္ခ်ဖုိ႔ က်ေနာ္တုိ႔ကုိေခၚပါတယ္။

သမၼာက်မ္းစာက က်ေနာ္တုိ႔ကုိ ေစ့ေဆာ္႐ုံမက လူ႔ဘဝနဲ႔ ဘုရားအေၾကာင္းကုိ ရွင္းျပပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ေမးေလာက္ တဲ့ေမးခြန္းေတြအားလုံးကုိ အေျဖမေပးေပမယ့္ လုံေလာက္တဲ့အေျဖေတြ ေပးပါတယ္။ ဘဝကုိ ရည္႐ြယ္ခ်က္နဲ႔ အၾကင္နာေမတၱာရွိရွိ ဘယ္လုိအသက္ရွင္ရမလဲ၊ အျခားသူေတြကုိ ဘယ္လုိနားလည္ႏုိင္မလဲဆုိတာ လမ္းညႊန္တယ္။ ခြန္အားနဲ႔ လမ္းညႊန္ခ်က္ရယူဖုိ႔ ဘုရားကုိကုိးစားဖုိ႔၊ က်ေနာ္အေပၚထားရွိတဲ့ သူ႔ရဲ႕ခ်စ္ျခင္းေမတၱာကုိ ခံစားေပ်ာ္႐ႊင္ဖုိ႔ က်ေနာ္တုိ႔ကုိ တုိက္တြန္းအားေပးတယ္။ ထာဝရအသက္ကုိ ဘယ္လုိပုိင္ဆုိင္သလဲဆုိတာလည္း သမၼာက်မ္းစာက ေျပာပါတယ္။

က႑အမ်ဳိးအစားစုံလင္တဲ့ အေထာက္အထားမ်ားက သမၼာက်မ္းစာရဲ႕ သမုိင္းဆုိင္ရာတိက်မွန္ကန္မႈနဲ႔ ဘုရားကုိယ္ ေတာ္တုိင္ဖြင့္ျပမႈအားျဖင့္ က်မ္းျပဳေရးသားတယ္ဆုိတဲ့အဆုိကုိ ရပ္တည္ေထာက္ခံေပးပါတယ္။ (ဒီေဆာင္းပါးရဲ႕ပုဒ္မ ခြဲမ်ားမွာ ေအာက္ပါအတုိင္းျဖစ္ၿပီး တစ္ခုခ်င္းစီေက်ာ္ဖတ္လုိရင္ ရပါတယ္။)

၁။ ေရွးေဟာင္းသုေတသနပညာ က သမၼာက်မ္းစာကုိ ဘယ္လုိေထာက္ခံသလဲ?
၂။ သမၼာက်မ္းစာဟာ ကာလတေလွ်ာက္ ေျပာင္းလဲခဲ့သလား၊ သုိ႔မဟုတ္ မူရင္းေရးသားခ်က္အတုိင္း ျဖစ္ေနတုန္းပဲလား?
၃။ ေယ႐ႈအေၾကာင္း ခရစ္ဝင္က်မ္းမ်ား ကုိ ယုံၾကည္စိတ္ခ်ႏုိင္ပါသလား?
၄။ သမၼာက်မ္းစာက ေယ႐ႈအေၾကာင္းေျပာျပတာေတြကုိ သမုိင္းသုေတသီမ်ား က အတည္ျပဳပါသလား?
၅။ သမၼာက်မ္းစာထဲမွာ ဝိေရာဓိမ်ား (ေရွ႕ေနာက္က်ဳိးေၾကာင္းမညီညႊတ္ျခင္္းမ်ား) ပါရွိပါသလား?
၆။ ဓမၼသစ္က်မ္းစာအုပ္မ်ား ကုိ ဘယ္လုိစီစဥ္ခ်မွတ္ခဲ့ၾကသလဲ? ယုဒခရစ္ဝင္က်မ္း ဘာလုိ႔မပါဝင္ရသလဲ?
၇။ ခရစ္ဝင္က်မ္းေတြေရးဖုိ႔ ႏွစ္ေပါင္း ၃ဝ မွ ၆ဝ မွ် ဘာေၾကာင့္ၾကာရွည္ခဲ့ရသလဲ?
၈။ ခရစ္ဝင္က်မ္းေတြမွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့အတုိင္း ေယ႐ႈအမွန္တကယ္လုပ္ေဆာင္၊ ေဟာေျပာခဲ့သလား ဆုိတာ ဘာေၾကာင့္အေရးႀကီးပါသလဲ?

၁။ ေရွးေဟာင္းသုေတသနပညာက သမၼာက်မ္းစာကုိ ဘယ္လုိေထာက္ခံသလဲ?
bible archaeologyေရွးေဟာင္းသုေတသနပညာက သမၼာက်မ္းစာဟာ က်ေနာ္တုိ႔ထံဘုရားသခင္ေရးတဲ့စာျဖစ္တယ္လုိ႔ သက္ေသမျပ ႏိုင္ပါဘူး။ သုိ႔ေသာ္ သမၼာက်မ္းစာရဲ႕ သမိုင္းဆုိင္ရာမွန္ကန္မႈကုိ အေထာက္အထားခုိင္ခုိင္လုံလုံ သက္ေသျပႏုိင္ (ျပလည္းျပ) ပါတယ္။ ေရွးေဟာင္းသုေတသီမ်ားက က်မ္းစာထဲမွာေဖာ္ျပထားတဲ့ အစုိးရအရာရွိမ်ား၊ ဘုရင္မ်ား၊ ၿမိဳ႕မ်ားနဲ႔ ပြဲေတာ္မ်ားရဲ႕အမည္နာမမ်ားကုိ ေတာက္ေလွ်ာက္ ရွာေဖြေတြ႔ရွိလာၾကပါတယ္ --- တခါတေလ သမုိင္းပညာ ရွင္မ်ားကပင္ အဲဒီလုိလူေတြ (သုိ႔) ေနရာေတြ ရွိခဲ့တယ္ဆုိတာ မစဥ္းစားမိခဲ့ၾကပါဘူး။ ဥပမာ၊ ရွင္ေယာဟန္ခရစ္ဝင္ က်မ္းက ေယ႐ႈ ေဘေသသဒေရကန္နားမွာ မသန္စြမ္းသူတစ္ေယာက္ကုိ ကုသတယ္လုိ႔ေျပာတယ္။ က်မ္းစာသားက ေရကန္ဆီသြားတဲ့လမ္းတေလွ်ာက္မွာ ကနားျပင္ (စႀကႍ) ငါးေဆာင္ရွိတယ္လုိ႔ေတာင္ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ပညာရွင္ မ်ားက အဲဒီကန္ရွိတယ္လုိ႔ ထင္မထားခဲ့ၾကဘူး၊ ေရွးေဟာင္းသုေတသနပညာရွင္မ်ားက ဒါကုိ ေျမေအာက္ေပ ၄ဝ အနက္မွာ ကနားျပင္ငါးခုနဲ႔တကြ ေတြ႔ရွိခဲ့ၾကတဲ့အခ်ိန္ထိေပါ့။၁

သမၼာက်မ္းစာဟာ သမုိင္းဆုိင္ရာအေသးစိတ္အခ်က္အလက္မ်ား ေျမာက္မ်ားစြာရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ က်မ္းစာေဖာ္ျပ တဲ့အရာအားလုံးကုိ ေရွးေဟာင္းသုေတသနအားျဖင့္ အကုန္ေတြ႔ရွိေသးတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ေရွးေဟာင္း ပစၥည္းေတြ႔ရွိခ်က္တုိင္းက သမၼာက်မ္းစာမွတ္တမ္းတင္ထားတဲ့အရာနဲ႔ မကုိက္ညီတာ ဘာတစ္ခုမွမရွိပါဘူး။

ႏႈိင္းယွဥ္ခ်က္အားျဖင့္၊ သတင္းေထာက္သစ္ လီစထေရာဘယ္လ္က ေမာရ္မြန္းက်မ္းစာကုိ မွတ္ခ်က္ခ်ထားတာက - “ေရွးေဟာင္းသုေတသနျပဳျခင္းက ၎ (ေမာရ္မြန္းက်မ္းစာ) ေဖာ္ျပထားတဲ့ ေရွးယခင္္က အေမရိကားမွာ ျဖစ္ပ်က္ခဲ့ တယ္လုိ႔ယူဆတဲ့ အျဖစ္အပ်က္မ်ားကုိ သက္ေသျပႏုိင္ဖုိ႔ အဖန္တလဲလဲ က်႐ႈံးခဲ့ပါတယ္။ ေမာရ္မြန္းဘာသာရဲ႕အဆုိ မ်ားကိုေထာက္ခံတဲ့ အေထာက္အထားမ်ားရွိမလားလုိ႔ စမစ္ဆုိနီယန္တကၠသုိလ္ကုိ က်ေနာ္စာေရးခဲ့တာ သတိရတယ္။ တကၠသုိလ္ရဲ႕ေရွးေဟာင္းသုေတသီမ်ားက ကမာၻသစ္ (New World) ရဲ႕ ေရွးေဟာင္းသုေတသနေတြ႔ရွိခ်က္နဲ႔ ေမာရ္မြန္းက်မ္းအဆုိတုိ႔ၾကားမွာ တုိက္႐ုိက္ဆက္သြယ္ခ်က္ ဘာတစ္ခုမွမေတြ႔ဘူးလုိ႔ အတိအလင္းျပန္ေျပာခဲ့ပါတယ္။” လုိ႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သုေတသီမ်ားက ေမာရ္မြန္းက်မ္းစာ (the Book of Mormon) ထဲမွာေဖာ္ျပထားတဲ့ ၿမိဳ႕ေတြ၊ လူေတြ၊ နာမည္ေတြနဲ႔ ေနရာေတြကုိ ေျမပုံမညြန္းဆုိခဲ့ဖူးၾကပါဘူး။၃

