📙သမ္မာကျမ်းစာ ခြုံငုံကြည့်ရှုခြင်း - Bible Summary
Reshare #9Dan Unicode & Zawgyi
သမ္မကျမ်းဆိုသည်မှာ ကျမ်းစောင်အုပ်ရေပေါင်း ၆၆ အုပ်တို့ကို စုပေါင်းထားသည့် စာအုပ်တစ်အုပ်ကို ရည်ညွန်းခြင်းဖြစ်သည်။ ကျမ်းအုပ်ရေ ၆၆ အုပ်မှ ဓမ္မဟောင်းကျမ်းနှင့် ဓမ္မသစ်ကျမ်းဟူ၍ နှစ်ပိုင်းဖြင့် ခွဲခြမ်းထားပြီး ဓမ္မဟောင်း ၃၉ ကျမ်း နှင့် ဓမ္မသစ် ၂၇ ကျမ်းတို့ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ ကျမ်းစာတစ်အုပ်လုံးကို နှစ်ပေါင်း (၁၅၀၀) ခန့် အချိန်အတွင်း ကျမ်းရေးသူ လေးဆယ်ကျော်ခန့်က ရေးသားခဲ့သည်။ ကျမ်းရေးသူများလည်း လူမျိုး၊ ဘာသာစကား၊ အလုပ်အကိုင်နှင့် စိတ်နေသဘောထားများ ကွဲပြားခြားနားကြသော်လည်း သမ္မာကျမ်း အတွင်း အပြည့်အဝ ညီညွတ်မှုရှိနေပေသည်။ ဓမ္မဟောင်ကျမ်းကို ပုဂ္ဂိုလ် ၃၅ဦးခန့်က ရေးသားခြင်းဖြစ်သည်ဟု ယူဆရသည်။ ဓမ္မသစ်ကျမ်းကို ပုဂ္ဂိုလ် ၁၀ဦးခန့်က ရေးသားခြင်းဖြစ်သည်ဟု ယူဆထားပါသည်။
ဓမ္မဟောင်ကျမ်း (၆၆) ကျမ်းကို အပိုင်း (၅) မျိုးဖြင့် ခွဲခြမ်းထားနိုင်သည်။ ထိုခွဲခြမ်းမှုမျိုးဖြင့် လေ့လာခြင်း ဖြင့်လည်း ကျမ်း၏အဓိကကျောရိုး အဓိပ္ပါယ်ကို လွယ်ကူစွာနားလည်နိုင်ရန် အထောက်ကူပြုစေမည်ဖြစ်ပါသည်။ ၎င်းတို့မှာ - ဥပဒေကျမ်း (၅) အုပ်၊ ရာဇဝင်သမိုင်းကျမ်း (၁၂)အုပ်၊ ကဗျာအလင်္ကာကျမ်း (၅) အုပ်၊ ပရောဖက်ပြု ကျမ်း အရှည် (၅)အုပ် နှင့် အတို (၁၂) စသည်ဖြင့် ခွဲခြမ်းကာ စုစုပေါင်း ပရောဖက်ပြုကျမ်းမှာ (၁၇) အအုပ်ဖြစ်သည်။
ထိုနည်းတူစွာ ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင်လည်း အပိုင်း(၄) မျိုးဖြင့်ခွဲခြမ်းထားနိုင်သည်။ ဓမ္မသစ်ကျမ်း စုစုပေါင်း ၂၇ ကျမ်းစောင်မှ - ခရစ်ဝင်ကျမ်း(ခရစ်တော်၏သက်တော်စဉ်) (၄) ကျမ်း၊ အသင်းတော်သမိုင်း (၁) အုပ်၊ တမန်တော်များထံမှ သြဝါဒ စာစောင်များ (၂၁) အုပ် နှင့် ဗျာဒိတ် ရူပါရုံ နှင့်ဆိုင်သော စာစောင် (၁)အုပ် စသည်တို့ဖြစ်သည်။
ဤကျမ်းစဉ်နှင့် ပတ်သက်၍ရေးသားချက်များသည် ကျမ်းစာအုပ်တွင်ပါဝင်သော သမ္မာကျမ်းတစ်စောင်စီ၏ အကျဉ်းချုပ်များနှင့်သာ သက်ဆိုင်သည်။ သမ္မာကျမ်းစာပုပ်၏ ကျောရိုး အပိုင်း ၉ ခုဖြင့် အကျဉ်ချုပ်ဖော်ပြပါ မည်။ ၎င်းတို့မှာ -
၁။ လူ၏မူလနှင့် ဘုရား၏ကယ်တင်ခြင်း
၂။ က္ကသရေလတို့ ခါနာန်ပြည်၌ အတည်တကျဖြစ်လာခြင်း
၃။ က္ကသရေလ နိုင်ငံတော် ကွဲပြားလာခြင်း
၄။ ဖမ်းဆီးချုပ်နှောင်ခံရခြင်းနှင် ပြန်လွှတ်မြောက်လာခြင်း
၅။ ဒေသနာဆရာများနှင့် ကဗျာသီချင်းရေးစပ်သူများ
၆။ ပရောဖက်တို့၏ မိန့်ဆိုခြင်းများ
၇။ ယေရှုနှင့် ရှေးဦးခရစ်ယာန်များ
၈။ ခရစ်ယာန်ခေါင်ဆောင်တို့ထံမှ စာများ စသည်တို့ဖြစ်သည်။
၁။ လူ၏အပြစ်နှင့် ဘုရား၏ကယ်တင်ခြင်း
သမ္မာကျမ်းမှ ပထမကျမ်းဖြစ်သော ကမ္ဘာဦးကျမ်းသည် ကမ္ဘာကို ဖန်ဆင်းခြင်းအကြောင်း အနည်းငယ်ဖြင့် စတင်ဖွင့်ထားသည်။ အထူးသဖြင့်် လူသားတို့အကြောင်း စတင်မိတ်ဆက်ပေးခြင်းဖြစ်သည်။ လူသားသည် အဖန်တလဲလဲ ကျရှုံးခဲ့သော်လည်း ဘုရားသခင်သည် ကရုဏာတော်အားဖြင့်် စောင့််ထိန်းတော်မှု၍ လူသားတို့အား ကယ်တင်ရန် အကြံအစည်စတင်ရှိခဲ့သည်။ ဘုရားသခင်သည် မေသောပေါတာမိပြည်သားတစ်ဦးဖြစ်သော အာဗြဟံကို ရွေးချယ်ကာ လူမျိုးကြီးတစ်မျိုးဖြစ်စေမည့် ကတိတော်နှင့်် ထိုလူမျိုးတို့အား ခါနာန်ပြည်၌ နေထိုင်ရန်အလို့ငှာပေးလျက်၊ ထိုလူမျိုးအားဖြင့် ကမ္ဘာကြီးကို ကောင်းချီးပေးရန် ဆက်သွယ်သည့်် လမ်းကြောင်းအဖြစ် အသုံးပြုတော်မူခဲ့သည်။ ကမ္ဘာဦးကျမ်းသည် အာဗြဟံမျိုးနွယ်ဆက်၏နောက်နှစ်ရာစု၊ သုံးရာစုအတွင်း ကြီးပွားတိုးတက်လာခြင်းကို ခြေရာခံပြီးနောက် ထင်ရှား၍ သီးခြားလူမျိုးအနေဖြင့် အဲဂုတ္တုပြည်တွင် နေထိုင်ကြကြောင်းဖြင့် နိဂုံးချုပ်ခဲ့သည်။ ဤအဖြစ်အပျက် အားဖြင့်် ဣသရေလနိုင်ငံ၏အစကို ဖော်ပြခဲ့သည်။
နောက်လေးရာစုနှစ်အတွင်း ဣသရေလလူမျိုးတို့၏ လူဦးရေအမြောက်အများတိုးပွားလာရာ၊ အဲဂုတ္တု အုပ်ချုပ်သူများကက အန္တရာယ်ကိုစိုးရိမ်ကာ ဣသရေလတို့အား ကျွန်သပေါက်ပြုခဲ့ကြသည်။ “ထွက်သွားခြင်း” ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသော ထွက်မြောက်ရာကျမ်းတွင် မောရှေသည် ဣသရေလတို့၏ ခေါင်းဆောင်ဖြစ်လာပြီး ဖိနှိပ်သူတို့အား တွန်းလှန်ကာ မိမိ၏လူမျိုးအား အဲဂုတ္တုပြည်မှ (၁၂၈၀ ဘီစီခန့်တွင်) လွတ်မြောက်ရာသို့ ခေါ်ဆောင်ခဲ့ကြောင်း မှတ်တမ်းတင်ခဲ့သည်။ မောရှေသည် မိမိလူတို့အား ခါနာန်ပြည်ရှိ အိမ်ရာနေရာသစ်သို့ ခေါ်ဆောင်သွားရန် ရည်ရွယ်သည်။ သူသည် ရှေးဦးစွာ သိနာတောင်သို့ ခေါ်ဆောင်သွားပြီး ဘုရားနှင့်် သူတို့အကြား ပဋိညာဉ်ပြုအခမ်းအနားကျင်းပပြီး ဘုရား၏လူမျိုးတော်ဖြစ်ခဲ့ကြသည်။ နောင်လာမည့််နှစ်အတွင်း ဘုရားသခင်ချမှတ်ပေးသော ပညတ်တော်များအတိုင်း လိုက်နာအသက်ရှင်ရန် စီမံဆောင်ရွက်ကြသည်။ ထိုဥပေဒသများကို ထွက်မြောက်ရာကျမ်း၏ အနောက်ဘက်ပိုင်းနှင့် နောက်ကျမ်းတစ်ကျမ်းဖြစ်သော ဝတ်ပြုရာကကျမ်း (Leviticus) (ဣသရေလအမျိုး လေဝိကိုအစွဲပြု၍ မှည့််ခေါ်ထား၏။ လေဝိလူတို့သည် ဘာသာရေးနှင့်် စပ်ဆိုင်၍ အထူးတာဝန်ရှိသူများဖြစ်သည်) တို့တွင် မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။
တောလည်ရာကျမ်း (Number) ဟူသော အမည်နာမသည် မောရှေ ခါနာန်ပြည်သို့မဝင်မီ နှစ်ကြိမ်မြောက်ကောက်ယူသော သန်းခေါင်စာရင်းကို အမှီပြုကာ ပေးထားခြင်းဖြစ်သည်။ ဤကျမ်းတွင် ထပ်ဆင့်ဥပဒေသများနှင့်တကွ ခရီးစဉ်အတွက် အသေးစိတ်ပြင်ဆင်မှုအချက်အလက်များပါရှိသည်။ လူတို့က ဘုရားသခင်အား ပုန်ကန်ခဲ့သောကြောင့်် အပြစ်ပေးသည့််အနေဖြင့် ဘုရားသခင်သည် ခါနာန်ပြည်သို့ဝင်ရန် အနှစ်လေးဆယ်ဆိုင်းငံ့ထားခဲ့သည်။ ဤအချိန်ကာလအတွင်းတွင် ဘုရားသခင်ကို ပုန်ကန်ကြသူများ သေဆုံးကုန်ပြီး မျိုးဆက်သစ်တို့ ကြီးပွားလာကြသသည်။ ခါနာန်ပြည်သို့ဝင်ခါနီးအချိန်တွင် မောရှေသည် မျိုးဆက်သစ်တို့အအဖို့ ဥပေဒေသများကို အကြိမ်ကြိမ်တိုးချဲ့ခြင်းပြုပြီး ယနေ့တိုူင် တည်မြဲအောင် ပြုပြင်ပေးခဲ့သည်။ အသစ်ပြင်ဆင်ထားသော သွန်သင်ညွှန်ကြားချကက်များပါရှိသည့်် တရားဓမ္မသတ် (the law) ကို “ဒုတိယတရားဓမ္မသတ်” ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသော တရားဟောရာကျမ်း၌ ဖော်ပြထားသည်။
၂။ က္ကသရေလတို့ ခါနာန်ပြည်၌ အတည်တကျဖြစ်လာခြင်း
က္ကသရေလတို့၏ ခေါင်ဆောင်ဖြစ်သော မောရှေသည် ခါနန်ပြည်သို့မဝင်မီ ဘုရားသခင်က သိမ်းဆည်း တော်မူသောအခါ သူ၏အဓိကလက်ထောက် ယောရှုသည် မောရှေ၏နေရာတွင် က္ကသရေလတို့၏ ခေါင်းဆောင် အဖြစ် လန့်အပ်ဘိသိပ်ပေးခဲ့သည်။ ယောရှုလက်အောက်၌ က္ကသရေလတို့သည် ခါနာန်ပြည်ကို မည်ကဲ့သို့ အောင်နိုင်စွာဝင်ရောက်ပြီး က္ကသရေလ ဆယ့်နှစ်မျိုးတို့အား နယ်မြေအသီးသီးခွဲဝေပေးကြောင်း ယောရှုမှတိစာ တွင် မှတိတမ်းတင်ခဲ့သည်။ က္ကသရေလတို့၏ မျိုးဆက်သစ်တို့သည် တိုင်းတစ်ပါးတို့၏ ကျင့်ထုံးများကို ကူးယူလာကြပြီး ဘုရားသခင်ကို တိုး၍ပုန်ကန်လာကြသည်။ ထိုသို့ဖြင့် ဘုရားသခင်၏ အပြစ်စီရင်ခြင်းဖြစ်သော တိုင်းတစ်ပါးတို့၏ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခြင်း ခံခဲ့ကြရကြောင်း တရားသူကြီးမှတ်စာတွင် တွေ့မြင်နိုင်သည်။ သူတို့ တွင် ဗဟိုအုပ်ချုပ်ရေး စနစ်မရှိသောကြောင့် ဘုရားသခင်အား ငိုကြွေးတောင်ခံသောအခါ အထူးစွမ်းရည်ရှိသည့် ခေါင်းဆောင်များကို သူတို့အထဲမှ ပေါ်ပေါက်စေခဲ့သည်။ထိုခေါင်းဆောင်များကို တရားသူကြီးများဟုခေါ်သည်။ အကြောင်းမှာ ထိုခေါင်းဆောင်များသည် မိမိလူမျိုးတို့အပေါ် ရန်လိုသူများကို တိုက်ခိုက်တားဆီး အပြစ်စီရင်ပြီး မိမိတို့အမျိုးသားအချင်းချင်းအတွင်း၌လည်း အငြင်းအခုံဖြစ်ပွားမှုတို့ကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်း ပိုင်းဖြတ်ပေးခဲ့သည်။