ဓမၼသစ္သမၼာက်မ္းထဲကတမန္ေတာ္ဝတၳဳထဲမွာ ရွင္လုကာေျပာထားတဲ့ ေရွးေနရာေဒသေတြအမ်ားႀကီးကုိေတာ့ ေရွးေဟာင္းသုေတသနအားျဖင့္ ေဖာ္ထုတ္သက္ေသျပခဲ့ၿပီးျဖစ္ပါတယ္။ “တစ္အုပ္လုံးအေနျဖင့္ ရွင္လုကာသည္ ႏုိင္ငံေပါင္း ၃၂၊ ၿမိဳ႕ေပါင္း ၅၄ ႏွင့္ ကြၽန္း ၉ ကြၽန္းတုိ႔ကုိ အမွားအယြင္းမရွိ အမည္တပ္ေျပာျပေပသည္။”၄

ေရွးေဟာင္းသုေတသနက သမၼာက်မ္းစာအေၾကာင္း မဟုတ္မမွန္သင္ၾကားတဲ့သီအုိရီေတြကုိလည္း ေခ်ပႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ ဥပမာ၊ ယေန႔ တခ်ဳိ႕ေကာလိပ္ေတြမွာသင္ၾကားေနဆဲသီအုိရီတစ္ခုက ေမာေရွ(မုိးဇက္)က ပင္ေတတ်ဳခ်္ (သမၼာက်မ္း စာရဲ႕ပထမဆုံးက်မ္းအုပ္ငါးေစာင္) ကုိ ေရးခဲ့တာမျဖစ္ႏုိင္ဘူး၊ ဘာလုိ႔လဲဆုိေတာ့ သူ႔ေခတ္မွာစာေပအေရးအသား မတီထြင္ခဲ့ေသးဘူးလုိ႔ဆုိတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေရွးေဟာင္းသုေတသီေတြက Black Stele ဆုိတဲ့ စာေပမွတ္တမ္းေက်ာက္ ျပားကုိ ရွာေဖြေတြ႔ရွိခဲ့ၿပီျဖစ္ပါတယ္။ “ယင္း၏အေပၚတြင္ သပ္(ရွည္ေသာသုံးေထာင့္ပုံ) ပုံသဏၭာန္အကၡရာမ်ားရွိၿပီး ဟမၼဴရာဘီ၏အေသးစိတ္ဥပေဒႆမ်ားပါရွိသည္။ ၎မွာ ေမာေရွေခတ္ေႏွာင္းေလာ? မဟုတ္ပါ! ေမာေရွေခတ္ မတုိင္မွီကျဖစ္သည္။ ထုိ႔ထက္မက အာျဗဟံ (ဘီစီ ၂ဝဝဝ) မတုိင္မွီကပင္ျဖစ္သည္။ ထုိမွ အနည္းဆုံးသုံးရာစုႏွစ္ ေက်ာ္လြန္ၿပီး ေမာေရွ၏စာမ်ားသုိ႔ေရာက္သည္။”၅

ေရွးေဟာင္းသုေတသနျပဳခ်က္က သမၼာက်မ္းစာရဲ႕သမုိင္းဆုိင္ရာတိက်မွန္ကန္မႈကုိ အစဥ္တစုိက္အတည္ျပဳေန ပါတယ္။

ေရွ႕ဆက္ေလ့လာမႈအတြက္၊ အဓိကက်ေသာေရွးေဟာင္းသုေတသနေတြ႔ရွိခ်က္မ်ားတခ်ဳိ႕ကုိ စာရင္းျပဳစုထားေသာ ဇယားကြက္တစ္ခုကုိၾကည့္႐ႈရန္ ဤေနရာကုိႏွိပ္ပါ။

၂။ သမၼာက်မ္းစာဟာ ကာလတေလွ်ာက္ ေျပာင္းလဲခဲ့သလား၊ သုိ႔မဟုတ္ မူရင္းေရးသားခ်က္အတုိင္း ျဖစ္ေနတုန္း ပဲလား?
gospelsခရစ္ဝင္က်မ္းမ်ား - တခ်ဳိ႕လူေတြက သမၼာက်မ္းစာဟာ “အႀကိမ္ေပါင္းမ်ားစြာ” ဘာသာျပန္ဆုိခဲ့ၾကတဲ့အတြက္ ဘာသာျပန္မႈအဆင့္ဆင့္မွာပဲ မူရင္းအနက္ေပ်ာက္ပ်က္သြားၿပီလုိ႔ ယူဆတတ္ၾကတယ္။ ဘာသာျပန္ခ်က္ေတြဟာ အျခားဘာသာျပန္ခ်က္ေတြကေန လုပ္တယ္ဆုိရင္ေတာ့ သူတုိ႔ေျပာတာမွန္ပါမယ္။ ဒါေပမယ့္ ဘာသာျပန္ခ်က္ေတြ ဟာ တကယ္ေတာ့ ေထာင္နဲ႔ခ်ီတဲ့ေရွးေဟာင္းလက္ေရးစာမူေတြမွာေတြ႔ရတဲ့ မူရင္းဂရိ၊ ေဟၿဗဲ(ဟီဘ႐ူး)နဲ႔ အာရမိ အရင္းအျမစ္စာသားေတြကေနပဲ တုိက္႐ုိက္ျပန္ဆုိတာျဖစ္ပါတယ္။

ဓမၼေဟာင္းသမၼာက်မ္းရဲ႕တိက်မွန္ကန္မႈကုိေတာ့ ယေန႔အစၥေရးႏုိင္ငံရဲ႕ေနာက္ဖက္ကမ္း႐ုိးတန္း (West Bank) တေလွ်ာက္မွာ ၁၉၄၇ မွာေတြ႔ရွိတဲ့ ေရွးေဟာင္းသုေတသနေတြ႔ရွိခ်က္တစ္ခုက အတည္ျပဳပါတယ္။ “ပင္လယ္ေသ စာလိပ္မ်ား (The Dead Sea Scrolls)” က က်ေနာ္တုိ႔မွာရွိသမွ် လက္ေရးစာမူေတြထက္ကုိ အႏွစ္ (၁ဝဝဝ) ပုိေစာတဲ့ ဓမၼေဟာင္းသမၼာက်မ္းဂန္ ပါရွိပါတယ္။ အႏွစ္တစ္ေထာင္ပုိေစာတဲ့ အဲဒီပင္လယ္ေသစာလိပ္ေတြနဲ႔ က်ေနာ္တုိ႔လက္ရွိ စာမူမ်ားကုိ ႏႈိင္းယွဥ္ၾကည့္ရင္ အခ်ိန္ကာလနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ က်ေနာ္တုိ႔ ၉၉.၅% သေဘာတူညီမႈရရွိပါတယ္။ က်န္တဲ့ ၅% ျခားနားခ်က္ေတြကေတာ့ အေသးအဖြဲစာလုံးေပါင္းသတ္ပုံျခားနားခ်က္ေတြနဲ႔ စာေၾကာင္းအဓိပၸာယ္ကုိမေျပာင္းလဲ ေစတဲ့ စာေၾကာင္းတည္ေဆာက္ပုံေလာက္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ဓမၼသစ္က်မ္းစာဟာဆုိရင္ လူသားတစ္ရပ္လုံးရဲ႕ စိတ္ခ်ယုံၾကည္ရဆုံးေသာ ေရွးေဟာင္းမွတ္တမ္းမွတ္ရာပဲျဖစ္ပါတယ္။ မူရင္းစာနဲ႔ နီးကပ္စြာဇာစ္ျမစ္ကာလသတ္မွတ္ထားတဲ့ ေထာင္နဲ႔ခ်ီေသာဓမၼသစ္သမၼာက်မ္းေစာင္မိတၱဴေတြကုိ က်ေနာ္ တုိ႔ပုိင္ဆုိင္ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အမွန္ေျပာရရင္၊ ပေလတုိ (သုိ႔) အရစၥတုိတယ္လ္ (သုိ႔) ဟုိမာရဲ႕အီလိယက္လုိ႔ က်ေနာ္တုိ႔သတ္မွတ္ထားတဲ့စာေတြထက္ကုိ ဓမၼသစ္က်မ္းက က်မ္းေရးသူမ်ားမူလေရးသားခဲ့တဲ့အတုိင္းရွိေနဆဲပါ ဆုိတာ ပုိေသခ်ာပါတယ္။ အျခားေရွးေဟာင္းစာေပမ်ားႏွင့္ ဓမၼသစ္က်မ္းအားႏႈိင္းယွဥ္ခ်က္အတြက္ ဤေနရာကုိႏွိပ္ပါ။

၃။ ေယ႐ႈအေၾကာင္း ခရစ္ဝင္က်မ္းမ်ားကုိ ယုံၾကည္စိတ္ခ်ႏုိင္ပါသလား?
gospelsဓမၼသစ္က်မ္းေရးသူေလးေယာက္က ေယ႐ႈရဲ႕ဘဝဇာတ္ေၾကာင္းကုိ တစ္ဦးစီ ကုိယ္ပုိင္အတၳဳပတၱိ ေရးခဲ့ၾကတာပါ။ အဲဒါေတြကုိ ခရစ္ဝင္က်မ္းေလးဆူ၊ ဓမၼသစ္က်မ္းရဲ႕ပထမေလးေစာင္လုိ႔ ေခၚပါတယ္။ ဒီ ေယ႐ႈရဲ႕အတၳဳပတၱိေတြ တိက်မွန္ကန္တယ္လုိ႔ က်ေနာ္တုိ႔ဘယ္လုိေသခ်ာေျပာႏုိင္ပါသလဲ?

အတၳဳပတၱိတစ္ခု ယုံၾကည္စိတ္ခ်ႏုိင္သလားလုိ႔ သမုိင္းပညာရွင္ေတြ ဆန္းစစ္တဲ့အခါ သူတုိ႔က “ဒီပုဂၢဳိလ္အေၾကာင္း တူညီတဲ့အေသးစိပ္အခ်က္အလက္ကုိ အျခားအရင္းအျမစ္ဘယ္ေလာက္မ်ားမ်ားက တင္ျပသလဲ?” လုိ႔ ေမးၾကပါ တယ္။ ဒါကဒီလုိပါ။ သမၼတဂြၽန္အက္ဖ္ကေနဒီရဲ႕အတၳဳပတၱိေတြကုိ သင္စုစည္းေနတယ္ဆုိပါစုိ႔။ သူ႔မိသားစုအေၾကာင္း၊ သူ႔ရဲ႕သမၼတရာထူး၊ က်ဴးဘားဒုံးက်ည္အေရးကုိ ဘယ္လုိကုိင္တြယ္တယ္ဆုိတာေဖာ္ျပတဲ့ အတၳဳပတၱိမ်ား၊ ၿပီးေတာ့ တူညီတဲ့အခ်က္ေတြတင္ျပတဲ့ အတၳဳပတၱိေတြအားလုံးနီးပါးကုိ သင္ရွာရမွာပဲ။ အတၳဳပတၱိတစ္ခုက သူ ေတာင္အာဖရိက မွာ ဘုန္းေတာ္ႀကီးတစ္ပါးအျဖစ္ ဆယ္ႏွစ္ေနထုိင္ခဲ့တယ္လုိ႔ တင္ျပတာ သင္ေတြ႔ခဲ့ရင္ေကာ? ဒါေပမယ့္ အျခားအတၳဳ ပတၱိေတြက သူ႔ဘဝတေလွ်ာက္လုံး အေမရိကမွာ ေနထုိင္ခဲ့တယ္လုိ႔ေျပာမယ္။ စဥ္းစားခ်င့္ခ်ိန္တတ္တဲ့သမုိင္းပညာရွင္ တစ္ေယာက္ကေတာ့ တစ္ခုနဲ႔တစ္ခုသေဘာတူကုိက္ညီတဲ့ ျဖစ္ရပ္ေတြကုိပဲ ယူမွာျဖစ္ပါတယ္။

ေယ႐ႈနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ သူ႔ဘဝအေၾကာင္း တူညီတဲ့အခ်က္အလက္ေတြကုိေပးတဲ့ အတၳဳပတၱိေတြ အမ်ားႀကီးေတြ႔ရ သလား? ဟုတ္ကဲ့၊ ေတြ႔ရပါတယ္။ ေအာက္ပါဇယားဟာ ေယ႐ႈရဲ႕အခ်က္အလက္မ်ားနမူနာတစ္ခုျဖစ္ၿပီး အဲဒီအခ်က္ ေတြကုိ သူတုိ႔အတၳဳပတၱိေတြတစ္ခုစီရဲ႕ ဘယ္ေနရာမွာေပးထားသလဲဆုိတာ ေတြ႔ႏုိင္ပါတယ္။

မႆဲ မာကု လုကာ ေယာဟန္
ေယ႐ႈ အပ်ဳိစင္တစ္ဦးမွေမြးဖြားခဲ့ ၁း၁၈-၂၅ - ၁း၂၇၊ ၃၄ -
ေယ႐ႈ ဗက္လင္မွာေမြးဖြားခဲ့ ၂း၁ - ၂း၄ -
နာဇရက္မွာေနထုိင္ခဲ့ ၂း၂၃ ၁း၉၊ ၂၄ ၂း၅၁၊ ၄း၁၆ ၁း၄၅၊ ၄၆
ေယ႐ႈ ဗတၱိဇံဆရာေယာဟန္မွာ ႏွစ္ျခင္းခံခဲ့ ၃း၁-၁၅ ၁း၄-၉ ၃း၁-၂၂ -
အနာၿငိမ္းျခင္းအံ့ဖြယ္အမႈမ်ားျပဳခဲ့ ၄း၂၄ စသည္ ၁း၃၄ စသည္ ၄း၄ဝ စသည္ ၉း၇
ေရေပၚလမ္းေလွ်ာက္ခဲ့ ၁၄း၂၅ ၆း၄၈ - ၆း၁၉
လူငါးေထာင္ကုိ မုန္႔ငါးလုံးႏွင့္ငါးႏွစ္ေကာင္ႏွင့္ေကြၽးေမြး ၁၄း၇ ၆း၃၈ ၉း၁၃ ၆း၉
သာမန္လူမ်ားကုိ သြန္သင္မႈျပဳ ၅း၁ ၄း၂၅၊ ၇း၂၈ ၉း၁၁ ၁၈း၂ဝ
အသုိင္းအဝုိင္းမွပယ္က်ဥ္ခံရသူမ်ားႏွင့္
အခ်ိန္ယူ ၉း၁ဝ၊ ၂၁း၃၁ ၂း၁၅၊ ၁၆ ၅း၂၉၊ ၇း၂၉ ၈း၃
ဘာသာေရးအာဏာပုိင္မ်ားကုိ တရားခ်ျပ ၁၅း၇ ၇း၆ ၁၂း၅၆ ၈း၁-၅၈
ဘာသာေရးအာဏာပုိင္းမ်ားက
သူ႔ကုိသတ္ရန္အကြက္ခ် ၁၂း၁၄ ၃း၆ ၁၉း၄၇ ၁၁း၄၅-၅၇
သူတုိ႔ေယ႐ႈအား ေရာမအာဏာပုိင္မ်ားထံ
လႊဲေျပာင္း ၂၇း၁၊ ၂ ၁၅း၁ ၂၃း၁ ၁၈း၂၈
ေယ႐ႈ ၾကာပြတ္ျဖင့္အ႐ုိက္ႏွက္ခံရ ၂၇း၂၆ ၁၅း၁၅ - ၁၉း၁
ေယ႐ႈ ကြပ္မ်က္ခံရ ၂၇း၂၆-၅ဝ ၁၅း၂၂-၃၇ ၂၃း၃၃-၄၆ ၁၉း၁၆-၃ဝ
ဂူသခၤ်ဳိင္းတစ္ခုတြင္ ျမွဳပ္ႏွံ ၂၇း၅၇-၆၁ ၁၅း၄၃-၄၇ ၂၃း၅ဝ-၅၅ ၁၉း၃၈-၄၂
ေသျခင္းမွရွင္ျပန္ထေျမာက္ၿပီး
တပည့္ေတာ္မ်ားထံျပန္လာ ၂၈း၁-၂ဝ ၁၆း၁-၂ဝ ၂၄း၁-၅၃ ၂ဝး၁-၃၁
ခရစ္ဝင္က်မ္းအတၳဳပတၱိႏွစ္ေစာင္ကုိ ေယ႐ႈနဲ႔ သုံးႏွစ္ေက်ာ္ကာလအတြင္း ကုိယ္တုိင္ကုိယ္က်သိကြၽမ္းၿပီး အတူခရီး သြားလာခဲ့ၾကတဲ့ ရွင္မႆဲနဲ႔ ရွင္ေယာဟန္တုိ႔က ေရးသားခဲ့တာျဖစ္တယ္။ အျခားႏွစ္ေစာင္ကုိေတာ့ ေယ႐ႈရဲ႕တမန္ ေတာ္မ်ားရဲ႕လုပ္ေဖာ္ကုိင္ဖက္ မိတ္ေဆြအရင္းအျခာမ်ားျဖစ္တဲ့ ရွင္မာကုနဲ႔ ရွင္လုကာတုိ႔က ေရးသားခဲ့ပါတယ္။ ဒီ က်မ္းေရးသူေတြက သူတုိ႔မွတ္တမ္းတင္ေနတဲ့ အခ်က္ေတြရဖုိ႔ တုိက္႐ုိက္အခြင့္အလမ္းရရွိခဲ့ၾကပါတယ္။ ကနဦး အသင္းေတာ္က ဒီ ခရစ္ဝင္က်မ္းေလးေစာင္ကုိ လက္ခံခဲ့ၾကတယ္၊ ဘာလုိ႔လဲဆုိေတာ့ ေယ႐ႈရဲ႕ဘဝဇတ္ေၾကာင္း လူသိမ်ားၿပီးသားအခ်က္ေတြနဲ႔ ကုိက္ညီေနလုိ႔ပါပဲ။