ထိုသို့ဘုရားတရားမယုံကြည်ကြသောသူတို့အတွင်း၌ ဘုရားသခင်အပေါ် ယုံကြည်ခြင်းခိုင်မြဲနေသောသူ အချို့ရှိကြသည်။ထိုလူအနည်းစုအတွင်း ရုသမိသားစုနှင့် ပတ်သက်၍ ရုသဝတ္ထု၌ မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။ ထိုသူတို့သည် အမျိုးသားရေးရာ စည်းလုံးခိုင်မာမှု ပိုမိုရရှိစေရန်အတွက် ဘုရင်စနှစ်ကိုတည်ထောင်ရန် ဆုံးဖြတ် ခဲ့ကြသည်။ သို့သော် သူတို့၏ ဝိညာဉ်ရေးရာခေါင်းဆောင်ဖြစ်သော ရှာမွေလက ထိုအကြံကို သဘောမတူခဲ့ပေ။ အကြောင်းမှာ သူတို့၏ဒူက္ခသည် အုပ်ချုပ်မှုဆ်ုင်ရာကြောင့်မဟုတ်ဘဲ ဘုရားကိုပစ်ပယ်ခြင်းကြောင့်သာ အဓိက ဖြစ်သည်။ လူအပေါ်င်းတို့က ရှာမွေလ၏ စကားကို နာမထောင်နိုင်ကြပေ။ ထိုသို့ပြုပြင်ခြင်းကြောင့် က္ကသရေလ လူတိုပသည် (၁၀၅၀) ဘီစီတွင် ရှောလုဟူသော ဘုရင်တစ်ပါးရရှိခဲ့ကြသည်။ ရှောလုသည် က္ကသရေလတို့၏ မင်းဖြစ်လာပုံနှင့် ထီးနန်းအုပ်ချုပ်ပုံတို့ကို ဓမ္မရာဇဝင်ပထမစောင်တွင် မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။
ရှောလုမင်းသည် က္ကသရေလူတို့အတွက် ဘုရားသခင်ချီးမြောက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သော်လည်း ဘုရားသခင်၏ အလိုတော်ကို နာခံမှုမရှိနိုင်ခဲ့ပေ။ ရှောလုမင်းနောက်တွင် မင်းဖြစ်လာသော ဒါဝိဒ်မင်းကြီးအကြောင်းကို ဓမ္မရာဇ ဝင်ဒုတိယစောင်တွင် ဖော်ပြထားသည်။ ဒါဝိဒ်မင်းကြီးသည် အမှားများကျူးလွန်မိသော်လည်း မိမိအပြစ်အတွက် နောင်တဖြင့် ဘုရားသခင်ထံခွင့်လွှတ်ခြင်းတောင်ခံကာ ဘုရားတရားကိုင်ရှိုင်းသူအဖြစ်ဖော်ပြပြီး ဘုန်တန်ခိုးကြီး သည့် မင်းအဖြစ်သတ်မှတ်ထားခြင်း ခံရသူဖြစ်သည်။ သူသည် ဘုရားသခင်၏ ကတိတော်ရှိသည့်အတိုင်း လောကီသားတို့ကို ကယ်တင်မည့် မေရှိယဘုရင်ပေါ်ထွန်းမည့် ဘုရင်နန်းဆက်ကို တည်ထောင်ခဲ့ပေသည်။
၃။ က္ကသရေလ နိုင်ငံတော် ကွဲပြားလာခြင်း
ဒါဝိဒ်မင်းကြီး၏ နေရာတွင် သူ၏သား ရှောလမုန်က မင်းဆက်ခံပြီး က္ကသရေလနိုင်ငံ သမိုင်းကြောင်းကို ထိုအချိန်မှစ၍ ဓမ္မရာဇဝင်တတိယစောင်နှင့် စတုတ္ထစောင်တွင် မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။ ရှောလုမုန်မင်းကြီး သည် မိမိ၏အချိန်များစွာကို ယေရုရှလင်မြို့တော်အား ပြုပြင်မွမ်းမံခြင်းဖြင့် အချိန်ကုန်စေခဲ့သည်။ တိုင်းတစ်ပါး တို့နှင့် စစ်မြေပြင်မဖြစ်ပဲ ငြိမ်ဝပ်ခဲ့သော်လည်း သူအသက်ကြီးရင့်လာသည့်အခါ တိုင်သူပြည်သားတို့အပေါ်၌ သွေးခွဲဆက်ဆံမှုလေးတွေကြောင့် အထက်ခေါင်ဆောင်ပိုင်းများအတွင်း သဘောထားခြင်း ကွဲလွှဲမှုတွေ စတင် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ သူမသေခင်ထိ မည်သူမျှရဲဝံံ့စွာ မပုန်ကန်ခဲ့ကြသော်လည်း သူအနိစ္စရောက်ပြီးနောက်တွင် ယေရုရှလင်မြို့ ရှေ့နှင့် မြောက်ပိုင်းရှိ မျိုးနွယ်စု ဆယ်စုတို့သည် မိမိတို့ကိုယ်ပိုင်နိုင်ငံသစ်တည်ထောင်ရန် ခွဲထွက်သွားကြသည်။ မိမိတို့၏ နိုင်င့ကို က္ကသရေလနိုင်ငံအဖြစ် ဆက်လက်ခါ်ဝေါ်ကာ ရှာမာရိမြို့ကို မြို့တော် အဖြစ်သတ်မှတ်ကြသည်။ တောင်ပိုင်းမျိုးနွယိစုမှာ ဒါဝိဒ်မင်းဆက်အောက်တွင် သစ္စာရှိစွာဆက်လက်တည်ရှိစေ သည်။ ထိုမင်းဆက်တို့သည် ယေရုရှလင်မြို့တွင် ဆက်လက်စိုးစံခဲ့ကြသည်။ ထိုတောင်ပိုင်းနိုင်ငံကို ယုဒနိုင်ငံဟု အဓိကမျိုးနွယ်စုကို အစွဲပြု၍ ခေါ်တွင်ခဲ့ကြသည်။
နိုင်ငံတော်ကွဲပြားလာသည့်အချိန်မှ က္ကသရေလနှင့် ယုဒနိုင်ငံတို့သည် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများနှင့်၎င်း၊ မိမိတို့ နှစ်နိုင်ငံအချင်းချင်းသော်လည်းကောင်း မကြာခဏ စစ်မက်ဖြစ်ပွားခဲ့ကြသည်။ နိုင်ငံရေး၊ လူမှုရေး၊ စီးပွားရေးနှင့် ဘာသာရေးတို့မှာလည်း ပိုမိုဆိုးဝါးလာသည်။ ထိုသို့အခြေအနေတွင်းမှ လူအနည်းစုတို့မှာ ဘုရားသခင်ပေါ်၌ သစ္စာမပျက်ပံ ရှိနေကြသည်။ ထိုလူစုထဲမှပင် ဘုရားသခင်က လူတို့အတွက် စေတမန်တို့ကို ရွေးချယ်ခဲ့ပြီး မိမိတို့အပြစ်ပြုခြင်းများအပေါ် ပြစ်တင်ရှုတ်ချခြင်း၊ ဘုရားသခင်၏ အပြစ်စီရင်ခြင်းခံရမည့်အကြောင်း သတိပေး ခြင်းနှင့် လမ်းမှန်တို့လိုက်ရန် သွန်သင်ခြင်းတို့ကို ပြုလုပ်ကြသည်။ ထိုစေတမန်များကို ပရောဖက်များဟုခေါ်၍ ၎င်းတို့ရေးခဲ့သော စာစောင်များကို ပေါင်းစပ်ကာ ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၌ သီးခြားကဏ္ဍဖြင့် ပရောဖက်ကျမ်းအဖြစ သီးသန့်ဖော်ပြထားခဲ့သည်။
၄။ တိုင်းတစ်ပါးလက်အောက်သို့ ဖမ်းဆီးချုပ်နှောင်ခံရခြင်းနှင် ပြန်လွှတ်မြောက်လာခြင်း
ထိုခေတ်ကာလ၌ ပရောဖက်များသတိပေးခဲ့ခြင်းရှိသည့်အတိုင်း နှစ်ခြမ်းကွဲစွားသည့် နိုင်ငံနှစ်ခုစလုံးမှာ နောက်ဆုံးတွင် တိုင်းတစ်ပါးလက်အောက်သို့ပျက်ဆီးခြင်းခံခဲ့ရသည်။ မြောက်ပိုင်းနိုင်ငံကို(၇၂၂)ဘီစီတွင် အာရှုရိတို့က အောင်မြင်သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး အာရှုရိနိုင်ငံအနှံ့အပြားသို့ ဖမ်းီးခေါ်ဆောင်သွားကြသည်။ ရာစုနှစ်တစ်ခု ကျော်လွန်လာပြီးနောက် အာရှုရိတို့ကို ဗာဗုလုန်တို့ကတိုက်ခိုက်အောင်နိုင်ပြီး ပါလတိနပြည်သို့ တိုးဝင်လာ ကြ သည်။ ထို့နောက် (၆၀၅) ဘီစီမှစတင်ကာ ဗာဗုလုန်တို့က တောင်ပိုင်း ယုဒပြည်ကိုလည်း အဆက်မပြတ်တိုက် ခိုက်ခဲ့ကြခြင်းဖြင့် နောက်ဆုံးတွင် ယုဒပြည်ကိုအပြီးအပိုင်နှိမ်နှင်းနိုင်ပြီး လူတို့ကိုလည်း ဖမ်းဆီးခေးဆောင်သွား ခဲ့ကြသည်။ နောက်ဆုံး၌ (၅၈၇)ဘီစီတွင် ယေရုရှလင်မြို့တော်ကို ဖျက်ဆီးကြသည်။
ရာဇဝင်ချုပ်ပထမစောင်တွင် ပါရှိသောအကြောင်းအရာများမှာ ဓမ္မရာဇဝင်ပထမစောင်နှင့် ဒုတိယစောင် တွင် ပါရှိသောအကြောင်းအရာများနှင့် တူညီပြီး အတိုချုပ်ဖြစ်သည်။ ရာဇဝင်ချုပ်ဒုတိယစောင်သည်လည်း ဓမ္မရာဇဝင်တတိယစောင်နှင့် စတုတ္ထုစောင်တို့၏ အတိုချုပ်ဖြစ်သည်။သို့သော် စာရေးသားပြုစုသောအချိန်သည် ယုဒနှင့် က္ကသရေလ နှစ်နိုင်ငံဖျက်ဆိးခံရကာ လူတို့ချုပ်နျောင်ခြင်းခံရပြီးမှ ရာဇဝင်ချုပ်နှစ်စောင်ကို ရေးသားခဲ့ ခြင်းဖြစ်သည်။ ရာဇဝင်ချုပ်စာစောင်သည် အဖြဟ်အပျက်များကို အစီအစဉ်ကျနစွာ ရေးသားပြုစု မှတ်တမ်းတစ် စောင်ဖြစ်သည်။ ဓမ္မရာဇဝင်ပထမစောင်နှင့် ဒုတိယစောင်တို့မှာ ဖမ်းဆီးချုပ်နှောင်ခြင်းမျ လွှတ်မြောက်လာကာ တိုင်းပြည်ပြန်လည်တည်ဆောက်ရာတွင် အမျိုးသားသမိုင်နှင့် မိသားစုမှတ်တမ်းများကို များစွာအထောက်အကူ ဖြစ်စေသည့်သဘောရှိခဲ့သည်။
(၅၃၉)ဘီစီတွင် ပေရတိတို့သည် ဗာဗလုန်တို့ကို အောင်မြင်လာပြီးနောက် ပေရသိဘုရင်က ဗာဗုလုန် တို့၏ လက်အောက်တွင် ချုပ်နှောင်ခြင်းခံရသူတို့အား မိမိတို့တိုင်းပြည်ကိုယ်စီသို့ပြန်ခွင့်ပေးခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ချုပ်နှောင်ခံရသော က္ကသရေလတို့သည် မိမိတို့ဌာနေသိုပပြန်ကာ ယေရုရှလင်မြို့တော်ကို ပြန်လည်တည် ဆောက်ခဲ့ကြသည်။ ထိုအချိန်တွင် တောင်ပိုင်းနှင့် မြောက်ပိုင်းဟူ၍ ခွဲခြားခြင်းမရှိတော့ဘဲ ပေါင်းစည်းနိုင်ကြ သည်။ ပြန်လည်ရောက်ရှိလာကြသောသူ အများမှာ ယခင် တောင်ပိုင်းယူဒလူများဖြစ်ကြပြီး “ ဂျူး “ဟူသော အမည်သည်လည်း ယေဘုယျအားဖြင့် က္ကသရေလလူမျိုးတို့ကို ခေါ်သောအမည်ဖြစ်လာသည်။
ဤသို့ဖြင့် က္ကသရေလနိုင်ငံ ပြန်လည်ထူထောင်သည့် အကြောင်းဖြစ်စဉ်ကို ဧဇရမှတ်စာနှင့် နေဟမိမှတ် စာတို့တွင် ဖော်ပြထားသည်။ ထိုသူနှစ်ဦးတို့သည် လွှတ်မြောက်ပြီးကာလ က္ကသရေလပြည်၏ ထင်ရှားသော ခေါင်ဆောင်နစ်ဦးဖြစ်သည်။ ဧသတာဝတ္ထုသည် က္ကသရေလလူမျိုးတို့ ပေရသိနိုင်ငံတွင် နေထိုင်ပုံကို တစ်စေ့တ စောင်းဖော်ပြထားသည်။ ထိူကျမ်းသုံးစောင်သည် နှစ်ပေါင်းတစ်ရာကာလအတွင်း အဖြစ်အပျက်များပါရှိပြီး ဓမ္မဟောင်းကာလ၏ သမိုင်းကြောင်းဆိုင်ရာ အပိုင်းပြီးဆုံးသည်။
၅။ ဒေသနာဆရာများနှင့်် ကဗျာသီချင်းရေးစပ်သူများ
ကျမ်းစာအုပ်တွင် ကျမ်းများကို စီစဉ်ထားပုံမှာ ရာဇဝင်နှင့််ဆိုင်သောကျမ်းများနောက်တွင် ပါရှိသည့်် ကျမ်းစောင်မှာ များသောအားဖြင့် ကဗျာဆန်သော ကျမ်းများဖြစ်သည်။ ထိုကျမ်းများအနက် ဆာလံကျမ်းသည် အရှည်ဆုံးကျမ်းဖြစ်ပြီး သီချင်းပေါင်း (၁၅၀) ပါရှိသည်။ ကျမ်းရေးဆရာများ၏ကွဲပြားသော အတွေ့အကြုံခံစားချက်များကို သီချင်း၊ ကဗျာအနေဖြင့်် ရေးသားထားခြင်းဖြစ်သည်။ ကျန်တစ်ဝက်ကို ရေးသားသောကျမ်းဆရာများအမည်ကို မသိရပေ။
ထိုအထဲမှ ကျမ်းသုံးကျမ်းသည် ဟေဗြဲစာပေကျမ်းဂန်နှင့် စပ်ဆိုင်ပြီး၊ ဒေသနာကျမ်းများဖြစ်သည်။