ေနာက္ၿပီး၊ ခရစ္ဝင္က်မ္းေတြဟာ သတင္းေပးပုိ႔ခ်က္မ်ားနဲ႔တူၿပီး၊ ေန႔ရက္အျဖစ္အပ်က္ေတြရဲ႕ ျဖစ္ရပ္မွန္မွတ္တမ္း ေတြကုိ သူတုိ႔ကုိယ္ပုိင္အျမင္ကုိယ္စီအတုိင္း တင္ျပၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ က်မ္းေရးသူတစ္ဦးစီရဲ႕ ေဖာ္ျပခ်က္ေတြ တမူထူးျခားေနၾကေပမယ့္ အခ်က္အလက္ေတြကေတာ့ သေဘာတူညီမႈရွိၾကတယ္။ ခရစ္ဝင္က်မ္းမ်ားဟာ သမုိင္း သုေတသီမ်ားနဲ႔ ေရွးေဟာင္းသုေတသီမ်ားက မွန္ကန္ေၾကာင္းအတည္ျပဳၾကတဲ့ တိက်တဲ့ပထဝီဝင္အမည္နာမမ်ားနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈဆုိင္ရာအေသးစိပ္အခ်က္ေတြကုိ ေပးပါတယ္။

ခရစ္ဝင္က်မ္းတစ္ခုမွ နမူနာတစ္ခုၾကည့္ရန္အတြက္၊ ဤေနရာကုိႏွိပ္ပါ။

၄။ သမၼာက်မ္းစာက ေယ႐ႈအေၾကာင္းေျပာျပတာေတြကုိ သမုိင္းသုေတသီမ်ားက အတည္ျပဳပါသလား?
josephusသမၼာက်မ္းစာက အံ့ဖြယ္အမႈေတြမ်ားစြာျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ နာဇရက္ၿမိဳ႕သားေယ႐ႈဟာ ေရာမစစ္သားေတြရဲ႕ကြပ္မ်က္ျခင္း ကုိခံရၿပီး ေသရာမွရွင္ျပန္ထေျမာက္ခဲ့တယ္လုိ႔ သတင္းေပးပုိ႔ပါတယ္။ ေရွးယခင္သမုိင္းပညာရွင္ေျမာက္မ်ားစြာက ေယ႐ႈနဲ႔သူ႔ေနာက္လုိက္မ်ား ဘဝအေၾကာင္း သမၼာက်မ္းစာရဲ႕တင္ျပခ်က္ကုိ ခုိင္ခုိင္မာမာအတည္ျပဳၾကပါတယ္။

ပထမရာစုႏွစ္ေရာမရဲ႕သမုိင္းပညာရွင္တစ္ဦးျဖစ္သူ ေကာ္နဲလိယပ္စ္တာဆီးတုစ္ (ေအဒီ ၅၅-၁၂ဝ) ကုိ ေရွးေခတ္ကမာၻ အေၾကာင္း အမွန္ကန္ဆုံးသမုိင္းပညာရွင္အျဖစ္ ခံယူပါတယ္။၆

တာဆီးတုစ္ရဲ႕ေကာက္ႏႈတ္ခ်က္တစ္ခုမွာ ေရာမဘုရင္နီ႐ုိက “ခရစ္ယာန္မ်ားဟုေခၚေသာ… လူတန္းစားတစ္ရပ္အေပၚ အၾကမ္းၾကဳတ္ဆုံးေသာညွင္းပန္းႏွိပ္စက္မႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ ခရစ္ယာန္၏နာမအရင္းခံထြက္ေပၚရာ ခရစၥတုစ္ [ခရစ္ေတာ္] မွာမူ တုိင္ေဘးရီးယပ္စ္စုိးစံစဥ္တြင္ ကြၽန္ေတာ္တုိ႔၏ ျပည္သူ႔တရားစီရင္သူမ်ားမွတစ္ဦးျဖစ္သူ ပြန္တိယုစ္ ပိလသုစ္ (ပိလပ္မင္း) … ၏လက္၌ အစြန္းေရာက္အျပစ္ဒဏ္ကုိ ခံစားခဲ့ရသည္။”၇

ဂ်ဴးသမုိင္းပညာရွင္တစ္ဦးျဖစ္သူ ဖလားဗီးယုစ္ဂ်ဳိးဆဲဖုစ္ (ေအဒီ ၃၈-၁ဝဝ) က သူ႔ရဲ႕ဂ်ဳးေရွးေခတ္အေၾကာင္း (Jewish Antiquities) မွတ္တမ္းမွာ ေယ႐ႈအေၾကာင္းကုိ ေရးသားခဲ့ပါတယ္။ ဂ်ဳိးဆဲဖုစ္ဆီက၊ “ေယ႐ႈသည္ အံ့ဖြယ္ဘနန္းစြမ္း ေဆာင္မႈမ်ားျပဳလုပ္၊ လူမ်ားစြာကုိသြန္သင္၊ ဂ်ဳး(ယုဒ)ႏွင့္ဂရိလူမ်ဳိးမ်ားမွ ေနာက္လုိက္မ်ားစြာရရွိခဲ့သည့္ ပညာရွိတစ္ပါး ျဖစ္သည္၊ ေမရွိယဟု ယုံၾကည္ခံခဲ့ရသူျဖစ္သည္၊ ဂ်ဳးဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္မ်ားမွ စြဲခ်က္တင္ခဲ့ၾကသည္၊ ကားစင္ တင္သတ္ျခင္းခံေစရန္ ပိလပ္မင္းမွ စီရင္ခ်က္ခ်ခဲ့ၿပီး၊ ျပန္လည္ရွင္ျပန္ထေျမာက္ခဲ့သည္ဟု ယုံၾကည္မွတ္ယူခံရသူ ျဖစ္သည္ဟု ကြၽန္ေတာ္တုိ႔ေလ့လာရပါသည္”၈ လုိ႔ မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ပါတယ္။

ဆူတုိးနီးယပ္စ္၊ ပလုိင္နီသယန္းဂါးနဲ႔ သာလုစ္တုိ႔ကလည္း ဓမၼသစ္က်မ္းျဖစ္စဥ္မ်ားနဲ႔ကုိက္ညီတဲ့ ခရစ္ယာန္ဝတ္ျပဳကုိး ကြယ္ျခင္းနဲ႔ ညွင္းပန္းႏွိပ္စက္ခံရျခင္းမ်ားအေၾကာင္းကုိ ေရးခဲ့ၾကပါတယ္။

ဂ်ဴးေရွးေဟာင္းဓေလ့ထုံးတမ္းဥေပဒက်မ္းကပင္ ေယ႐ႈအေပၚဘက္လုိက္ျခင္းမရွိဘဲ သူ႔ဘဝရဲ႕အဓိကအျဖစ္သနစ္ မ်ားအေၾကာင္း သေဘာတူမွတ္သားထားပါတယ္။ ထုိက်မ္းကေန၊ “ေယ႐ႈသည္ ထိမ္းျမားလက္ထပ္မႈအားျဖင့္ မဟုတ္ဘဲ ေမြးဖြားခဲ့သည္၊ ေနာက္လုိက္သာဝကမ်ား ရရွိခဲ့သည္၊ သူ႔ကုိယ္သူဘုရားျဖစ္ေၾကာင္း ေႂကြးေၾကာ္မႈမ်ား ျပဳခဲ့သည္၊ ထုိ႔ျပင္ အံ့ဖြယ္ျပဋိဟာမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့သည္၊ သုိ႔ေသာ္ ထုိအံ့ဖြယ္အမႈမ်ားမွာ ဘုရားသခင္မွလာသည္မဟုတ္ဘဲ စုန္းကေဝအတတ္မွျဖစ္သည္။”၉

ေရွးအက်ဆုံးသမုိင္းပညာရွင္မ်ားဟာ ေရာမအင္ပါယာရဲ႕ေဝးလံနယ္ေျမေဒသေတြဆီက မထင္ရွားတဲ့ ဂ်ဴးဘာသာေရး ဆရာ ရဟူဒီမ်ားအေပၚမွာမဟုတ္၊ ႏုိင္ငံေရးနဲ႔စစ္ေရးေခါင္းေဆာင္မ်ားေပၚမွာသာ အာ႐ုံစုိက္မွတ္သားခဲ့ၾကတာကုိ ေထာက္႐ႈရင္ ဒါဟာ ထူးျခားတဲ့သတင္းအခ်က္အလက္ပဲျဖစ္ပါတယ္။ သုိ႔ေပမယ့္ ေရွးေဟာင္သမုိင္းပညာရွင္မ်ား (ဂ်ဴးမ်ား၊ ဂရိမ်ားနဲ႔ ေရာမမ်ား) ကေတာ့ သူတုိ႔ကုိယ္တုိင္ယုံၾကည္သူမ်ားမဟုတ္ေတာင္ ဓမၼသစ္က်မ္းထဲမွာတင္ျပ ထားတဲ့ အဓိကအျဖစ္အပ်က္မ်ားကုိ အတည္ျပဳၾကပါတယ္။

၅။ သမၼာက်မ္းစာထဲမွာ ဝိေရာဓိမ်ား (ေရွ႕ေနာက္က်ဳိးေၾကာင္းမညီညႊတ္ျခင္္းမ်ား) ပါရွိပါသလား?
history of the bibleသမၼာက်မ္းစာ၏သမုိင္း - သမၼာက်မ္းစာဟာ က်ဳိးေၾကာင္းမညီညႊတ္တဲ့အခ်က္ေတြ ျပည့္ေနတယ္လုိ႔ တခ်ဳိ႕ေျပာဆုိၾက တဲ့အခါ ဒါဟာလုံးဝမမွန္ပါဘူး။ အျပင္ပန္းအားျဖင့္က်ဳိးေၾကာင္းမညီညႊတ္သေယာင္ရွိတဲ့ အေရအတြက္ဟာ သမၼာ က်မ္းစာရဲ႕အ႐ြယ္အစားနဲ႔ၿခံဳငုံတဲ့အတုိင္းအတာအတြက္ အမွန္တကယ္ သိသိသာသာကုိ နည္းပါးပါတယ္။ အျပင္ပန္း ကြာဟျခားနားခ်က္ေတြ ရွိေနတာဟာ ႐ႈံးနိမ့္ဖုိ႔အစား စိတ္ဝင္စားစရာပဲပုိေကာင္းပါတယ္။ အဲဒါေတြက ဘယ္အဓိက အျဖစ္အပ်က္ (သုိ႔) ဘယ္ယုံၾကည္မႈအေျခခံတစ္ခုကုိမွ် မထိခုိက္ႏုိင္ပါဘူး။

ကြဲလြဲခ်က္လုိ႔ေခၚၾကတဲ့ ဥပမာတစ္ခုကဒီလုိပါ။ ပိလပ္မင္းက ေယ႐ႈကုိတင္ထားတဲ့လက္ဝါးကားတုိင္ေပၚမွာ အမွတ္ ကမၺည္းတစ္ခု ခ်ိတ္ဆြဲထားရမယ္လုိ႔ အမိန္႔ထုတ္တယ္။ အဲဒီဆုိင္းဘုတ္ေပၚမွာေရးထားတာကုိ ခရစ္ဝင္က်မ္းသုံးခုက မွတ္တမ္းတင္ထားပါတယ္-
ရွင္မႆဲထဲမွာ - “ဤသူသည္ ယုဒရွင္ဘုရင္၊ ေယ႐ႈေပတည္း”
ရွင္မာကုထဲမွာ - “ယုဒရွင္ဘုရင္”
ရွင္ေယာဟန္ထဲမွာ - “ယုဒရွင္ဘုရင္၊ နာဇရက္ၿမိဳ႕သားေယ႐ႈ”

အသုံးအႏႈန္း မတူညီဘူး၊ ဒါေၾကာင့္ အျပင္ပန္းကြဲလြဲခ်က္ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သိသာတဲ့အရာကေတာ့ အဲဒီက်မ္းေရး သူသုံးေယာက္စလုံးက အဲဒီလုိအေသးစိပ္နဲ႔ အျဖစ္အပ်က္တစ္ခုထဲကုိ ေဖာ္ျပၾကတာက -- ေယ႐ႈကြပ္အဆုံးစီရင္ခံခဲ့ တယ္ဆုိတာပါပဲ။ အဲဒီအေပၚမွာ အားလုံးသေဘာတူညီပါတယ္။ သူတုိ႔က ကားတုိင္မွာကမၺည္းတစ္ခုထုိးထားတယ္၊ ၿပီးေတာ့ စာရဲ႕အဓိပၸာယ္လည္း သုံးက်မ္းစလုံးမွာအတူတူပါပဲ ဆုိတာေတာင္ မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ၾကတာကလား!

တိက်တဲ့အသုံးအႏႈန္းျပႆနာကေကာ? ခရစ္ဝင္က်မ္းေတြရဲ႕မူရင္းဂရိဘာသာမွာ သူတုိ႔က ယေန႔က်ေနာ္တုိ႔ တုိက္႐ုိက္ကုိးကားခ်က္ျပတဲ့အခါသုံးသလုိ မ်က္ေတာင္အဖြင့္အပိတ္ေတြ မသုံးၾကပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ခရစ္ဝင္က်မ္းေရး သူေတြက စာပုိဒ္ေတြထဲမွာ မသိမသာကြာဟမႈကုိျဖစ္ေစတဲ့ သြယ္ဝုိက္ကုိးကားခ်က္ကုိပဲ ေရးသားေဖာ္ျပခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေနာက္ထပ္အျပင္ပန္းကြဲလြဲခ်က္ဥပမာတစ္ခုကဒီလုိပါ။ ေယ႐ႈဟာ သူရွင္ျပန္မထေျမာက္မွီ ဂူသခၤ်ဳိင္းထဲမွာ ႏွစ္ညေန ခဲ့သလား (သုိ႔) သုံးညေနခဲ့ပါသလား? ေယ႐ႈက သူကားစင္တင္သတ္ျခင္းမခံရခင္မွာ၊ “ေယာနသည္ ငါးႀကီးဝမ္းထဲမွာ သုံးရက္(ႏွင့္သုံးည)ေနရသကဲ့သုိ႔၊ လူသား[သူ]သည္ ေျမႀကီးထဲမွာ သုံးရက္ေနရလတၱံ႔။ (မႆဲ ၁၂း၄ဝ)” လုိ႔ ေျပာခဲ့ တယ္။ ေယ႐ႈေျပာခဲ့တဲ့တျခားမိန္႔ဆုိခ်က္ကုိ ရွင္မာကုက “လူသားသည္ ယဇ္ပုေရာဟိတ္အႀကီး၊ က်မ္းျပဳဆရာတုိ႔ လက္သုိ႔ ေရာက္လိမ့္မည္။ ထုိသူတုိ႔သည္ ေသျပစ္ကုိစီရင္၍ တစ္ပါးအမ်ဳိးသားတုိ႔လက္သုိ႔ အပ္ႏွံၾကလိမ့္မည္။ သူတုိ႔ သည္လည္း လူသားအား ျပက္ရယ္ျပဳျခင္း၊ ႐ုိက္ပုတ္ျခင္း၊ တံေတြးႏွင့္ေထြးျခင္း၊ အေသသတ္ျခင္းကုိ ျပဳၾကလိမ့္မည္။ သုံးရက္ေျမာက္ေသာေန႔၌ ထေျမာက္လိမ့္မည္ဟူ၍ မိမိကုိယ္၌ေရာက္လတၱံ႔ေသာ အမႈအရာတုိ႔ကုိ တပည့္ေတာ္တုိ႔ အား မိန္႔ေတာ္မူ၏။” (မာကု ၁ဝး၃၃၊ ၃၄)

ေယ႐ႈဟာ ေသာၾကာေန႔မွာအသတ္ခံရၿပီး ရွင္ျပန္ထေျမာက္သြားမွန္း တနဂၤေႏြေန႔မွာ ေတြ႔ရွိရတာျဖစ္တယ္။ ဒါဆုိ သခၤ်ဳိင္းဂူထဲမွာ သုံးရက္နဲ႔သုံးညေနတာ ဘယ္ျဖစ္ႏုိင္မလဲ? အမွန္ေတာ့ ေန႔တစ္ေန႔ (သုိ႔) ညတစ္ညရဲ႕ဘယ္အပုိင္းကုိ မဆုိ တစ္ေန႔တာနဲ႔တစ္ညတာအျပည့္လုိ႔ တြက္ေလ့ရွိတာဟာ ေယ႐ႈေခတ္တုန္းက ဂ်ဴးေတြရဲ႕ဓေလ့သုံးစကားပုံစံတစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေသာၾကာ၊ စေနနဲ႔ တနဂၤေႏြကုိ ေယ႐ႈတုိ႔ရဲ႕ယဥ္ေက်းမႈမွာ သုံးရက္နဲ႔သုံးညလုိ႔ ေခၚရမယ္ျဖစ္ ပါတယ္။ ဒီေန႔မွာလည္း က်ေနာ္တုိ႔ အဲဒီနည္းအတုိင္း ေျပာတတ္ၾကတယ္ -- လူတစ္ေယာက္က “တစ္ေန႔လုံးေစ်းဝယ္ သြားတယ္” လုိ႔ေျပာတယ္ဆုိရင္ သူက ၂၄ နာရီစလုံးကုိ မဆုိလုိဘူးဆုိတာ က်ေနာ္တုိ႔နားလည္ပါတယ္။