ဒေသနာဆရာများသည် လူတို့အားမှန်ကန်စွာ အသက်ရှင်နိုင်ရန်အတွက် သွန်သင်ခြင်းအလို့ငှာ လူ့အသက်တာနှင့််စပ်ဆိုင်သည်တို့ကို စူးစမ်းလေ့လာခဲ့သည်။ ယောဘဝတ္ထုတွင် ယောဘနှင့်် သူ၏မိတ်ဆွေများအကြား၊ လူတို့ခံစားနေရသည့်် ဒုက္ခဆင်းရဲခြင်းပြဿများအကြောင်း စကားရည်လုပြောဆို ခြင်းများအဓိကပါရှိသည်။ သုတ္တံကျမ်းသည် အမည်နှင့််လိုက်ဖက်အောင် ပညာရှိဆိုရိုးများကို စုဆောင်းထားကာ အများစုမှာ ရှောလမုန်ပြောခဲ့သော စကားများဖြစ်သည်။ ဒေသနာကျမ်း (“ဆရာ” သို့မဟုတ် “ကျိုးကြောင်းဆင်ခြင်တတ်သူ” ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်) သည် အသက်ရှင်ခြင်း၏ အဓိပ္ပါယ်ကို လူတို့ရှာကြံံခြင်းနှင့်် စပ်ဆိုင်သည်။
ကျမ်းစုများအနက် နောက်ဆုံးဖြစ်သော “ရှောလမုန်သီချင်း” သည် ဆာလံကျမ်းလည်းမဟုတ်၊ ဒေသနာကျမ်းလည်းမဟုတ်။ လူပျိုတစ်ဦးနှင့်် အပျိုတစ်ဦးအကြား အပြန်အလှန်ဖလှယ်ခဲ့သော အချစ်ကို ဖော်ပြထားသည့်် ကဗျာစုများဖြစ်သည်။
၆။ ပရောဖက်တို့၏ မိန့်ဆိုစကားများ
ဓမ္မဟောင်းကျမ်းများ၏ နောက်ဆုံးအပိုင်းတွင် ပရောဖက်တို့၏ ရေးသားမှတ်ယူထားချက်များ ပါရှိသည်။ ၎င်းပရောဖက်များသည် ဘုရားသခင်ကက လူတို့အား မိန့်မှာသောအချက်များကို ဖော်ပြထားသည်။ ဣသရေလပြည်၌ ဘုရင်များ အုပ်ချုပ်နေချိန်၊ ဖမ်းဆီးချုပ်နှောင်ခြင်းခံရသောအချိန်နှင့်် တိုင်းပြည်ကို ပြန်လည်တည်ဆောက်သည့််အချိန်များတွင် ဟောပြောသွန်သင်သည့်် ပုဂ္ဂိုလ်များဖြစ်ကြသည်။ “ယေရမိမြည်တမ်းစကား” မှလွှဲ၍ ကျန်ကျမ်းများသည် ကျမ်းပြုစုသူကို အစွဲပြု၍ ထိုသူတို့၏အမည်များ ပေးထားသည်။
ဟေရှာယနှင့် ယေရမိတို့နှစ်ဦးမှာ အရေးကြီးဆုံး ပရောဖက်နှစ်ဦးဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့ပြုစုသောကျမ်းတို့မှာ အရှည်ဆုံးကျမ်းများဖြစ်သည်။ ဟေရှာယသည် တိုင်းပြည်နှစ်ခြမ်းကွဲသည့််အချိန်၌ ပေါ်ထွန်းပြီး ယုဒပြည်နှင့်် အဓိကသက်ဆိုင်မှုရှိသည်။ ယေရမိသည် အနှစ်လေးဆယ်အတွင်း ဗာဗုလုန်တို့ ယေရုရှလင်မြို့ကို စတင်တိုက်ခိုက်သည်မှ အပြီးအပိုင်ဖျက်ဆီးလိုက်သည့််အချိန်အထိ ဟောပြောခဲ့သည်။ ယေရမိမြည်တမ်းစကားမှာ ဗာဗုလုန်တို့၏လက်အောက်၌ ယုဒလူတို့ဒုက္ခဆင်းရဲခံရပုံများကို ဖော်ပြထားသည်။ ယေဇကျေလနှင့်် ဒံယေလတို့သည် ယေရုရှလင်မြို့သားတို့ ဗာဗုလုန်သို့ ဖမ်းဆီးခေါ်ဆောင်ခြင်းခံရသူများ အထဲတွင်ပါဝင်ခဲ့ကြ၏။ သို့သော ယေဇကျေလမှာ အလုပ်သမားစခန်းတစ်ခုတွင်နေရပြီး ဒံယေလမှာမူ နန်းတော်သို့ ခေါ်ဆောင်ခြင်းခံရပြီး အုပ်ချုပ်ရေးပိုင်းဆိုင်ရာတွင် သွန်သင်ခြင်းခံရသည်။
ကျန်ပရောဖက်တစ်ဆယ့်နှစ်ဦးကို ပရောဖက်ငယ်များဟု ခေါ်ခြင်းမှာ ပထမလေးဦးထက် သိမ်ငယ်ခြင်းကြောင့််မဟုတ်ဘဲ သူတို့ပြုစုခဲ့သောကျမ်းများ တိုသောကြောင့််ဖြစ်သည်။ ဟောရှေ ၊ ယောလ၊ အာမုတ်၊ သြဗဒိ၊ ယောန၊ မိက္ခာ၊ နာဟုံ၊ ဟဗက္ကုတ်၊ ဇေဖနိတို့သည် ဣသရေလပြည်ကြီး နှစ်ခြမ်းကွဲသွားသည့်် အချိန်မှစပြီး ဗာဗုလုန်၌ ချုပ်နှောင်ခံရချိန်အတွင်း ပေါ်ပေါက်ခဲ့သူများဖြစ်သည်။ နောက်ဆုံး သုံးဦးဖြစ်သော ဟဂ္ဂဲ၊ ဇာခရိ၊ မာလခိ၊ ပရောဖက်သုံးပါးမှာ ဧဇရနှင့်် နေဟမိမှတ်စာများတွင် ဖော်ပြချက်များအရ ဣသရေရလပြည် ပြန်လည်တည်ဆောက်ချိန်အတွင်း ပေါ်ထွန်းခဲ့သည်။
ဓမ္မဟောင်းခေတ်ကုန်ဆုံးချိန်ကာလတွင် ဣသရေလလူတို့သည် မိမိတို့၏ မူလတိုင်းပြည်သို့ ပြန်ရောက်နေပြီးဖြစ်သော်လည်း တိုင်းတစ်ပါး၏အုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင် ရှိနေဆဲဖြစ်သည်။ ပေရသိလူတို့၏ အုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင်ဖြစ်၏။ ထို့နောက် အင်အားတိုးပွားလာသော ဟေလသအင်ပါယာအောက်သို့ (၃၃၄-၃၃၁ ဘီစီ) ပေရသိတို့ကျရောက်သွားသောအခါ ဣသရေလတို့သည်လည်း ဟေလသတို့လက်အောက်သို့ တစ်ဖန် ကျရောက်သွားပြန်တော့သည်။ မျိုးဆက်အတန်ကြာပြီးသော် (၁၆၅-၁၄၃) ဘီစီနှစ်များအတွင်း မဆုန်မလျော့ ဆက်လက်တိုက်ခိုက်မှုကြောင့်် “ဂျူး” လူမျိုးတို့ လွတ်လပ်ရေးလာပြန်သည်။ သို့သော် (၆၃) ဘီစီတွင် ထိုလွတ်လပ်မှုသည် ရောမလက်တွင်းသို့ တစ်ဖန်ကျျရောက်သွားပြန်သည်။ ရောမတို့ အုပ်ချုပ်နေချိန်အတွင်းတွင် ယေရှုခရစ်ဖွားခြင်းခံခဲ့သည်။
၇။ ယေရှုနှင့် ရှေးဦးခရစ်ယာန်များ
ဝမ်းမြောက်ဖွယ်သတင်းဟုသိကြသည့်် မဿဲ၊ မာကု၊ လုကာနှင့်် ယောဟန် ခရစ်ဝင်လေးကျမ်းသည် ယေရှု၏အသက်တာနှင့်် သွန်သင်ချက်များအကြောင်းတို့ဖြစ်သည်။ ယေရှု၏သက်တော်စဉ်ကို အသေးစိတ် ဖော်ပြထားခြင်းမရှိပေ။ အထူးသဖြင့်အသေသတ်ခြင်းမခံမီ သုံးနှစ်ကာလအတွင်း ဖြစ်ရပ်များနှင့် အသေသတ်ခြင်းခံရပြီး ပြန်လည်ထမြောက်ခြင်းအကြောင်းတို့ကို ရေးသားဖော်ပြခဲ့သည်။ ထိုခရစ်ဝင်ကျမ်းရေးသူများသည် အဖြစ်အပျက်များကို ထပ်တူုမှတ်သားခဲ့သော်လည်း မိမိတို့တစ်ဦးချင်း ပြောလိုသည့်် ရည်ရွယ်ချက်နှင့်် ပြောဆိုရမည့် သူတို့၏လိုအပ်ချက်အရ မှတ်ယူရေးသားထားခြင်းဖြစ်သည်။
ယေရှု သေခြင်းမှထမြောက်၍ကောင်းကင်သို့ ပြန်တက်ကြွပြီးနောက် တမန်တော်တို့နှင့်် စိတ်အားထက်သန်သည့်် ခရစ်ယာန်များသည် ကယ်တင်ခြင်းနှင့််ဆိုင်သော သတင်းစကားကို ကျယ်ကျယ်ပြန့််ပြန့် သယ်ဆောင်သွားကြောင်း တမန်တော်ဝတ္ထုတွင် မှတ်တမ်းတင်ထားခဲ့သည်။ ထိုကျမ်း၏ ပထမတစ်ဝက်ခန့်မှာ ပေတရု၊ ယောဟန်နှင့်် ယေရုရှလင်မြို့ ပတ်ဝန်းကျင်တွင် အမှုဆောင်ခဲ့သူတို့အကြောင်းနှင့်် စပ်ဆိုင်သည်။ ဒုတိယတစ်ဝက်မှာ ပေါလုနှင့်် စပ်ဆိုင်၍ အာရိပြည်နှင့်် ဟေလသပြည်သို့ ဒေသစာရီခရီး သုံးကြိမ်ထွက်ခြင်းနှင့်် ရောမမြို့သို့ နောက်ဆုံးရောက်ရှိခြင်းတို့ ပါရှိသည်။
၈။ ခရစ်ယာန်ခေါင်းဆောင်တို့ထံမှစာများ
ဓမ္မသစ်မှ ကျန်ရှိသည့််ကျမ်းအများစုကို ပထမနှစ်ရာစုနှစ်အတွင်း ခရစ်ယာန်ခေါင်းဆောင်များက ရေးသားခဲ့ကြသည်။ ထိုကျမ်းများကို အပိုင်းလိုက်ခွဲ၍ စီစဉ်ထားသည်။ ပထမဆုံးအပိုင်းမှာ ပေါလုထံမှ မိမိဒေသစာရီလှည့််လည်စဉ်ရောက်ခဲ့သော အသင်းတော်အသီးသီးထံသို့ရေးခဲ့သောစာများဖြစ်သည်။ ထိုစာများအား ရေးသားပေးပို့လိုက်သည့် အသင်းတော်၏အမည်ဖြင့် မှည့်ဆိုထားပြီး စာ၏အတိုအရှည်ပေါ် မူတည်၍ ရှေ့နောက်စီစဉ်ထားသည်။ ထိုစာများမှာ ရောမသြဝါဒစာ ၊ ကောရိန္တုသြဝါဒစာ (၁) နှင့်် (၂)၊ ဂလာတိသြဝါဒစာ၊ ဧဖက်သြဝါဒစာ၊ ဖိလိပ္ပိသြဝါဒစာ၊ ကောလောသဲသြဝါဒစာနှင့်် သက်သာလောနိတ်သြဝါဒစာ (၁) နှင့်် (၂) တို့ဖြစ်ကြသည်။
အသင်းတော်သို့ ရှင်ပေပါလု ရေးသားစာများကို စီရီဖော်ပြပြီးနောက် လူပုဂ္ဂိုလ်တို့ထံရေးသော စာများကို စီရီဖော်ပြထားသည်။ ပုဂ္ဂိုလ်၏အမည်ဖြင့်် ဖော်ပြပြီး စာအတိုအရှည်အရ စီစဉ်ထားပြန်သည်။ ဤကျမ်းစုတွင် တိမောသေထံသို့ရေးသည့်် စာနှစ်စောင်၊ တိတုထံရေးသည့်် စာတစ်စောင်နှင့်် ဖိလေမုန်ထံ ရေးသည့်် စာတို့ပါဝင်သည်။
နောက်အုပ်စုတွင် စာရှစ်ဆောင်ပါရှိပြီး ထိုစာများကို ရေးခဲ့သူ ငါးဦးရှိသည်။ ဟေဗြဲသြဝါဒစာကို ရေးခဲ့သူ၏အမည်ကို မသိရသော်လည်း ထိုစာအားဖြင့် ဂျူးလူမျိုးခရစ်ယာန်များ ယေရှုကို စွန့်ပယ်၍ ဂျူးဓလေ့ထုံးစံသို့ ပြန်လှည့််မသွားရန် သတိပေးထားသည်။ အခြားစာ ခုနှစ်စောင်ကိုမူ စာရေးသူ၏အမည်ဖြင့် ဖော်ပြထားသည်။ ယေရှု၏ညီ ယာကုပ်က တစ်စောင်၊ တမန်တော်ပေတရုကနှစ်စောင်၊ တမန်တော် ယောဟန်က သုံးစောင်နှင့် ယုဒ (ယေရှု၏ညီတော် နောက်တစ်ဦးဖြစ်နိုင်ဖွယ်ရှိသည်) က တစ်စောင်ရေး ခဲ့ကြသည်။
ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ နောက်ဆုံးတွင် ဗျာဒိတ်ကျမ်းရှိသည်။ ဤကျမ်းတွင်အသင်းတော်များထံံသို့ရေးသော စာများပါရှိနသော်လည်း ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင်ပါရှိသည့့််အခြားကျမ်းရေးထားသည့််ပုံစံံနှင့််မတူချေ။ ဘုရားသခင်သည် စာရေးသူအား ရူပါရုံများမှတဆင့် ဗျာဒိတ်ပေးပြီး ထိုသူမှတစ်ဆင့် ညှင်းပန်းနှိပ်စက်ခြင်း ခံနေရသော ခရစ်ယာန်များထံဆက်လက်ပို့ဆောင်စေသည်။ ထိုစာ၏ သတင်းစကားများမှာ ယေရှုသည် အုပ်စိုးနေဆဲဖြစ်ပြီး ကိုယ်တော်အား ယုံကြည်သူတို့သည် နောက်ဆုံး၌ အောင်မြင်မှုရမည်မှာ သေချာကြောင်းဖော်ပြသည်။
သမ္မာကျမ်းစာ၏ အမွေအနှစ်များ
May God Bless You All.