၆။ ဓမၼသစ္က်မ္းစာအုပ္မ်ား ကုိ ဘယ္လုိစီစဥ္ခ်မွတ္ခဲ့ၾကသလဲ? ဘာေၾကာင့္ အေပါခရိဖာ[က်မ္းပယ္]၊ ရွင္ယုဒခရစ္ ဝင္က်မ္း (သုိ႔) ရွင္ေသာမခရစ္ဝင္က်မ္းေတြကုိ လက္မခံရသလဲ?
apocrypha - gospel of thomasက်မ္းပယ္ - ရွင္ေသာမခရစ္ဝင္က်မ္း - ယေန႔ျမင္ရတဲ့ ဓမၼသစ္က်မ္းအုပ္စာရင္းကုိ ယုံၾကည္လက္ခံရတဲ့အေပၚ ခုိင္မာတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြ ရွိတယ္။ ကနဦးအသင္းေတာ္က ဓမၼသစ္က်မ္းအုပ္မ်ားကုိ ေရးၿပီးလွ်င္ၿပီးခ်င္းဆုိသလုိ လက္ခံခဲ့ၾက ပါတယ္။ က်မ္းေရးသူေတြဟာ ေယ႐ႈကုိယ္တုိင္ (သုိ႔) သူ႔ရဲ႕လတ္တေလာေနာက္လုိက္မ်ားရဲ႕ မိတ္ေဆြမ်ားျဖစ္ၿပီး၊ ေယ႐ႈကုိယ္တုိင္ ကနဦးအသင္းေတာ္ရဲ႕ေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ စိတ္ခ်အပ္ႏွံခဲ့တဲ့လူေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။ ခရစ္ဝင္က်မ္း ေရးသူ ရွင္မႆဲနဲ႔ ရွင္ေယာဟန္တုိ႔ဟာ ေယ႐ႈရဲ႕အနီးကပ္ဆုံးေနာက္လုိက္သူမ်ားထဲမွာ ပါဝင္ပါတယ္။ ရွင္မာကုနဲ႔ ရွင္လုကာတုိ႔ဟာလည္း တမန္ေတာ္ေတြရဲ႕အေဖာ္ေတြပဲျဖစ္ၿပီး၊ အဲဒီတမန္ေတာ္မ်ားထံကေန ေယ႐ႈသက္ေတာ္စဥ္ကုိ သိခြင့္ရခဲ့ၾကတယ္။

အျခားဓမၼသစ္က်မ္းေရးသူေတြလည္း ေယ႐ႈအေၾကာင္း တုိက္႐ုိက္သိခြင့္ရခဲ့ၾကသူေတြပါ- ရွင္ယာကုပ္နဲ႔ ရွင္ယုဒတုိ႔ဟာ အစပုိင္းမွာ ေယ႐ႈကုိမယုံၾကည္ခဲ့ၾကတဲ့ ေယ႐ႈရဲ႕အေမတူအေဖကြဲညီအစ္ကုိေတြျဖစ္ၾကတယ္။ ရွင္ေပတ႐ုကေတာ့ တမန္ေတာ္ဆယ့္ႏွစ္ပါးထဲက တစ္ပါးပါ။ ရွင္ေပါလုလည္း ခရစ္ယာန္ယုံၾကည္မႈကုိ ျပင္းထန္စြာဆန္႔က်င္ခဲ့သူ တစ္ေယာက္အျဖစ္ အစျပဳခဲ့ၿပီး ဘာသာေရးအာဏာပုိင္ အတန္းအစားထဲက အဖြဲ႔ဝင္တစ္ေယာက္ပါ၊ ဒါေပမယ့္ ေယ႐ႈေသျခင္းမွရွင္ျပန္ခဲ့တာ သိရတဲ့အတြက္ ေယ႐ႈရဲ႕ေဇာသန္တဲ့ေနာက္လုိက္တစ္ေယာက္ ျဖစ္လာပါတယ္။

ဓမၼသစ္က်မ္းရဲ႕တင္ျပခ်က္ေတြဟာ ေထာင္နဲ႔ခ်ီတဲ့ မ်က္ျမင္ကုိယ္ေတြ႔ျမင္ေတြ႔ခဲ့တဲ့သူေတြရဲ႕အဆုိေတြနဲ႔ပဲ တန္းစီေန တာျဖစ္တယ္။ အျခားစာအုပ္ေတြ ႏွစ္ရာခ်ီၾကာၿပီးမွ ေရးသားခဲ့တဲ့အခါက်ေတာ့ အသင္းေတာ္အေနနဲ႔ ဒါေတြဟာ အတုအေယာင္ေတြပဲလုိ႔ ရိပ္စားမိဖုိ႔ မခက္ခဲပါဘူး။ ဥပမာ၊ ရွင္ယုဒခရစ္ဝင္က်မ္းဆုိရင္ ရွင္ယုဒကုိယ္တုိင္ ေသဆုံးၿပီး မ်ားစြာအၾကာ ေအဒီ ၁၃ဝ-၁၇ဝ ဝန္းက်င္မွာ ေနာ့စ္တစ္ဂုိဏ္းက ေရးခဲ့တာျဖစ္တယ္။ ရွင္ေသာမခရစ္ဝင္က်မ္းဟာ လည္း ေအဒီ ၁၄ဝ ေလာက္မွာ တမန္ေတာ္တစ္ဦးရဲ႕အမည္ကုိ မမွန္မကန္သုံးထားတဲ့ အတုအေယာင္စာတစ္ေစာင္ ျဖစ္တဲ့ အျခားသာဓကတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီခရစ္ဝင္က်မ္းေတြနဲ႔ ေနာ့တစ္ခရစ္ဝင္က်မ္းေတြဟာ ေယ႐ႈရဲ႕ထင္ရွားတဲ့ တရားေတာ္ေတြနဲ႔ ဓမၼေဟာင္းက်မ္းတုိ႔နဲ႔ ဆန္႔က်င္ကြဲလြဲၿပီး၊ သမုိင္းနဲ႔ ပထဝီဝင္ဆုိင္ရာ အမွားမ်ားစြာ မၾကာခဏပါရွိေန တာေတြ႔ရပါတယ္။၁ဝ

ေအဒီ ၃၆၇ မွာ၊ အသေနးရွပ္စ္က (က်ေနာ္တုိ႔ ယေန႔ရွိတဲ့စာရင္းလုိပဲ) ဓမၼသစ္က်မ္းအုပ္ ၂၇ အုပ္ကုိ တရားဝင္စာရင္း စီစဥ္ျပဳစုခဲ့တယ္။ မ်ားမၾကာခင္၊ ေဂ်႐ုမ္းနဲ႔ ၾသဂတ္စတင္းတုိ႔လည္း တူညီတဲ့စာရင္းကုိပဲ ပုံႏွိပ္ထုတ္ေဝခဲ့ၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီစာရင္းမ်ား ခရစ္ယာန္အမ်ားစုအတြက္ လုိအပ္တဲ့အရာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ၿခံဳၾကည့္ရရင္ အသင္းေတာ္ တစ္ခုလုံးက ခရစ္ေတာ္အၿပီး ပထမရာစုကတည္းက ဒီတူညီတဲ့စာအုပ္စာရင္းေတြကုိပဲ အသိအမွတ္ျပဳၿပီး အသုံးျပဳခဲ့ ၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ အသင္းေတာ္ဟာ ဂရိစကားေျပာေဒသေတြကုိ ေက်ာ္လြန္ၿပီးေတာ့ ႏႈတ္ကပတ္ေတာ္ေတြကုိ ဘာသာျပန္ဆုိဖုိ႔ လုိအပ္ခဲ့တဲ့အခါ၊ ၿပီးေတာ့ ခြဲထြက္သြားတဲ့ ဂုိဏ္ဂဏေတြရဲ႕ ကုိယ္တုိင္ေရးက်မ္းၿပိဳင္စာအုပ္ေတြ ဆက္တက္ေပၚထြက္လာခဲ့အခါ တိက်တဲ့စာရင္းတစ္ခု ရွိဖုိ႔ဆုိတာ ပုိအေရးႀကီးလာတာျဖစ္ပါတယ္။

၇။ ခရစ္ဝင္က်မ္းေတြေရးဖုိ႔ ႏွစ္ေပါင္း ၃ဝ မွ ၆ဝ မွ် ဘာေၾကာင့္ၾကာရွည္ခဲ့ရသလဲ?
the gospelsခရစ္ဝင္က်မ္းမ်ား - ေယ႐ႈေသျခင္းနဲ႔ ရွင္ျပန္ထေျမာက္ၿပီးလွ်င္ၿပီးခ်င္း ခရစ္ဝင္က်မ္းေတြ မေရးျဖစ္ခဲ့တဲ့အဓိက အေၾကာင္းကေတာ့ အဲဒီလုိေရးဖုိ႔ သိသာတဲ့လုိအပ္ခ်က္ မရွိခဲ့လုိ႔ပါပဲ။ အစပုိင္းမွာ ဧဝံဂလိတရားဟာ ေယ႐ုရွလင္မွာ ႏႈတ္စကားအားျဖင့္ ပ်ံ႕ႏွံ႔ခဲ့တယ္။ ေယ႐ႈဘဝအေၾကာင္း စာအုပ္တစ္အုပ္ေရးဖုိ႔ မလုိအပ္ခဲ့ပါဘူး။ ဘာလုိ႔လဲဆုိေတာ့ ေယ႐ုရွလင္ေဒသမွာရွိတဲ့လူေတြက ေယ႐ႈကုိကုိယ္တုိင္ျမင္ေတြ႔ခဲ့ၾကသူေတြျဖစ္ၿပီး သူ႔ရဲ႕သာသနာလုပ္ငန္းကုိ ေကာင္းေကာင္းသတိထားမိခဲ့ၾကတာပါ။၁၁