📙သမၼာက်မ္းစာ ျခံဳငံုၾကည့္ရႈျခင္း - Bible Summary
Reshare #9Dan Unicode & Zawgyi
သမၼက်မ္းဆိုသည္မွာ က်မ္းေစာင္အုပ္ေရေပါင္း ၆၆ အုပ္တို႔ကို စုေပါင္းထားသည့္ စာအုပ္တစ္အုပ္ကို ရည္ညြန္းျခင္းျဖစ္သည္။ က်မ္းအုပ္ေရ ၆၆ အုပ္မွ ဓမၼေဟာင္းက်မ္းနွင့္ ဓမၼသစ္က်မ္းဟူ၍ နွစ္ပိုင္းျဖင့္ ခြဲျခမ္းထားၿပီး ဓမၼေဟာင္း ၃၉ က်မ္း နွင့္ ဓမၼသစ္ ၂၇ က်မ္းတို႔ျဖင့္ ဖြဲ႔စည္းထားသည္။ က်မ္းစာတစ္အုပ္လံုးကို ႏွစ္ေပါင္း (၁၅၀၀) ခန္႔ အခ်ိန္အတြင္း က်မ္းေရးသူ ေလးဆယ္ေက်ာ္ခန္႔က ေရးသားခဲ့သည္။ က်မ္းေရးသူမ်ားလည္း လူမ်ိဳး၊ ဘာသာစကား၊ အလုပ္အကိုင္ႏွင့္ စိတ္ေနသေဘာထားမ်ား ကြဲျပားျခားနားၾကေသာ္လည္း သမၼာက်မ္း အတြင္း အျပည့္အဝ ညီညြတ္မႈရွိေနေပသည္။ ဓမၼေဟာင္က်မ္းကို ပုဂၢိဳလ္ ၃၅ဦးခန္႔က ေရးသားျခင္းျဖစ္သည္ဟု ယူဆရသည္။ ဓမၼသစ္က်မ္းကို ပုဂၢိဳလ္ ၁၀ဦးခန္႔က ေရးသားျခင္းျဖစ္သည္ဟု ယူဆထားပါသည္။
ဓမၼေဟာင္က်မ္း (၆၆) က်မ္းကို အပိုင္း (၅) မ်ိဳးျဖင့္ ခြဲျခမ္းထားနိုင္သည္။ ထိုခြဲျခမ္းမွုမ်ိဳးျဖင့္ ေလ့လာျခင္း ျဖင့္လည္း က်မ္း၏အဓိကေက်ာရိုး အဓိပၸါယ္ကို လြယ္ကူစြာနားလည္နိုင္ရန္ အေထာက္ကူျပဳေစမည္ျဖစ္ပါသည္။ ၎တို႔မွာ - ဥပေဒက်မ္း (၅) အုပ္၊ ရာဇဝင္သမိုင္းက်မ္း (၁၂)အုပ္၊ ကဗ်ာအလကၤာက်မ္း (၅) အုပ္၊ ပေရာဖက္ျပဳ က်မ္း အရွည္ (၅)အုပ္ နွင့္ အတို (၁၂) စသည္ျဖင့္ ခြဲျခမ္းကာ စုစုေပါင္း ပေရာဖက္ျပဳက်မ္းမွာ (၁၇) အအုပ္ျဖစ္သည္။
ထိုနည္းတူစြာ ဓမၼသစ္က်မ္းတြင္လည္း အပိုင္း(၄) မ်ိဳးျဖင့္ခြဲျခမ္းထားနိုင္သည္။ ဓမၼသစ္က်မ္း စုစုေပါင္း ၂၇ က်မ္းေစာင္မွ - ခရစ္ဝင္က်မ္း(ခရစ္ေတာ္၏သက္ေတာ္စဥ္) (၄) က်မ္း၊ အသင္းေတာ္သမိုင္း (၁) အုပ္၊ တမန္ေတာ္မ်ားထံမွ ၾသဝါဒ စာေစာင္မ်ား (၂၁) အုပ္ နွင့္ ဗ်ာဒိတ္ ရူပါရံု နွင့္ဆိုင္ေသာ စာေစာင္ (၁)အုပ္ စသည္တို႔ျဖစ္သည္။
ဤက်မ္းစဥ္နွင့္ ပတ္သက္၍ေရးသားခ်က္မ်ားသည္ က်မ္းစာအုပ္တြင္ပါဝင္ေသာ သမၼာက်မ္းတစ္ေစာင္စီ၏ အက်ဥ္းခ်ဳပ္မ်ားနွင့္သာ သက္ဆိုင္သည္။ သမၼာက်မ္းစာပုပ္၏ ေက်ာရိုး အပိုင္း ၉ ခုျဖင့္ အက်ဥ္ခ်ဳပ္ေဖာ္ျပပါ မည္။ ၎တို႔မွာ -
၁။ လူ၏မူလနွင့္ ဘုရား၏ကယ္တင္ျခင္း
၂။ ကၠသေရလတို႔ ခါနာန္ျပည္၌ အတည္တက်ျဖစ္လာျခင္း
၃။ ကၠသေရလ နိုင္ငံေတာ္ ကြဲျပားလာျခင္း
၄။ ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေနွာင္ခံရျခင္းနွင္ ျပန္လႊတ္ေျမာက္လာျခင္း
၅။ ေဒသနာဆရာမ်ားနွင့္ ကဗ်ာသီခ်င္းေရးစပ္သူမ်ား
၆။ ပေရာဖက္တို႔၏ မိန္႔ဆိုျခင္းမ်ား
၇။ ေယရွုနွင့္ ေရွးဦးခရစ္ယာန္မ်ား
၈။ ခရစ္ယာန္ေခါင္ေဆာင္တို႔ထံမွ စာမ်ား စသည္တို႔ျဖစ္သည္။
၁။ လူ၏အျပစ္ႏွင့္ ဘုရား၏ကယ္တင္္ျခင္း
သမၼာက်မ္းမွ ပထမက်မ္းျဖစ္ေသာ ကမၻာဦးက်မ္းသည္ ကမၻာကို ဖန္္ဆင္းျခင္းအေၾကာင္္း အနည္းငယ္ျဖင့္ စတင္္ဖြင့္ထားသည္္။ အထူးသျဖင့္္ လူသားတို႔႔အေၾကာင္္း စတင္မိတ္ဆက္ေပးျခင္းျဖစ္သည္။ လူသားသည္္ အဖန္တလဲလဲ က်ရံႈးခဲ့ေသာ္္လည္း ဘုရားသခင္သည္္ ကရုဏာေတာ္္အားျဖင့္္ ေစာင့္္ထိန္းေတာ္မႈ၍ လူသားတို႔အား ကယ္္တင္ရန္ အၾကံအစည္္စတင္္ရွိခဲ့သည္္။ ဘုရားသခင္သည္္ ေမေသာေပါတာမိျပည္္သားတစ္ဦးျဖစ္ေသာ အာျဗဟံကို ေရြးခ်ယ္္ကာ လူမ်ိဳးၾကီးတစ္မ်ိဳးျဖစ္္ေစမည့္ ကတိေတာ္ႏွင့္္ ထိုလူမ်ိဳးတို႔အား ခါနာန္ျပည္္၌ ေနထိုင္္ရန္အလို႔ငွာေပးလ်က္္၊ ထိုလူမ်ိဳးအားျဖင့္ ကမၻာၾကီးကို ေကာင္္းခ်ီးေပးရန္ ဆက္သြယ္သည့္္ လမ္းေၾကာင္းအျဖစ္ အသံုးျပဳေတာ္္မူခဲ့သည္္။ ကမၻာဦးက်မ္းသည္္ အာျဗဟံမ်ိဳးႏြယ္္ဆက္၏ေနာက္္္ႏွစ္္ရာစု၊ သံုးရာစုအတြင္္း ၾကီးပြားတိုးတက္လာျခင္းကို ေျခရာခံၿပီးေနာက္္ ထင္ရွား၍ သီးျခားလူမ်ိဳးအေနျဖင့္ အဲဂုတၱဳျပည္္တြင္္ ေနထိုင္ၾကေၾကာင္္းျဖင့္ နိဂံုးခ်ဳပ္္ခဲ့သည္္။ ဤအျဖစ္္အပ်က္ အားျဖင့္္ ဣသေရလႏိုင္္ငံ၏အစကို ေဖာ္္ျပခဲ့သည္္။
ေနာက္္ေလးရာစုႏွစ္္အတြင္း ဣသေရလလူမ်ိဳးတို႔၏ လူဦးေရအေျမာက္အမ်ားတိုးပြားလာရာ၊ အဲဂုတၱဳ အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ားကက အႏၱရာယ္္ကိုစိုးရိမ္ကာ ဣသေရလတို႔အား ကၽြန္သေပါက္္ျပဳခဲ့ၾကသည္္။ “ထြက္သြားျခင္း” ဟု အဓိပၸါယ္္ရေသာ ထြက္္ေျမာက္္ရာက်မ္းတြင္ ေမာေရွသည္္ ဣသေရလတို႔၏ ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္္လာၿပီး ဖိႏွိပ္သူတို႔အား တြန္းလွန္ကာ မိမိ၏လူမ်ိဳးအား အဲဂုတၱဳျပည္မွ (၁၂၈၀ ဘီစီခန္႔တြင္) လြတ္ေျမာက္ရာသို႔ ေခၚေဆာင္ခဲ့ေၾကာင္္း မွတ္တမ္းတင္္ခဲ့သည္္။ ေမာေရွသည္္ မိမိလူတို႔အား ခါနာန္္ျပည္္ရွိ အိမ္ရာေနရာသစ္္သို႔ ေခၚေဆာင္သြားရန္ ရည္္ရြယ္သည္္။ သူသည္္ ေရွးဦးစြာ သိနာေတာင္သို႔ ေခၚေဆာင္သြားၿပီး ဘုရားႏွင့္္ သူတို႔႔အၾကား ပဋိညာဥ္ျပဳအခမ္းအနားက်င္းပၿပီး ဘုရား၏လူမ်ိဳးေတာ္ျဖစ္္ခဲ့ၾကသည္္။ ေနာင္္လာမည့့္္ႏွစ္္အတြင္း ဘုရားသခင္ခ်မွတ္ေပးေသာ ပညတ္ေတာ္မ်ားအတိုင္္း လိုက္္နာအသက္ရွင္္ရန္ စီမံေဆာင္္ရြက္္ၾကသည္။ ထိုဥေပဒသမ်ားကို ထြက္္ေျမာက္္ရာက်မ္္း၏ အေနာက္္ဘက္ပိုင္းႏွင့္ ေနာက္္က်မ္းတစ္က်မ္းျဖစ္ေသာ ၀တ္ျပဳရာကက်မ္း (Leviticus) (ဣသေရလအမ်ိဳး ေလ၀ိကိုအစဲြျပဳ၍ မွည့္္ေခၚထား၏။ ေလ၀ိလူတို႔႔သည္္ ဘာသာေရးႏွင့္္ စပ္္ဆိုင္္၍ အထူးတာ၀န္္ရွိသူမ်ားျဖစ္္သည္္) တို႔႔တြင္္ မွတ္တမ္းတင္ထားသည္္။
ေတာလည္္ရာက်မ္း (Number) ဟူေသာ အမည္နာမသည္္ ေမာေရွ ခါနာန္္ျပည္္သို႔မ၀င္္မီ ႏွစ္္ၾကိမ္ေျမာက္ေကာက္ယူေသာ သန္းေခါင္စာရင္းကို အမွီျပဳကာ ေပးထားျခင္းျဖစ္သည္္။ ဤက်မ္းတြင္္ ထပ္္ဆင့္ဥပေဒသမ်ားႏွင့္တကြ ခရီးစဥ္္အတြက္္ အေသးစိတ္္ျပင္္ဆင္မႈအခ်က္္အလက္မ်ားပါရွိသည္္။ လူတို႔က ဘုရားသခင္အား ပုန္ကန္ခဲ့ေသာေၾကာင့္္ အျပစ္္ေပးသည့္္အေနျဖင့္ ဘုရားသခင္သည္္ ခါနာန္ျပည္္သို႔၀င္ရန္ အႏွစ္္ေလးဆယ္ဆိုင္္းငံ့ထားခဲ့သည္္။ ဤအခ်ိန္ကာလအတြင္္းတြင္္ ဘုရားသခင္ကို ပုန္္ကန္္ၾကသူမ်ား ေသဆံုးကုန္္ၿပီး မ်ိဳးဆက္သစ္တို႔ ၾကီးပြားလာၾကသသည္္။ ခါနာန္ျပည္္သို႔၀င္္ခါနီးအခ်ိန္တြင္္ ေမာေရွသည္္ မ်ိဳးဆက္သစ္္တို႔႔အအဖို႔႔ ဥပေေဒသမ်ားကို အၾကိမ္ၾကိမ္တိုးခ်ဲ႕ျခင္းျပဳၿပီး ယေန႔တိုူင္္ တည္္ၿမဲေအာင္္ ျပဳျပင္္ေပးခဲ့သည္္။ အသစ္္ျပင္္ဆင္ထားေသာ သြန္သင္္ညႊန္ၾကားခ်ကက္မ်ားပါရွွိသည့္္ တရားဓမၼသတ္ (the law) ကို “ဒုတိယတရားဓမၼသတ္” ဟု အဓိပၸါယ္္ရေသာ တရားေဟာရာက်မ္း၌ ေဖာ္္ျပထားသည္္။
၂။ ကၠသေရလတို႔ ခါနာန္ျပည္၌ အတည္တက်ျဖစ္လာျခင္း
ကၠသေရလတို႔၏ ေခါင္ေဆာင္ျဖစ္ေသာ ေမာေရွသည္ ခါနန္ျပည္သို႔မဝင္မီ ဘုရားသခင္က သိမ္းဆည္း ေတာ္မူေသာအခါ သူ၏အဓိကလက္ေထာက္ ေယာရွုသည္ ေမာေရွ၏ေနရာတြင္ ကၠသေရလတို႔၏ ေခါင္းေဆာင္ အျဖစ္ လန္႔အပ္ဘိသိပ္ေပးခဲ့သည္။ ေယာရွုလက္ေအာက္၌ ကၠသေရလတို႔သည္ ခါနာန္ျပည္ကို မည္ကဲ့သို႔ ေအာင္နိုင္စြာဝင္ေရာက္ၿပီး ကၠသေရလ ဆယ့္နွစ္မ်ိဳးတို႔အား နယ္ေျမအသီးသီးခြဲေဝေပးေၾကာင္း ေယာရွုမွတိစာ တြင္ မွတိတမ္းတင္ခဲ့သည္။ ကၠသေရလတို႔၏ မ်ိဳးဆက္သစ္တို႔သည္ တိုင္းတစ္ပါးတို႔၏ က်င့္ထံုးမ်ားကို ကူးယူလာၾကၿပီး ဘုရားသခင္ကို တိုး၍ပုန္ကန္လာၾကသည္။ ထိုသို႔ျဖင့္ ဘုရားသခင္၏ အျပစ္စီရင္ျခင္းျဖစ္ေသာ တိုင္းတစ္ပါးတို႔၏ ဝင္ေရာက္တိုက္ခိုက္ျခင္း ခံခဲ့ၾကရေၾကာင္း တရားသူႀကီးမွတ္စာတြင္ ေတြ႔ျမင္နိုင္သည္။ သူတို႔ တြင္ ဗဟိုအုပ္ခ်ဳပ္ေရး စနစ္မရွိေသာေၾကာင့္ ဘုရားသခင္အား ငိုေၾကြးေတာင္ခံေသာအခါ အထူးစြမ္းရည္ရွိသည့္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားကို သူတို႔အထဲမွ ေပၚေပါက္ေစခဲ့သည္။ထိုေခါင္းေဆာင္မ်ားကို တရားသူႀကီးမ်ားဟုေခၚသည္။ အေၾကာင္းမွာ ထိုေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ မိမိလူမ်ိဳးတို႔အေပၚ ရန္လိုသူမ်ားကို တိုက္ခိုက္တားဆီး အျပစ္စီရင္ၿပီး မိမိတို႔အမ်ိဳးသားအခ်င္းခ်င္းအတြင္း၌လည္း အျငင္းအခံုျဖစ္ပြားမွုတို႔ကို ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္း ပိုင္းျဖတ္ေပးခဲ့သည္။