ဒါေပမယ့္ ဒီဧဝံေဂလိတရားဟာ ေယ႐ုရွလင္ကုိေက်ာ္လြန္ပ်ံ႕ႏွံ႔သြားၿပီး မ်က္ျမင္သက္ေသမ်ားကုိ အလြယ္တကူ မေတြ႔ႏုိင္ေတာ့တဲ့ အခ်ိန္မွာေတာ့ ေယ႐ႈရဲ႕အသက္တာနဲ႔အမႈေတာ္လုပ္ငန္းအေၾကာင္း အျခားသူမ်ားကုိသိေစဖုိ႔ စာမွတ္တမ္းေတြ လုိအပ္လာပါတယ္။ ပညာရွင္မ်ားစြာက ဒီခရစ္ဝင္က်မ္းေစာင္ေတြကုိ ေယ႐ႈေကာင္းကင္တက္ႂကြၿပီး အႏွစ္ ၃ဝ နဲ႔ ၆ဝ ၾကားမွာေရးသားခဲ့တယ္လုိ႔ သတ္မွတ္ၾကတယ္။

ခရစ္ဝင္က်မ္းအစမွာ ရွင္လုကာက ဘာေၾကာင့္ဒါကုိသူေရးခဲ့သလဲဆုိတာ- “ျမတ္ေသာေသာ္ဖိလု၊ ငါတုိ႔၌ထင္ရွား ျပည့္စုံခဲ့ေသာအေၾကာင္းအရာမ်ားကုိ မူလမ်က္ျမင္သက္ေသမ်ားႏွင့္ ႏႈတ္ကပတ္တရားေတာ္၏အမႈကုိ ေဆာင္႐ြက္ ေသာသူတုိ႔က ငါတုိ႔အားေဟာေျပာခဲ့သည့္အတုိင္း စီကုံးေရးသားရန္ လူအမ်ားတုိ႔သည္ ႀကိဳးစားၾကသည္ျဖစ္၍ အလုံးစုံတုိ႔ကုိ အစမွစ၍ ေသခ်ာစြာစိစစ္ေလ့လာခဲ့ေသာငါသည္လည္း အသင္သင္ယူခဲ့ၿပီးေသာအေၾကာင္းအရာမ်ား ဧကန္အမွန္ျဖစ္ေၾကာင္း သိရွိေစရန္ ၎တုိ႔ကုိအသင့္ထံ အစဥ္လုိက္ေရးသားသင့္သည္ဟု ထင္မွတ္ပါ၏။” (ျမန္မာ့စံမီ သမၼာက်မ္း)၁၂

ဓမၼသစ္ခရစ္ဝင္က်မ္းမ်ားမွ တစုံတရာ သင္ဖတ္ခဲ့ဖူးပါသလား? ရွင္ေယာဟန္ရဲ႕ခရစ္ဝင္က်မ္းမွာ နမူနာတစ္ခုကုိဖတ္႐ႈ ရန္ ဤေနရာကုိႏွိပ္ပါ။

ေယ႐ႈအေၾကာင္း ပုိမုိသိရွိလုိပါက ဤေဆာင္းပါး၌ ေယ႐ႈအသက္တာအေၾကာင္း ထိမိတဲ့အနစ္ခ်ဳပ္ကုိ သင္ဖတ္႐ႈႏုိင္ ပါတယ္- မ်က္ကန္းယုံၾကည္မႈ၏အလြန္

၈။ ခရစ္ဝင္က်မ္းေတြမွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့အတုိင္း ေယ႐ႈအမွန္တကယ္လုပ္ေဆာင္၊ ေဟာေျပာခဲ့သလား ဆုိတာ ဘာေၾကာင့္အေရးႀကီးပါသလဲ?
gospelsခရစ္ဝင္က်မ္းမ်ား - ဟုတ္ကဲ့။ ယုံၾကည္မႈတစ္ခု တန္ဖုိးအမွန္ရွိဖုိ႔ရာအတြက္ ၎ဟာ အခ်က္အလက္မွန္ေတြ (သုိ႔) စစ္မွန္မႈအေပၚမွာ အေျခခံရပါမယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆုိေတာ့ ဒီလုိပါ။ သင္ လန္ဒန္သြားတဲ့ေလယာဥ္ကုိစီးေတာ့မယ္ ဆုိရင္ ေလယာဥ္ဟာဆီျဖည့္ထားတယ္၊ စက္ပုိင္းဆုိင္ရာ စိတ္ခ်ရတယ္၊ ေလယာဥ္မွဴးဟာ ေလ့က်င့္ထားတယ္၊ ၿပီးေတာ့ ေလယာဥ္ေပၚမွာ ဘယ္အက်န္းဖက္သူမွမပါဘူးဆုိတာ သင္ယုံၾကည္မႈရွိေကာင္းရွိရမွာျဖစ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ သင့္ယုံၾကည္မႈဟာ လန္ဒန္ကုိဘာကသယ္ေဆာင္သြားမလဲဆုိတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ယုံၾကည္မႈေၾကာင့္ ေလယာဥ္ေပၚ ေရာက္လာတာဟုတ္ပါတယ္။ လန္ဒန္ကုိအမွန္တကယ္သယ္ေဆာင္သြားတာကေတာ့ ေလယာဥ္၊ ပုိင္းေလာ့ စတာ ေတြအေပၚ သင့္ရဲ႕ယုံၾကည္မႈပဲျဖစ္ပါတယ္။ အရင္ပ်ံသန္းမႈေတြရဲ႕ အေတြ႔အႀကံဳအေပၚ သင္မွီခုိေကာင္းမွီခုိႏုိင္မယ္။ ဒါေပမယ့္ သင့္အေတြ႔အႀကံဳေကာင္းက သင့္အားအဲဒီေလယာဥ္ လန္ဒန္ေရာက္ေအာင္ ပုိ႔မေပးႏုိင္ပါဘူး။ အေရးႀကီး တာက သင့္ယုံၾကည္မႈအရာ -- အဲဒါစိတ္ခ်ရပါသလား?

ဓမၼသစ္က်မ္းဟာ ေယ႐ႈအေၾကာင္း မွန္ကန္ၿပီးစိတ္ခ်ရတဲ့တင္ျပခ်က္ ဟုတ္ပါသလား? ဟုတ္ကဲ့။ ဓမၼသစ္က်မ္းကုိ သင္စိတ္ခ်ယုံၾကည္ႏုိင္ပါတယ္၊ ဘာျဖစ္လုိ႔လဲဆုိေတာ့ စိတ္ခ်ႏုိင္ဖုိ႔အတြက္ မွန္ကန္တဲ့ေထာက္ခံခ်က္မ်ားစြာ ေပးေန ပါတယ္။ ဒီေဆာင္းပါးက ဒီအခ်က္ေတြကုိ မီးေမာင္းထုိးျပခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္- သမုိင္းပညာရွင္မ်ား၏သေဘာခ်င္း ကုိက္ညီမႈ၊ ေရွးေဟာင္းသုေတသန၏ ကုိက္ညီမႈမ်ား၊ အတၳဳပတၱိခရစ္ဝင္က်မ္းေလးက်မ္းလုံးက သေဘာတူညီတယ္၊ မွတ္တမ္းစာမူေတြကုိ ထိန္းသိမ္းခဲ့တာထူးျခားလွတယ္၊ ၿပီးေတာ့ ဘာသာျပန္ခ်က္ေတြမွာ မဟာတိက်မွန္ကန္မႈရွိ ပါတယ္။ ဒီအခ်က္ေတြအားလုံးက က်ေနာ္တုိ႔ယေန႔ဖတ္႐ႈေနတဲ့အရာဟာ မူရင္းက်မ္းေရးသူေတြကုိယ္တုိင္ လက္ေတြ႔ ဘဝ တကယ့္ေနရာေဒသေတြမွာ ႀကံဳေတြ႔ေရးသားခဲ့ၾကတဲ့ဟာျဖစ္တယ္ဆုိတာယုံၾကည္ဖုိ႔ရန္အတြက္ ခုိင္မာတဲ့အေျခခံ အုတ္ျမစ္ကုိ ျဖစ္ေပၚေစပါတယ္။

က်မ္းေရးသူတစ္ဦးျဖစ္တဲ့ ရွင္ေယာဟန္က ေကာင္းစြာေပါင္း႐ုံးသုံးသပ္ပါတယ္- “ဤက်မ္းစာ၌ေရး၍မထားေသာ အျခားနိမိတ္လကၡဏာအမ်ားတုိ႔ကုိလည္း ေယ႐ႈသည္ တပည့္ေတာ္တုိ႔မ်က္ေမွာက္၌ ျပေတာ္မူ၏။ ေယ႐ႈသည္ ခရစ္ေတာ္တည္းဟူေသာ ဘုရားသခင္၏သားေတာ္ျဖစ္ေတာ္မူသည္ကုိ သင္တုိ႔သည္ယုံမည္အေၾကာင္း၊ ထုိသုိ႔ယုံ၍ နာမေတာ္အားျဖင့္ အသက္ကုိရမည္အေၾကာင္း၊ ဤမွ်ေလာက္ေရးထားလ်က္ရွိသတည္း။”

ဘုရားသခင္နဲ႔ဆက္သြယ္မႈ ဘယ္လုိအစျပဳမလဲ?

ေမးစရာတစ္ခုရွိပါတယ္

ေဆာင္းပါးကုိေဝမွ်ရန္

(၁) Strobel, Lee. “The Case for Christ” (Zondervan Publishing House, ၁၉၉၈), စာမ်က္ႏွာ-၁၃၂။
(၂) ေက်ာ္ၾကားေသာဂ်ဴးလူမ်ဳိးေရွးေဟာင္းသုေတသီ Nelson Glueck က ဤသုိ႔ေရးသားခဲ့သည္- “ဘယ္ေရွးေဟာင္းသုေတသနရွာေဖြေတြ႔ရွိမႈကမွ က်မ္းစာ၏ရည္ညႊန္းေျပာဆုိခ်က္အား လုံးဝမဆန္႔က်င္ခဲ့ဖူးပါဟု တိက်ျပတ္သားစြာ ေျပာရမည္ျဖစ္သည္။” McDowell, Josh မွ ကုိးကားေဖာ္ျပခဲ့သည္။
(၃) Strobel, စာ-၁၄၃-၁၄၄။
(၄) Geisler, Norman L. “Baker Encyclopedia of Christian Apologetics” (Grand Rapids: Baker, ၁၉၉၈)။
(၅) McDowell, Josh. “Evidence That Demands a Verdict” (၁၉၇၂)၊ စာ-၁၉။
(၆) McDowell, Josh. “The New Evidence that Demands a Verdict” (Thomas Nelson Publishers, ၁၉၉၉)၊ စာ-၅၅။
(၇) Tacitus, A. 15.44.
(၈) Wilkins, Michael J. ႏွင့္ Moreland, J.P. “Jesus Under Fire” (Zondervan Publishing House, ၁၉၉၅)၊ စာ-၄ဝ။
(၉) အထက္၌ေဖာ္ျပခဲ့ၿပီးေသာစာအုပ္ႏွင့္ ယင္းစာမ်က္ႏွာ။
(၁ဝ) Brusce, F.F. “The Books and the Parchments: How We Got Our English Bible” (Fleming H. Revell Co., ၁၉၅ဝ) စာ-၁၁၃။
(၁၁) တမန္ေတာ္ဝတၳဳ ၂း၂၂။ ၃း၁၃၊ ၄း၁၃၊ ၅း၃ဝ၊ ၅း၄၂၊ ၆း၁၄ စသည္တုိ႔ကုိ ႐ႈပါ။
(၁၂) ရွင္လုကာခရစ္ဝင္က်မ္း ၁း၁-၃
(၁၃) ရွင္ေယာဟန္ခရစ္ဝင္က်မ္း ၂ဝး၃ဝ၊ ၃၁

Sample of what is presented in one of the Gospels...

The Gospels are presented as matter-of-fact, "this is how it was." Even reports of Jesus doing the miraculous is written without sensationalism or mysticism. One typical example is the account in Luke, chapter 8, where Jesus brings a little girl back to life. Notice the details and clarity in its reporting:

Then a man named Jairus, a ruler of the synagogue, came and fell at Jesus' feet, pleading with him to come to his house because his only daughter, a girl of about twelve, was dying.
As Jesus was on his way, the crowds almost crushed him. And a woman was there who had been subject to bleeding for twelve years, but no one could heal her.
She came up behind him and touched the edge of his cloak, and immediately her bleeding stopped.
"Who touched me?" Jesus asked. When they all denied it, Peter said, "Master, the people are crowding and pressing against you." But Jesus said, "Someone touched me; I know that power has gone out from me."
Then the woman, seeing that she could not go unnoticed, came trembling and fell at his feet. In the presence of all the people, she told why she had touched him and how she had been instantly healed. Then he said to her, "Daughter, your faith has healed you. Go in peace."
While Jesus was still speaking, someone came from the house of Jairus, the synagogue ruler. "Your daughter is dead," he said. "Don't bother the teacher any more." Hearing this, Jesus said to Jairus, "Don't be afraid; just believe, and she will be healed."
When he arrived at the house of Jairus, he did not let anyone go in with him except Peter, John and James, and the child's father and mother. Meanwhile, all the people were wailing and mourning for her. "Stop wailing," Jesus said. "She is not dead but asleep." They laughed at him, knowing that she was dead.
But he took her by the hand and said, "My child, get up!" Her spirit returned, and at once she stood up. Then Jesus told them to give her something to eat. Her parents were astonished, but he ordered them not to tell anyone what had happened.
Like other accounts of Jesus' healing people, this has a ring of authenticity. If it were fiction, there are portions of it that would have been written differently. For example, in a fictional account there wouldn't be an interruption with something else happening. If it were fiction, the people in mourning would not have laughed at Jesus' statement; get angry maybe, be hurt by it, but not laugh. And in writing fiction, would Jesus have ordered the parents to be quiet about it? You would expect the healing to make a grand point. But real life isn't always smooth. There are interruptions. People do react oddly. And Jesus had his own reasons for not wanting the parents to broadcast this.

The best test of the Gospels authenticity is to read it for yourself. Does it read like a report of real events, or like fiction? If it is real, then God has revealed himself to us. Jesus came, lived, taught, inspired, and brought life to millions who read his words and life today. What Jesus stated in the gospels, many have found reliably true: "I have come that they might have life, and have it more abundantly." (John 10:10)

Return to article

A comparison of the New Testament to other ancient writings...

Here is how the New Testament compares to other ancient writings*:

Author Book Date
Written Earliest
Copies Time Gap # of
Copies
Homer Iliad 800 B.C. c. 400 B.C. c. 400 yrs. 643
Herodotus History 480-425 B.C. c. A.D. 900 c. 1,350 yrs. 8
Thucydides History 460-400 B.C. c. A.D. 900 c. 1,300 yrs. 8
Plato 400 B.C. c. A.D. 900 c. 1,300 yrs. 7
Demosthenes 300 B.C. c. A.D. 1100 c. 1,400 yrs. 200
Caesar Gallic Wars 100-44 B.C. c. A.D. 900 c. 1,000 yrs. 10
Tacitus Annals A.D. 100 c. A.D. 1100 c. 1,000 yrs. 20
Pliny
Secundus Natural
History A.D. 61-113 c. A.D. 850 c. 750 yrs. 7
New Testament A.D. 50-100 c. A.D. 114
(portions)
c. A.D. 200
(books)
c. A.D. 325
(complete N.T.) c. +50 yrs.

c. 100 yrs.

c. 225 yrs. 5366
*McDowell, Josh. The New Evidence that Demands a Verdict (Thomas Nelson Publishers, 1999), p. 55.

Return to article

Chart listing some of the major archaeological finds...

ARCHAEOLOGICAL FIND SIGNIFICANCE
Mari Tablets Over 20,000 cuneiform tablets, which date back to Abraham's time period, explain many of the patriarchal traditions of Genesis.
Ebla Tablets Over 20,000 tablets, many containing law similar to the Deuteronomy law code. The previously thought fictitious five cities of the plain in Genesis 14 (Sodom, Gomorrah, Admah, Zeboiim, and Zoar) are identified.
Nuzi Tablets They detail customs of the 14th and 15th century parallel to the patriarchal accounts such as maids producing children for barren wives.
Black Stele Proved that writing and written laws existed three centuries before the Mosaic laws.
Temple Walls of Karnak, Egypt Signifies a 10th century BC reference to Abraham.
Laws of Eshnunna (ca. 1950 BC)

Lipit-Ishtar Code (ca. 1860 BC)

Laws of Hammurabi (ca. 1700 BC) Show that the law codes of the Pentateuch were not too sophisticated for that period.
Ras Shamra Tablets Provide information on Hebrew poetry.
Lachish Letters Describe Nebuchadnezzar's invasion of Judah and give insight into the time of Jeremiah.
Gedaliah Seal References Gedaliah is spoken of in 2 Kings 25:22.
Cyrus Cylinder Authenticates the Biblical description of Cyrus' decree to allow the Jews to rebuild the temple in Jerusalem (see 2 Chronicles 36:23; Ezra 1:2-4).
Moabite Stone Gives information about Omri, the sixth king of Israel.
Black Obelisk of Shalmaneser III Illustrates how Jehu, king of Israel, had to submit to the Assyrian king.
Taylor Prism Contains an Assyrian text which detail Sennacherib's attack on Jerusalem during the time of Hezekiah, king of Israel.
PAST CHARGES BY CRITICS ANSWERED BY ARCHAEOLOGY
Moses could not have written Pentateuch because he lived before the invention of writing. Writing existed many centuries before Moses.
Abraham's home city of Ur does not exist. Ur was discovered. One of the columns had the inscription "Abram."
The city built of solid rock called "Petra" does not exist. Petra was discovered.
The story of the fall of Jericho is myth. The city never existed. The city was found and excavated. It was found that the walls tumbled in the exact manner described by the biblical narrative.
The "Hittites" did not exist. Hundreds of references to the amazing Hittite civilization have been found. One can even get a doctorate in Hittite studies at the University of Chicago.
Belshazzar was not a real king of Babylon; he is not found in the records. Tablets of Babylonia describe the reign of this coregent and son of Nabonidus.
Return to article

https://www.everymyanmarstudent.com/