ထိုသို႔ဘုရားတရားမယံုၾကည္ၾကေသာသူတို႔အတြင္း၌ ဘုရားသခင္အေပၚ ယံုၾကည္ျခင္းခိုင္ၿမဲေနေသာသူ အခ်ိဳ႕ရွိၾကသည္။ထိုလူအနည္းစုအတြင္း ရုသမိသားစုနွင့္ ပတ္သက္၍ ရုသဝတၳဳ၌ မွတ္တမ္းတင္ထားသည္။ ထိုသူတို႔သည္ အမ်ိဳးသားေရးရာ စည္းလံုးခိုင္မာမွု ပိုမိုရရွိေစရန္အတြက္ ဘုရင္စနွစ္ကိုတည္ေထာင္ရန္ ဆံုးျဖတ္ ခဲ့ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ သူတို႔၏ ဝိညာဥ္ေရးရာေခါင္းေဆာင္ျဖစ္ေသာ ရွာေမြလက ထိုအၾကံကို သေဘာမတူခဲ့ေပ။ အေၾကာင္းမွာ သူတို႔၏ဒူကၡသည္ အုပ္ခ်ဳပ္မွုဆ္ုင္ရာေၾကာင့္မဟုတ္ဘဲ ဘုရားကိုပစ္ပယ္ျခင္းေၾကာင့္သာ အဓိက ျဖစ္သည္။ လူအေပၚင္းတို႔က ရွာေမြလ၏ စကားကို နာမေထာင္နိုင္ၾကေပ။ ထိုသို႔ျပဳျပင္ျခင္းေၾကာင့္ ကၠသေရလ လူတိုပသည္ (၁၀၅၀) ဘီစီတြင္ ေရွာလုဟူေသာ ဘုရင္တစ္ပါးရရွိခဲ့ၾကသည္။ ေရွာလုသည္ ကၠသေရလတို႔၏ မင္းျဖစ္လာပံုနွင့္ ထီးနန္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုတို႔ကို ဓမၼရာဇဝင္ပထမေစာင္တြင္ မွတ္တမ္းတင္ထားသည္။
ေရွာလုမင္းသည္ ကၠသေရလူတို႔အတြက္ ဘုရားသခင္ခ်ီးေျမာက္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ေသာ္လည္း ဘုရားသခင္၏ အလိုေတာ္ကို နာခံမွုမရွိနိုင္ခဲ့ေပ။ ေရွာလုမင္းေနာက္တြင္ မင္းျဖစ္လာေသာ ဒါဝိဒ္မင္းႀကီးအေၾကာင္းကို ဓမၼရာဇ ဝင္ဒုတိယေစာင္တြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။ ဒါဝိဒ္မင္းႀကီးသည္ အမွားမ်ားက်ဴးလြန္မိေသာ္လည္း မိမိအျပစ္အတြက္ ေနာင္တျဖင့္ ဘုရားသခင္ထံခြင္႔လႊတ္ျခင္းေတာင္ခံကာ ဘုရားတရားကိုင္ရွိုင္းသူအျဖစ္ေဖာ္ျပၿပီး ဘုန္တန္ခိုးႀကီး သည့္ မင္းအျဖစ္သတ္မွတ္ထားျခင္း ခံရသူျဖစ္သည္။ သူသည္ ဘုရားသခင္၏ ကတိေတာ္ရွိသည့္အတိုင္း ေလာကီသားတို႔ကို ကယ္တင္မည့္ ေမရွိယဘုရင္ေပၚထြန္းမည့္ ဘုရင္နန္းဆက္ကို တည္ေထာင္ခဲ့ေပသည္။
၃။ ကၠသေရလ နိုင္ငံေတာ္ ကြဲျပားလာျခင္း
ဒါဝိဒ္မင္းႀကီး၏ ေနရာတြင္ သူ၏သား ေရွာလမုန္က မင္းဆက္ခံၿပီး ကၠသေရလနိုင္ငံ သမိုင္းေၾကာင္းကို ထိုအခ်ိန္မွစ၍ ဓမၼရာဇဝင္တတိယေစာင္နွင့္ စတုတၳေစာင္တြင္ မွတ္တမ္းတင္ထားသည္။ ေရွာလုမုန္မင္းႀကီး သည္ မိမိ၏အခ်ိန္မ်ားစြာကို ေယရုရွလင္ၿမိဳ႕ေတာ္အား ျပဳျပင္မြမ္းမံျခင္းျဖင့္ အခ်ိန္ကုန္ေစခဲ့သည္။ တိုင္းတစ္ပါး တို႔နွင့္ စစ္ေျမျပင္မျဖစ္ပဲ ၿငိမ္ဝပ္ခဲ့ေသာ္လည္း သူအသက္ႀကီးရင့္လာသည့္အခါ တိုင္သူျပည္သားတို႔အေပၚ၌ ေသြးခြဲဆက္ဆံမွုေလးေတြေၾကာင့္ အထက္ေခါင္ေဆာင္ပိုင္းမ်ားအတြင္း သေဘာထားျခင္း ကြဲလႊဲမွုေတြ စတင္ ျဖစ္ေပၚခဲ့သည္။ သူမေသခင္ထိ မည္သူမွ်ရဲဝံံ့စြာ မပုန္ကန္ခဲ့ၾကေသာ္လည္း သူအနိစၥေရာက္ၿပီးေနာက္တြင္ ေယရုရွလင္ၿမိဳ႕ ေရွ႕နွင့္ ေျမာက္ပိုင္းရွိ မ်ိဳးႏြယ္စု ဆယ္စုတို႔သည္ မိမိတို႔ကိုယ္ပိုင္နိုင္ငံသစ္တည္ေထာင္ရန္ ခြဲထြက္သြားၾကသည္။ မိမိတို႔၏ နိုင္င့ကို ကၠသေရလနိုင္ငံအျဖစ္ ဆက္လက္ခၚေဝၚကာ ရွာမာရိၿမိဳ႕ကို ၿမိဳ႕ေတာ္ အျဖစ္သတ္မွတ္ၾကသည္။ ေတာင္ပိုင္းမ်ိဳးႏြယိစုမွာ ဒါဝိဒ္မင္းဆက္ေအာက္တြင္ သစၥာရွိစြာဆက္လက္တည္ရွိေစ သည္။ ထိုမင္းဆက္တို႔သည္ ေယရုရွလင္ၿမိဳ႕တြင္ ဆက္လက္စိုးစံခဲ့ၾကသည္။ ထိုေတာင္ပိုင္းနိုင္ငံကို ယုဒနိုင္ငံဟု အဓိကမ်ိဳးႏြယ္စုကို အစြဲျပဳ၍ ေခၚတြင္ခဲ့ၾကသည္။
နိုင္ငံေတာ္ကြဲျပားလာသည့္အခ်ိန္မွ ကၠသေရလနွင့္ ယုဒနိုင္ငံတို႔သည္ အိမ္နီးခ်င္းနိုင္ငံမ်ားနွင့္၎၊ မိမိတို႔ နွစ္နိုင္ငံအခ်င္းခ်င္းေသာ္လည္းေကာင္း မၾကာခဏ စစ္မက္ျဖစ္ပြားခဲ့ၾကသည္။ နိုင္ငံေရး၊ လူမွုေရး၊ စီးပြားေရးနွင့္ ဘာသာေရးတို႔မွာလည္း ပိုမိုဆိုးဝါးလာသည္။ ထိုသို႔အေျခအေနတြင္းမွ လူအနည္းစုတို႔မွာ ဘုရားသခင္ေပၚ၌ သစၥာမပ်က္ပံ ရွိေနၾကသည္။ ထိုလူစုထဲမွပင္ ဘုရားသခင္က လူတို႔အတြက္ ေစတမန္တို႔ကို ေရြးခ်ယ္ခဲ့ၿပီး မိမိတို႔အျပစ္ျပဳျခင္းမ်ားအေပၚ ျပစ္တင္ရွုတ္ခ်ျခင္း၊ ဘုရားသခင္၏ အျပစ္စီရင္ျခင္းခံရမည့္အေၾကာင္း သတိေပး ျခင္းနွင့္ လမ္းမွန္တို႔လိုက္ရန္ သြန္သင္ျခင္းတို႔ကို ျပဳလုပ္ၾကသည္။ ထိုေစတမန္မ်ားကို ပေရာဖက္မ်ားဟုေခၚ၍ ၎တို႔ေရးခဲ့ေသာ စာေစာင္မ်ားကို ေပါင္းစပ္ကာ ဓမၼေဟာင္းက်မ္း၌ သီးျခားက႑ျဖင့္ ပေရာဖက္က်မ္းအျဖစ သီးသန္႔ေဖာ္ျပထားခဲ့သည္။
၄။ တိုင္းတစ္ပါးလက္ေအာက္သို႔ ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေနွာင္ခံရျခင္းနွင္ ျပန္လႊတ္ေျမာက္လာျခင္း
ထိုေခတ္ကာလ၌ ပေရာဖက္မ်ားသတိေပးခဲ့ျခင္းရွိသည့္အတိုင္း နွစ္ျခမ္းကြဲစြားသည့္ နိုင္ငံနွစ္ခုစလံုးမွာ ေနာက္ဆံုးတြင္ တိုင္းတစ္ပါးလက္ေအာက္သို႔ပ်က္ဆီးျခင္းခံခဲ့ရသည္။ ေျမာက္ပိုင္းနိုင္ငံကို(၇၂၂)ဘီစီတြင္ အာရွုရိတို႔က ေအာင္ျမင္သိမ္းပိုက္ခဲ့ၿပီး အာရွုရိနိုင္ငံအနွံ႔အျပားသို႔ ဖမ္းီးေခၚေဆာင္သြားၾကသည္။ ရာစုနွစ္တစ္ခု ေက်ာ္လြန္လာၿပီးေနာက္ အာရွုရိတို႔ကို ဗာဗုလုန္တို႔ကတိုက္ခိုက္ေအာင္နိုင္ၿပီး ပါလတိနျပည္သို႔ တိုးဝင္လာ ၾက သည္။ ထို႔ေနာက္ (၆၀၅) ဘီစီမွစတင္ကာ ဗာဗုလုန္တို႔က ေတာင္ပိုင္း ယုဒျပည္ကိုလည္း အဆက္မျပတ္တိုက္ ခိုက္ခဲ့ၾကျခင္းျဖင့္ ေနာက္ဆံုးတြင္ ယုဒျပည္ကိုအၿပီးအပိုင္ႏွိမ္နွင္းနိုင္ၿပီး လူတို႔ကိုလည္း ဖမ္းဆီးေခးေဆာင္သြား ခဲ့ၾကသည္။ ေနာက္ဆံုး၌ (၅၈၇)ဘီစီတြင္ ေယရုရွလင္ၿမိဳ႕ေတာ္ကို ဖ်က္ဆီးၾကသည္။
ရာဇဝင္ခ်ဳပ္ပထမေစာင္တြင္ ပါရွိေသာအေၾကာင္းအရာမ်ားမွာ ဓမၼရာဇဝင္ပထမေစာင္နွင့္ ဒုတိယေစာင္ တြင္ ပါရွိေသာအေၾကာင္းအရာမ်ားနွင့္ တူညီၿပီး အတိုခ်ဳပ္ျဖစ္သည္။ ရာဇဝင္ခ်ဳပ္ဒုတိယေစာင္သည္လည္း ဓမၼရာဇဝင္တတိယေစာင္နွင့္ စတုတၳဳေစာင္တို႔၏ အတိုခ်ဳပ္ျဖစ္သည္။သို႔ေသာ္ စာေရးသားျပဳစုေသာအခ်ိန္သည္ ယုဒနွင့္ ကၠသေရလ နွစ္နိုင္ငံဖ်က္ဆိးခံရကာ လူတို႔ခ်ဳပ္ေန်ာင္ျခင္းခံရၿပီးမွ ရာဇဝင္ခ်ဳပ္နွစ္ေစာင္ကို ေရးသားခဲ့ ျခင္းျဖစ္သည္။ ရာဇဝင္ခ်ဳပ္စာေစာင္သည္ အျဖဟ္အပ်က္မ်ားကို အစီအစဥ္က်နစြာ ေရးသားျပဳစု မွတ္တမ္းတစ္ ေစာင္ျဖစ္သည္။ ဓမၼရာဇဝင္ပထမေစာင္နွင့္ ဒုတိယေစာင္တို႔မွာ ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေနွာင္ျခင္းမ် လႊတ္ေျမာက္လာကာ တိုင္းျပည္ျပန္လည္တည္ေဆာက္ရာတြင္ အမ်ိဳးသားသမိုင္နွင့္ မိသားစုမွတ္တမ္းမ်ားကို မ်ားစြာအေထာက္အကူ ျဖစ္ေစသည့္သေဘာရွိခဲ့သည္။
(၅၃၉)ဘီစီတြင္ ေပရတိတို႔သည္ ဗာဗလုန္တို႔ကို ေအာင္ျမင္လာၿပီးေနာက္ ေပရသိဘုရင္က ဗာဗုလုန္ တို႔၏ လက္ေအာက္တြင္ ခ်ဳပ္ေနွာင္ျခင္းခံရသူတို႔အား မိမိတို႔တိုင္းျပည္ကိုယ္စီသို႔ျပန္ခြင့္ေပးခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ခ်ဳပ္ေနွာင္ခံရေသာ ကၠသေရလတို႔သည္ မိမိတို႔ဌာေနသိုပျပန္ကာ ေယရုရွလင္ၿမိဳ႕ေတာ္ကို ျပန္လည္တည္ ေဆာက္ခဲ့ၾကသည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ေတာင္ပိုင္းႏွင့္ ေျမာက္ပိုင္းဟူ၍ ခြဲျခားျခင္းမရွိေတာ့ဘဲ ေပါင္းစည္းနိုင္ၾက သည္။ ျပန္လည္ေရာက္ရွိလာၾကေသာသူ အမ်ားမွာ ယခင္ ေတာင္ပိုင္းယူဒလူမ်ားျဖစ္ၾကၿပီး “ ဂ်ဴး “ဟူေသာ အမည္သည္လည္း ေယဘုယ်အားျဖင့္ ကၠသေရလလူမ်ိဳးတို႔ကို ေခၚေသာအမည္ျဖစ္လာသည္။
ဤသို႔ျဖင့္ ကၠသေရလနိုင္ငံ ျပန္လည္ထူေထာင္သည့္ အေၾကာင္းျဖစ္စဥ္ကို ဧဇရမွတ္စာနွင့္ ေနဟမိမွတ္ စာတို႔တြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။ ထိုသူနွစ္ဦးတို႔သည္ လႊတ္ေျမာက္ၿပီးကာလ ကၠသေရလျပည္၏ ထင္ရွားေသာ ေခါင္ေဆာင္နစ္ဦးျဖစ္သည္။ ဧသတာဝတၳဳသည္ ကၠသေရလလူမ်ိဳးတို႔ ေပရသိနို္င္ငံတြင္ ေနထိုင္ပံုကို တစ္ေစ့တ ေစာင္းေဖာ္ျပထားသည္။ ထိူက်မ္းသံုးေစာင္သည္ နွစ္ေပါင္းတစ္ရာကာလအတြင္း အျဖစ္အပ်က္မ်ားပါရွိၿပီး ဓမၼေဟာင္းကာလ၏ သမိုင္းေၾကာင္းဆိုင္ရာ အပိုင္းၿပီးဆံုးသည္။
၅။ ေဒသနာဆရာမ်ားႏွင့္္ ကဗ်ာသီခ်င္းေရးစပ္္သူမ်ား
က်မ္းစာအုပ္္တြင္ က်မ္းမ်ားကို စီစဥ္ထားပံုမွာ ရာဇ၀င္္ႏွင့္္ဆိုင္ေသာက်မ္းမ်ားေနာက္္တြင္္ ပါရွိသည့္္ က်မ္းေစာင္္မွာ မ်ားေသာအားျဖင့္ ကဗ်ာဆန္ေသာ က်မ္းမ်ားျဖစ္္သည္္။ ထိုက်မ္းမ်ားအနက္္ ဆာလံက်မ္းသည္္ အရွွည္္ဆံုးက်မ္္းျဖစ္္ၿပီး သီီခ်င္္းေပါင္း (၁၅၀) ပါရွိသည္္။ က်မ္းေရးဆရာမ်ား၏ကြဲျပားေသာ အေတြ႔အၾကံဳခံစားခ်က္္မ်ားကို သီခ်င္း၊ ကဗ်ာအေနျဖင့္္ ေရးသားထားျခင္းျဖစ္သည္္။ က်န္တစ္္၀က္္ကို ေရးသားေသာက်မ္းဆရာမ်ားအမည္ကို မသိရေပ။
ထိုအထဲမွ က်မ္္းသံုးက်မ္းသည္္ ေဟၿဗဲစာေပက်မ္းဂန္္ႏွင့္ စပ္ဆိုင္ၿပီး၊ ေဒသနာက်မ္္းမ်ားျဖစ္္သည္္။
ေဒသနာဆရာမ်ားသည္္ လူတို႔အားမွန္ကန္္စြာ အသက္္ရွင္္ႏိုင္္ရန္အတြက္္ သြန္သင္္ျခင္းအလို႔႔ငွာ လူ႔အသက္တာႏွင့္္စပ္္ဆိုင္္သည္္တို႔႔ကို စူးစမ္းေလ့လာခဲ့သည္္။ ေယာဘ၀တၳဳတြြင္ ေယာဘႏွင့္္ သူ၏မိတ္ေဆြမ်ားအၾကား၊ လူတို႔ခံစားေနရသည့္္ ဒုကၡဆင္းရဲျခင္းျပႆမ်ားအေၾကာင္္း စကားရည္္လုေျပာဆို ျခင္းမ်ားအဓိကပါရွိသည္္။ သုတၱံက်မ္္းသည္္ အမည္ႏွင့္္လိုက္္ဖက္္ေအာင္္ ပညာရွွိဆိုရိုးမ်ားကို စုေဆာင္္းထားကာ အမ်ားစုမွာ ေရွာလမုန္ေျပာခဲ့ေသာ စကားမ်ားျဖစ္္သည္။ ေဒသနာက်မ္း (“ဆရာ” သုိ႔မဟုတ္ “က်ိဳးေၾကာင္္းဆင္ျခင္တတ္သူ” ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္္) သည္္ အသက္္ရွင္္ျခင္း၏ အဓိပၸါယ္ကို လူတို႔ရွာၾကံံျခင္းႏွင့္္ စပ္္ဆိုင္္သည္္။
က်မ္းစုမ်ားအနက္ ေနာက္ဆံုးျဖစ္ေသာ “ေရွာလမုန္သီခ်င္း” သည္္ ဆာလံက်မ္းလည္းမဟုတ္၊ ေဒသနာက်မ္းလည္းမဟုတ္။ လူပ်ိဳတစ္ဦးႏွင့္္ အပ်ိဳတစ္ဦးအၾကား အျပန္အလွန္ဖလွယ္္ခဲ့ေသာ အခ်စ္္ကို ေဖာ္္ျပထားသည့္္ ကဗ်ာစုမ်ားျဖစ္္သည္္။
၆။ ပေရာဖက္္တို႔၏ မိန္႔ဆိုစကားမ်ား
ဓမၼေဟာင္္းက်မ္းမ်ား၏ ေနာက္ဆံုးအပိုင္္းတြင္္ ပေရာဖက္္တို႔၏ ေရးသားမွတ္ယူထားခ်က္္မ်ား ပါရွိသည္္။ ၄င္းပေရာဖက္္မ်ားသည္္ ဘုရားသခင္ကက လူတို႔အား မိန္႔မွာေသာအခ်က္္မ်ားကို ေဖာ္္ျပထားသည္္။ ဣသေရလျပည္္၌ ဘုရင္္မ်ား အုပ္္ခ်ဳပ္္ေနခ်ိန္၊ ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္္ေႏွာင္္ျခင္းခံရေသာအခ်ိန္ႏွင့္္ တိုင္္းျပည္္ကို ျပန္္လည္တည္္ေဆာက္္သည့္္အခ်ိန္မ်ားတြင္္ ေဟာေျပာသြန္သင္္သည့္္ ပုဂၢိဳလ္မ်ားျဖစ္္ၾကသည္္။ “ေယရမိျမည္တမ္းစကား” မွလႊဲ၍ က်န္က်မ္းမ်ားသည္္ က်မ္းျပဳစုသူကို အစဲြျပဳ၍ ထိုသူတို႔၏အမည္မ်ား ေပးထားသည္္။
ေဟရွာယႏွင့္ ေယရမိတို႔ႏွစ္္ဦးမွာ အေရးၾကီးဆံုး ပေရာဖက္္ႏွစ္္ဦးျဖစ္ၿပီး ၄င္းတို႔ျပဳစုေသာက်မ္းတို႔မွာ အရွည္္ဆံုးက်မ္္းမ်ားျဖစ္သည္္။ ေဟရွာယသည္္ တိုင္းျပည္္ႏွစ္္ျခမ္းကြဲသည့္္အခ်ိန္၌ ေပၚထြန္္းၿပီး ယုဒျပည္္ႏွင့္္ အဓိကသက္္ဆိုင္္မႈရွိသည္္။ ေယရမိသည္္ အႏွစ္္ေလးဆယ္အတြင္း ဗာဗုလုန္တို႔ ေယရုရွွလင္ၿမိဳ႕ကို စတင္တိုက္ခိုက္္သည္္မွ အျပီးအပိုင္္ဖ်က္ဆီးလိုက္သည့္္အခ်ိန္အထိ ေဟာေျပာခဲ့သည္္။ ေယရမိျမည္တမ္းစကားမွာ ဗာဗုလုန္တို႔၏လက္ေအာက္၌ ယုဒလူတို႔ဒုကၡဆင္းရဲခံရပံုမ်ားကို ေဖာ္္ျပထားသည္္။ ေယဇေက်လႏွင့္္ ဒံေယလတို႔သည္္ ေယရုရွလင္္ၿမိဳ႕သားတို႔ ဗာဗုလုန္သို႔႔ ဖမ္္းဆီးေခၚေဆာင္္ျခင္းခံရသူမ်ား အထဲတြင္္ပါ၀င္္ခဲ့ၾက၏။ သို႔႔ေသာ ေယဇေက်လမွာ အလုုပ္္သမားစခန္းတစ္္ခုတြင္္ေနရၿပီး ဒံေယလမွာမူ နန္းေတာ္သို႔႔ ေခၚေဆာင္္ျခင္းခံရၿပီး အုပ္္ခ်ဳပ္္ေရးပိုင္္းဆိုင္္ရာတြင္္ သြန္သင္္ျခင္းခံရသည္္။
က်န္ပေရာဖက္္တစ္ဆယ့္ႏွစ္္ဦးကို ပေရာဖက္္ငယ္္မ်ားဟု ေခၚျခင္းမွာ ပထမေလးဦးထက္္ သိမ္ငယ္ျခင္းေၾကာင့္္မဟုတ္္ဘဲ သူတို႔ျပဳစုခဲ့ေသာက်မ္းမ်ား တိုေသာေၾကာင့္္ျဖစ္္သည္္။ ေဟာေရွ ၊ ေယာလ၊ အာမုတ္၊ ၾသဗဒိ၊ ေယာန၊ မိကၡာ၊ နာဟံု၊ ဟဗကၠဳတ္၊ ေဇဖနိတို႔သည္္ ဣသေရလျပည္္ၾကီး ႏွစ္္ျခမ္းကြဲသြားသည့္္ အခ်ိန္မွစၿပီး ဗာဗုလုန္၌ ခ်ဳပ္္ေႏွာင္္ခံရခ်ိန္အတြင္္း ေပၚေပါက္ခဲ့သူမ်ားျဖစ္္သည္္။ ေနာက္္ဆံုး သံုးဦးျဖစ္္ေသာ ဟဂၢဲ၊ ဇာခရိ၊ မာလခိ၊ ပေရာဖက္္သံုးပါးမွာ ဧဇရႏွင့္္ ေနဟမိမွတ္စာမ်ားတြင္္ ေဖာ္္ျပခ်က္္မ်ားအရ ဣသေရရလျပည္္ ျပန္လည္တည္္ေဆာက္ခ်ိန္အတြင္း ေပၚထြန္းခဲ့သည္္။
ဓမၼေဟာင္းေခတ္ကုန္ဆံုးခ်ိန္ကာလတြင္္ ဣသေရလလူတို႔သည္္ မိမိတို႔၏ မူလတိုင္္းျပည္္သို႔ ျပန္ေရာက္္ေနျပီးျဖစ္ေသာ္္လည္း တိုင္းတစ္္ပါး၏အုပ္ခ်ဳပ္္မႈေအာက္တြင္ ရွွိေနဆဲျဖစ္္သည္္။ ေပရသိလူတို႔၏ အုပ္ခ်ဳပ္္မႈေအာက္္တြင္္ျဖစ္၏။ ထို႔ေနာက္္ အင္အားတိုးပြားလာေသာ ေဟလသအင္ပါယာေအာက္္သို႔ (၃၃၄-၃၃၁ ဘီစီ) ေပရသိတို႔က်ေရာက္္သြားေသာအခါ ဣသေရလတို႔႔သည္္လည္း ေဟလသတို႔လက္ေအာက္္သို႔႔ တစ္္ဖန္ က်ေရာက္္သြားျပန္ေတာ့သည္္။ မ်ိဳးဆက္္အတန္ၾကာၿပီးေသာ္္ (၁၆၅-၁၄၃) ဘီစီႏွစ္္မ်ားအတြင္္း မဆုန္မေလ်ာ့ ဆက္လက္တိုက္္ခိုက္္မႈေၾကာင့္္ “ဂ်ဴး” လူမ်ိဳးတို႔႔ လြတ္လပ္္ေရးလာျပန္္သည္္။ သို႔ေသာ္္ (၆၃) ဘီစီတြင္္ ထိုလြတ္လပ္္မႈသည္္ ေရာမလက္္တြင္္းသို႔႔ တစ္ဖန္က််ေရာက္္သြားျပန္သည္္။ ေရာမတို႔ အုုပ္ခ်ဳပ္္ေနခ်ိန္အတြင္္းတြင္္ ေယရႈခရစ္ဖြားျခင္္းခံခဲ့သည္္။
၇။ ေယရႈႏွင့္ ေရွးဦးခရစ္္ယာန္္မ်ား
၀မ္းေျမာက္ဖြယ္္သတင္းဟုသိၾကသည့္္ မႆဲ၊ မာကု၊ လုကာႏွင့္္ ေယာဟန္ ခရစ္္၀င္္ေလးက်မ္းသည္္ ေယရႈ၏အသက္တာႏွင့္္ သြန္သင္္ခ်က္္မ်ားအေၾကာင္္းတို႔ျဖစ္္သည္္။ ေယရႈ၏သက္္ေတာ္္စဥ္ကို အေသးစိတ္ ေဖာ္္ျပထားျခင္းမရွိေပ။ အထူးသျဖင့္အေသသတ္ျခင္းမခံမီ သံုးႏွစ္္ကာလအတြင္း ျဖစ္္ရပ္္မ်ားႏွင့္ အေသသတ္္ျခင္းခံရၿပီး ျပန္္လည္ထေျမာက္္ျခင္းအေၾကာင္္းတို႔ကို ေရးသားေဖာ္္ျပခဲ့သည္္။ ထိုခရစ္၀င္္က်မ္းေရးသူမ်ားသည္္ အျဖစ္္အပ်က္္မ်ားကို ထပ္တူုမွတ္သားခဲ့ေသာ္္လည္း မိမိတို႔တစ္္ဦးခ်င္္း ေျပာလိုသည့္္ ရည္္ရြယ္္ခ်က္္ႏွင့္္ ေျပာဆိုရမည့္ သူတို႔၏လိုအပ္ခ်က္္အရ မွတ္ယူေရးသားထားျခင္းျဖစ္္သည္္။
ေယရႈ ေသျခင္္းမွထေျမာက္္၍ေကာင္္းကင္္သို႔ ျပန္တက္္ၾကြၿပီးေနာက္္ တမန္ေတာ္တို႔ႏွင့္္ စိတ္အားထက္္သန္သည့္္ ခရစ္္ယာန္မ်ားသည္္ ကယ္္တင္္ျခင္းႏွင့္္ဆိုင္္ေသာ သတင္္းစကားကို က်ယ္္က်ယ္္ျပန္္႔ျပန္႔ သယ္္ေဆာင္္သြားေၾကာင္္း တမန္ေတာ္၀တၳဳတြင္္ မွတ္တမ္းတင္္ထားခဲ့သည္္။ ထိုက်မ္း၏ ပထမတစ္၀က္္ခန္႔မွာ ေပတရု၊ ေယာဟန္ႏွင့္္ ေယရုရွလင္ၿမိဳ႕ ပတ္၀န္းက်င္္တြြင္္ အမႈေဆာင္္ခဲ့သူတို႔အေၾကာင္္းႏွင့္္ စပ္္ဆိုင္သည္္။ ဒုတိယတစ္္၀က္္မွာ ေပါလုႏွင့္္ စပ္္ဆိုင္္၍ အာရိျပည္္ႏွင့္္ ေဟလသျပည္္သို႔႔ ေဒသစာရီခရီး သံုးၾကိမ္ထြက္္ျခင္းႏွင့္္ ေရာမၿမိဳ႕သို႔ ေနာက္္ဆံုးေရာက္္ရွိျခင္းတုိ႔႔ ပါရွိသည္္။
၈။ ခရစ္္ယာန္ေခါင္းေဆာင္္တို႔ထံမွစာမ်ား
ဓမၼသစ္္မွ က်န္ရွိသည့္္က်မ္းအမ်ားစုကို ပထမႏွစ္္ရာစုႏွစ္္အတြင္္း ခရစ္္ယာန္ေခါင္းေဆာင္္မ်ားက ေရးသားခဲ့ၾကသည္္။ ထိုက်မ္းမ်ားကို အပိုင္္းလိုက္္ခြဲ၍ စီစဥ္္ထားသည္္။ ပထမဆံုးအပိုင္္းမွာ ေပါလုထံမွ မိမိေဒသစာရီလွည့္္လည္္စဥ္္ေရာက္္ခဲ့ေသာ အသင္္းေတာ္္အသီးသီးထံသို႔ေရးခဲ့ေသာစာမ်ားျဖစ္္သည္္။ ထိုစာမ်ားအား ေရးသားေပးပို႔လိုက္္သည့္ အသင္္းေတာ္္၏အမည္ျဖင့္ မွည့္ဆိုထားၿပီး စာ၏အတိုအရွည္္ေပၚ မူတည္၍ ေရွ႕ေနာက္္စီစဥ္္ထားသည္္။ ထိုစာမ်ားမွာ ေရာမၾသ၀ါဒစာ ၊ ေကာရိႏၱဳၾသ၀ါဒစာ (၁) ႏွင့္္ (၂)၊ ဂလာတိၾသ၀ါဒစာ၊ ဧဖက္္ၾသ၀ါဒစာ၊ ဖိလိပၸိၾသ၀ါဒစာ၊ ေကာေလာသဲၾသ၀ါဒစာႏွင့္္ သက္္သာေလာနိတ္ၾသ၀ါဒစာ (၁) ႏွင့္္ (၂) တို႔႔ျဖစ္ၾကသည္္။
အသင္္းေတာ္္သို႔ ရွင္္ေပပါလု ေရးသားစာမ်ားကို စီရီေဖာ္္ျပၿပီးေနာက္္ လူပုဂၢိဳလ္တို႔ထံေရးေသာ စာမ်ားကို စီရီေဖာ္္ျပထားသည္္။ ပုဂၢိဳလ္၏အမည္ျဖင့္္ ေဖာ္္ျပၿပီး စာအတိုအရွည္္အရ စီစဥ္္ထားျပန္္သည္္။ ဤက်မ္းစုတြင္္ တိေမာေသထံသို႔ေရးသည့္္ စာႏွစ္္ေစာင္္၊ တိတုထံေရးသည့္္ စာတစ္ေစာင္္ႏွင့္္ ဖိေလမုန္ထံ ေရးသည့္္ စာတို႔ပါ၀င္္သည္္။
ေနာက္္အုပ္္စုတြင္္ စာရွစ္္ေဆာင္ပါရွိၿပီး ထိုစာမ်ားကို ေရးခဲ့သူ ငါးဦးရွိသည္္။ ေဟၿဗဲၾသ၀ါဒစာကို ေရးခဲ့သူ၏အမည္ကို မသိိရေသာ္္လည္္း ထိုစာအားျဖင့္ ဂ်ဴးလူမ်ိဳးခရစ္္ယာန္မ်ား ေယရႈကို စြန္႔ပယ္္၍ ဂ်ဴးဓေလ့ထံုးစံသို႔႔ ျပန္လွည့္္မသြားရန္ သတိေပးထားသည္္။ အျခားစာ ခုႏွစ္္ေစာင္္ကိုမူ စာေရးသူ၏အမည္ျဖင့္ ေဖာ္ျပထားသည္္။ ေယရႈ၏ညီ ယာကုပ္္က တစ္ေစာင္္၊ တမန္ေတာ္္ေပတရုကႏွစ္္ေစာင္္၊ တမန္ေတာ္ ေယာဟန္္က သံုးေစာင္္ႏွင့္ ယုဒ (ေယရႈ၏ညီီေတာ္ ေနာက္္တစ္္ဦးျဖစ္္ႏိုင္္ဖြယ္္ရွွိသည္္) က တစ္ေစာင္္ေရး ခဲ့ၾကသည္္။
ဓမၼသစ္္က်မ္း၏ ေနာက္ဆံုးတြင္္ ဗ်ာဒိတ္က်မ္းရွွိသည္္။ ဤက်မ္းတြင္္အသင္းေတာ္္မ်ားထံံသို႔ေရးေသာ စာမ်ားပါရွိနေသာ္္လည္း ဓမၼသစ္္က်မ္းတြင္္ပါရွိသည့္္ ့အျခားက်မ္းေရးထားသည့္္ပံုစံံႏွင့္္မတူေခ်။ ဘုရားသခင္သည္္ စာေရးသူအား ရူပါရံုမ်ားမွတဆင့္ ဗ်ာဒိတ္္ေပးၿပီး ထိုသူမွတစ္္ဆင့္ ညွင္္းပန္းႏွိပ္စက္္ျခင္း ခံေနရေသာ ခရစ္ယာန္မ်ားထံဆက္လက္ပို႔ေဆာင္ေစသည္။ ထိုစာ၏ သတင္းစကားမ်ားမွာ ေယရွုသည္ အုပ္စိုးေနဆဲျဖစ္ၿပီး ကိုယ္ေတာ္အား ယံုၾကည္သူတို႔သည္ ေနာက္ဆံုး၌ ေအာင္ျမင္မွုရမည္မွာ ေသခ်ာေၾကာင္းေဖာ္ျပသည္။
သမၼာက်မ္းစာ၏ အေမြအႏွစ္မ်ား
May God Bless You All.
Reshare #9Dan Unicode & Zawgyi
သမ္မကျမ်းဆိုသည်မှာ ကျမ်းစောင်အုပ်ရေပေါင်း ၆၆ အုပ်တို့ကို စုပေါင်းထားသည့် စာအုပ်တစ်အုပ်ကို ရည်ညွန်းခြင်းဖြစ်သည်။ ကျမ်းအုပ်ရေ ၆၆ အုပ်မှ ဓမ္မဟောင်းကျမ်းနှင့် ဓမ္မသစ်ကျမ်းဟူ၍ နှစ်ပိုင်းဖြင့် ခွဲခြမ်းထားပြီး ဓမ္မဟောင်း ၃၉ ကျမ်း နှင့် ဓမ္မသစ် ၂၇ ကျမ်းတို့ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ ကျမ်းစာတစ်အုပ်လုံးကို နှစ်ပေါင်း (၁၅၀၀) ခန့် အချိန်အတွင်း ကျမ်းရေးသူ လေးဆယ်ကျော်ခန့်က ရေးသားခဲ့သည်။ ကျမ်းရေးသူများလည်း လူမျိုး၊ ဘာသာစကား၊ အလုပ်အကိုင်နှင့် စိတ်နေသဘောထားများ ကွဲပြားခြားနားကြသော်လည်း သမ္မာကျမ်း အတွင်း အပြည့်အဝ ညီညွတ်မှုရှိနေပေသည်။ ဓမ္မဟောင်ကျမ်းကို ပုဂ္ဂိုလ် ၃၅ဦးခန့်က ရေးသားခြင်းဖြစ်သည်ဟု ယူဆရသည်။ ဓမ္မသစ်ကျမ်းကို ပုဂ္ဂိုလ် ၁၀ဦးခန့်က ရေးသားခြင်းဖြစ်သည်ဟု ယူဆထားပါသည်။
ဓမ္မဟောင်ကျမ်း (၆၆) ကျမ်းကို အပိုင်း (၅) မျိုးဖြင့် ခွဲခြမ်းထားနိုင်သည်။ ထိုခွဲခြမ်းမှုမျိုးဖြင့် လေ့လာခြင်း ဖြင့်လည်း ကျမ်း၏အဓိကကျောရိုး အဓိပ္ပါယ်ကို လွယ်ကူစွာနားလည်နိုင်ရန် အထောက်ကူပြုစေမည်ဖြစ်ပါသည်။ ၎င်းတို့မှာ - ဥပဒေကျမ်း (၅) အုပ်၊ ရာဇဝင်သမိုင်းကျမ်း (၁၂)အုပ်၊ ကဗျာအလင်္ကာကျမ်း (၅) အုပ်၊ ပရောဖက်ပြု ကျမ်း အရှည် (၅)အုပ် နှင့် အတို (၁၂) စသည်ဖြင့် ခွဲခြမ်းကာ စုစုပေါင်း ပရောဖက်ပြုကျမ်းမှာ (၁၇) အအုပ်ဖြစ်သည်။
ထိုနည်းတူစွာ ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင်လည်း အပိုင်း(၄) မျိုးဖြင့်ခွဲခြမ်းထားနိုင်သည်။ ဓမ္မသစ်ကျမ်း စုစုပေါင်း ၂၇ ကျမ်းစောင်မှ - ခရစ်ဝင်ကျမ်း(ခရစ်တော်၏သက်တော်စဉ်) (၄) ကျမ်း၊ အသင်းတော်သမိုင်း (၁) အုပ်၊ တမန်တော်များထံမှ သြဝါဒ စာစောင်များ (၂၁) အုပ် နှင့် ဗျာဒိတ် ရူပါရုံ နှင့်ဆိုင်သော စာစောင် (၁)အုပ် စသည်တို့ဖြစ်သည်။
ဤကျမ်းစဉ်နှင့် ပတ်သက်၍ရေးသားချက်များသည် ကျမ်းစာအုပ်တွင်ပါဝင်သော သမ္မာကျမ်းတစ်စောင်စီ၏ အကျဉ်းချုပ်များနှင့်သာ သက်ဆိုင်သည်။ သမ္မာကျမ်းစာပုပ်၏ ကျောရိုး အပိုင်း ၉ ခုဖြင့် အကျဉ်ချုပ်ဖော်ပြပါ မည်။ ၎င်းတို့မှာ -
၁။ လူ၏မူလနှင့် ဘုရား၏ကယ်တင်ခြင်း
၂။ က္ကသရေလတို့ ခါနာန်ပြည်၌ အတည်တကျဖြစ်လာခြင်း
၃။ က္ကသရေလ နိုင်ငံတော် ကွဲပြားလာခြင်း
၄။ ဖမ်းဆီးချုပ်နှောင်ခံရခြင်းနှင် ပြန်လွှတ်မြောက်လာခြင်း
၅။ ဒေသနာဆရာများနှင့် ကဗျာသီချင်းရေးစပ်သူများ
၆။ ပရောဖက်တို့၏ မိန့်ဆိုခြင်းများ
၇။ ယေရှုနှင့် ရှေးဦးခရစ်ယာန်များ
၈။ ခရစ်ယာန်ခေါင်ဆောင်တို့ထံမှ စာများ စသည်တို့ဖြစ်သည်။
၁။ လူ၏အပြစ်နှင့် ဘုရား၏ကယ်တင်ခြင်း
သမ္မာကျမ်းမှ ပထမကျမ်းဖြစ်သော ကမ္ဘာဦးကျမ်းသည် ကမ္ဘာကို ဖန်ဆင်းခြင်းအကြောင်း အနည်းငယ်ဖြင့် စတင်ဖွင့်ထားသည်။ အထူးသဖြင့်် လူသားတို့အကြောင်း စတင်မိတ်ဆက်ပေးခြင်းဖြစ်သည်။ လူသားသည် အဖန်တလဲလဲ ကျရှုံးခဲ့သော်လည်း ဘုရားသခင်သည် ကရုဏာတော်အားဖြင့်် စောင့််ထိန်းတော်မှု၍ လူသားတို့အား ကယ်တင်ရန် အကြံအစည်စတင်ရှိခဲ့သည်။ ဘုရားသခင်သည် မေသောပေါတာမိပြည်သားတစ်ဦးဖြစ်သော အာဗြဟံကို ရွေးချယ်ကာ လူမျိုးကြီးတစ်မျိုးဖြစ်စေမည့် ကတိတော်နှင့်် ထိုလူမျိုးတို့အား ခါနာန်ပြည်၌ နေထိုင်ရန်အလို့ငှာပေးလျက်၊ ထိုလူမျိုးအားဖြင့် ကမ္ဘာကြီးကို ကောင်းချီးပေးရန် ဆက်သွယ်သည့်် လမ်းကြောင်းအဖြစ် အသုံးပြုတော်မူခဲ့သည်။ ကမ္ဘာဦးကျမ်းသည် အာဗြဟံမျိုးနွယ်ဆက်၏နောက်နှစ်ရာစု၊ သုံးရာစုအတွင်း ကြီးပွားတိုးတက်လာခြင်းကို ခြေရာခံပြီးနောက် ထင်ရှား၍ သီးခြားလူမျိုးအနေဖြင့် အဲဂုတ္တုပြည်တွင် နေထိုင်ကြကြောင်းဖြင့် နိဂုံးချုပ်ခဲ့သည်။ ဤအဖြစ်အပျက် အားဖြင့်် ဣသရေလနိုင်ငံ၏အစကို ဖော်ပြခဲ့သည်။
နောက်လေးရာစုနှစ်အတွင်း ဣသရေလလူမျိုးတို့၏ လူဦးရေအမြောက်အများတိုးပွားလာရာ၊ အဲဂုတ္တု အုပ်ချုပ်သူများကက အန္တရာယ်ကိုစိုးရိမ်ကာ ဣသရေလတို့အား ကျွန်သပေါက်ပြုခဲ့ကြသည်။ “ထွက်သွားခြင်း” ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသော ထွက်မြောက်ရာကျမ်းတွင် မောရှေသည် ဣသရေလတို့၏ ခေါင်းဆောင်ဖြစ်လာပြီး ဖိနှိပ်သူတို့အား တွန်းလှန်ကာ မိမိ၏လူမျိုးအား အဲဂုတ္တုပြည်မှ (၁၂၈၀ ဘီစီခန့်တွင်) လွတ်မြောက်ရာသို့ ခေါ်ဆောင်ခဲ့ကြောင်း မှတ်တမ်းတင်ခဲ့သည်။ မောရှေသည် မိမိလူတို့အား ခါနာန်ပြည်ရှိ အိမ်ရာနေရာသစ်သို့ ခေါ်ဆောင်သွားရန် ရည်ရွယ်သည်။ သူသည် ရှေးဦးစွာ သိနာတောင်သို့ ခေါ်ဆောင်သွားပြီး ဘုရားနှင့်် သူတို့အကြား ပဋိညာဉ်ပြုအခမ်းအနားကျင်းပပြီး ဘုရား၏လူမျိုးတော်ဖြစ်ခဲ့ကြသည်။ နောင်လာမည့််နှစ်အတွင်း ဘုရားသခင်ချမှတ်ပေးသော ပညတ်တော်များအတိုင်း လိုက်နာအသက်ရှင်ရန် စီမံဆောင်ရွက်ကြသည်။ ထိုဥပေဒသများကို ထွက်မြောက်ရာကျမ်း၏ အနောက်ဘက်ပိုင်းနှင့် နောက်ကျမ်းတစ်ကျမ်းဖြစ်သော ဝတ်ပြုရာကကျမ်း (Leviticus) (ဣသရေလအမျိုး လေဝိကိုအစွဲပြု၍ မှည့််ခေါ်ထား၏။ လေဝိလူတို့သည် ဘာသာရေးနှင့်် စပ်ဆိုင်၍ အထူးတာဝန်ရှိသူများဖြစ်သည်) တို့တွင် မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။
တောလည်ရာကျမ်း (Number) ဟူသော အမည်နာမသည် မောရှေ ခါနာန်ပြည်သို့မဝင်မီ နှစ်ကြိမ်မြောက်ကောက်ယူသော သန်းခေါင်စာရင်းကို အမှီပြုကာ ပေးထားခြင်းဖြစ်သည်။ ဤကျမ်းတွင် ထပ်ဆင့်ဥပဒေသများနှင့်တကွ ခရီးစဉ်အတွက် အသေးစိတ်ပြင်ဆင်မှုအချက်အလက်များပါရှိသည်။ လူတို့က ဘုရားသခင်အား ပုန်ကန်ခဲ့သောကြောင့်် အပြစ်ပေးသည့််အနေဖြင့် ဘုရားသခင်သည် ခါနာန်ပြည်သို့ဝင်ရန် အနှစ်လေးဆယ်ဆိုင်းငံ့ထားခဲ့သည်။ ဤအချိန်ကာလအတွင်းတွင် ဘုရားသခင်ကို ပုန်ကန်ကြသူများ သေဆုံးကုန်ပြီး မျိုးဆက်သစ်တို့ ကြီးပွားလာကြသသည်။ ခါနာန်ပြည်သို့ဝင်ခါနီးအချိန်တွင် မောရှေသည် မျိုးဆက်သစ်တို့အအဖို့ ဥပေဒေသများကို အကြိမ်ကြိမ်တိုးချဲ့ခြင်းပြုပြီး ယနေ့တိုူင် တည်မြဲအောင် ပြုပြင်ပေးခဲ့သည်။ အသစ်ပြင်ဆင်ထားသော သွန်သင်ညွှန်ကြားချကက်များပါရှိသည့်် တရားဓမ္မသတ် (the law) ကို “ဒုတိယတရားဓမ္မသတ်” ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသော တရားဟောရာကျမ်း၌ ဖော်ပြထားသည်။
၂။ က္ကသရေလတို့ ခါနာန်ပြည်၌ အတည်တကျဖြစ်လာခြင်း
က္ကသရေလတို့၏ ခေါင်ဆောင်ဖြစ်သော မောရှေသည် ခါနန်ပြည်သို့မဝင်မီ ဘုရားသခင်က သိမ်းဆည်း တော်မူသောအခါ သူ၏အဓိကလက်ထောက် ယောရှုသည် မောရှေ၏နေရာတွင် က္ကသရေလတို့၏ ခေါင်းဆောင် အဖြစ် လန့်အပ်ဘိသိပ်ပေးခဲ့သည်။ ယောရှုလက်အောက်၌ က္ကသရေလတို့သည် ခါနာန်ပြည်ကို မည်ကဲ့သို့ အောင်နိုင်စွာဝင်ရောက်ပြီး က္ကသရေလ ဆယ့်နှစ်မျိုးတို့အား နယ်မြေအသီးသီးခွဲဝေပေးကြောင်း ယောရှုမှတိစာ တွင် မှတိတမ်းတင်ခဲ့သည်။ က္ကသရေလတို့၏ မျိုးဆက်သစ်တို့သည် တိုင်းတစ်ပါးတို့၏ ကျင့်ထုံးများကို ကူးယူလာကြပြီး ဘုရားသခင်ကို တိုး၍ပုန်ကန်လာကြသည်။ ထိုသို့ဖြင့် ဘုရားသခင်၏ အပြစ်စီရင်ခြင်းဖြစ်သော တိုင်းတစ်ပါးတို့၏ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခြင်း ခံခဲ့ကြရကြောင်း တရားသူကြီးမှတ်စာတွင် တွေ့မြင်နိုင်သည်။ သူတို့ တွင် ဗဟိုအုပ်ချုပ်ရေး စနစ်မရှိသောကြောင့် ဘုရားသခင်အား ငိုကြွေးတောင်ခံသောအခါ အထူးစွမ်းရည်ရှိသည့် ခေါင်းဆောင်များကို သူတို့အထဲမှ ပေါ်ပေါက်စေခဲ့သည်။ထိုခေါင်းဆောင်များကို တရားသူကြီးများဟုခေါ်သည်။ အကြောင်းမှာ ထိုခေါင်းဆောင်များသည် မိမိလူမျိုးတို့အပေါ် ရန်လိုသူများကို တိုက်ခိုက်တားဆီး အပြစ်စီရင်ပြီး မိမိတို့အမျိုးသားအချင်းချင်းအတွင်း၌လည်း အငြင်းအခုံဖြစ်ပွားမှုတို့ကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်း ပိုင်းဖြတ်ပေးခဲ့သည်။
ထိုသို့ဘုရားတရားမယုံကြည်ကြသောသူတို့အတွင်း၌ ဘုရားသခင်အပေါ် ယုံကြည်ခြင်းခိုင်မြဲနေသောသူ အချို့ရှိကြသည်။ထိုလူအနည်းစုအတွင်း ရုသမိသားစုနှင့် ပတ်သက်၍ ရုသဝတ္ထု၌ မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။ ထိုသူတို့သည် အမျိုးသားရေးရာ စည်းလုံးခိုင်မာမှု ပိုမိုရရှိစေရန်အတွက် ဘုရင်စနှစ်ကိုတည်ထောင်ရန် ဆုံးဖြတ် ခဲ့ကြသည်။ သို့သော် သူတို့၏ ဝိညာဉ်ရေးရာခေါင်းဆောင်ဖြစ်သော ရှာမွေလက ထိုအကြံကို သဘောမတူခဲ့ပေ။ အကြောင်းမှာ သူတို့၏ဒူက္ခသည် အုပ်ချုပ်မှုဆ်ုင်ရာကြောင့်မဟုတ်ဘဲ ဘုရားကိုပစ်ပယ်ခြင်းကြောင့်သာ အဓိက ဖြစ်သည်။ လူအပေါ်င်းတို့က ရှာမွေလ၏ စကားကို နာမထောင်နိုင်ကြပေ။ ထိုသို့ပြုပြင်ခြင်းကြောင့် က္ကသရေလ လူတိုပသည် (၁၀၅၀) ဘီစီတွင် ရှောလုဟူသော ဘုရင်တစ်ပါးရရှိခဲ့ကြသည်။ ရှောလုသည် က္ကသရေလတို့၏ မင်းဖြစ်လာပုံနှင့် ထီးနန်းအုပ်ချုပ်ပုံတို့ကို ဓမ္မရာဇဝင်ပထမစောင်တွင် မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။
ရှောလုမင်းသည် က္ကသရေလူတို့အတွက် ဘုရားသခင်ချီးမြောက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သော်လည်း ဘုရားသခင်၏ အလိုတော်ကို နာခံမှုမရှိနိုင်ခဲ့ပေ။ ရှောလုမင်းနောက်တွင် မင်းဖြစ်လာသော ဒါဝိဒ်မင်းကြီးအကြောင်းကို ဓမ္မရာဇ ဝင်ဒုတိယစောင်တွင် ဖော်ပြထားသည်။ ဒါဝိဒ်မင်းကြီးသည် အမှားများကျူးလွန်မိသော်လည်း မိမိအပြစ်အတွက် နောင်တဖြင့် ဘုရားသခင်ထံခွင့်လွှတ်ခြင်းတောင်ခံကာ ဘုရားတရားကိုင်ရှိုင်းသူအဖြစ်ဖော်ပြပြီး ဘုန်တန်ခိုးကြီး သည့် မင်းအဖြစ်သတ်မှတ်ထားခြင်း ခံရသူဖြစ်သည်။ သူသည် ဘုရားသခင်၏ ကတိတော်ရှိသည့်အတိုင်း လောကီသားတို့ကို ကယ်တင်မည့် မေရှိယဘုရင်ပေါ်ထွန်းမည့် ဘုရင်နန်းဆက်ကို တည်ထောင်ခဲ့ပေသည်။
၃။ က္ကသရေလ နိုင်ငံတော် ကွဲပြားလာခြင်း
ဒါဝိဒ်မင်းကြီး၏ နေရာတွင် သူ၏သား ရှောလမုန်က မင်းဆက်ခံပြီး က္ကသရေလနိုင်ငံ သမိုင်းကြောင်းကို ထိုအချိန်မှစ၍ ဓမ္မရာဇဝင်တတိယစောင်နှင့် စတုတ္ထစောင်တွင် မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။ ရှောလုမုန်မင်းကြီး သည် မိမိ၏အချိန်များစွာကို ယေရုရှလင်မြို့တော်အား ပြုပြင်မွမ်းမံခြင်းဖြင့် အချိန်ကုန်စေခဲ့သည်။ တိုင်းတစ်ပါး တို့နှင့် စစ်မြေပြင်မဖြစ်ပဲ ငြိမ်ဝပ်ခဲ့သော်လည်း သူအသက်ကြီးရင့်လာသည့်အခါ တိုင်သူပြည်သားတို့အပေါ်၌ သွေးခွဲဆက်ဆံမှုလေးတွေကြောင့် အထက်ခေါင်ဆောင်ပိုင်းများအတွင်း သဘောထားခြင်း ကွဲလွှဲမှုတွေ စတင် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ သူမသေခင်ထိ မည်သူမျှရဲဝံံ့စွာ မပုန်ကန်ခဲ့ကြသော်လည်း သူအနိစ္စရောက်ပြီးနောက်တွင် ယေရုရှလင်မြို့ ရှေ့နှင့် မြောက်ပိုင်းရှိ မျိုးနွယ်စု ဆယ်စုတို့သည် မိမိတို့ကိုယ်ပိုင်နိုင်ငံသစ်တည်ထောင်ရန် ခွဲထွက်သွားကြသည်။ မိမိတို့၏ နိုင်င့ကို က္ကသရေလနိုင်ငံအဖြစ် ဆက်လက်ခါ်ဝေါ်ကာ ရှာမာရိမြို့ကို မြို့တော် အဖြစ်သတ်မှတ်ကြသည်။ တောင်ပိုင်းမျိုးနွယိစုမှာ ဒါဝိဒ်မင်းဆက်အောက်တွင် သစ္စာရှိစွာဆက်လက်တည်ရှိစေ သည်။ ထိုမင်းဆက်တို့သည် ယေရုရှလင်မြို့တွင် ဆက်လက်စိုးစံခဲ့ကြသည်။ ထိုတောင်ပိုင်းနိုင်ငံကို ယုဒနိုင်ငံဟု အဓိကမျိုးနွယ်စုကို အစွဲပြု၍ ခေါ်တွင်ခဲ့ကြသည်။
နိုင်ငံတော်ကွဲပြားလာသည့်အချိန်မှ က္ကသရေလနှင့် ယုဒနိုင်ငံတို့သည် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများနှင့်၎င်း၊ မိမိတို့ နှစ်နိုင်ငံအချင်းချင်းသော်လည်းကောင်း မကြာခဏ စစ်မက်ဖြစ်ပွားခဲ့ကြသည်။ နိုင်ငံရေး၊ လူမှုရေး၊ စီးပွားရေးနှင့် ဘာသာရေးတို့မှာလည်း ပိုမိုဆိုးဝါးလာသည်။ ထိုသို့အခြေအနေတွင်းမှ လူအနည်းစုတို့မှာ ဘုရားသခင်ပေါ်၌ သစ္စာမပျက်ပံ ရှိနေကြသည်။ ထိုလူစုထဲမှပင် ဘုရားသခင်က လူတို့အတွက် စေတမန်တို့ကို ရွေးချယ်ခဲ့ပြီး မိမိတို့အပြစ်ပြုခြင်းများအပေါ် ပြစ်တင်ရှုတ်ချခြင်း၊ ဘုရားသခင်၏ အပြစ်စီရင်ခြင်းခံရမည့်အကြောင်း သတိပေး ခြင်းနှင့် လမ်းမှန်တို့လိုက်ရန် သွန်သင်ခြင်းတို့ကို ပြုလုပ်ကြသည်။ ထိုစေတမန်များကို ပရောဖက်များဟုခေါ်၍ ၎င်းတို့ရေးခဲ့သော စာစောင်များကို ပေါင်းစပ်ကာ ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၌ သီးခြားကဏ္ဍဖြင့် ပရောဖက်ကျမ်းအဖြစ သီးသန့်ဖော်ပြထားခဲ့သည်။
၄။ တိုင်းတစ်ပါးလက်အောက်သို့ ဖမ်းဆီးချုပ်နှောင်ခံရခြင်းနှင် ပြန်လွှတ်မြောက်လာခြင်း
ထိုခေတ်ကာလ၌ ပရောဖက်များသတိပေးခဲ့ခြင်းရှိသည့်အတိုင်း နှစ်ခြမ်းကွဲစွားသည့် နိုင်ငံနှစ်ခုစလုံးမှာ နောက်ဆုံးတွင် တိုင်းတစ်ပါးလက်အောက်သို့ပျက်ဆီးခြင်းခံခဲ့ရသည်။ မြောက်ပိုင်းနိုင်ငံကို(၇၂၂)ဘီစီတွင် အာရှုရိတို့က အောင်မြင်သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး အာရှုရိနိုင်ငံအနှံ့အပြားသို့ ဖမ်းီးခေါ်ဆောင်သွားကြသည်။ ရာစုနှစ်တစ်ခု ကျော်လွန်လာပြီးနောက် အာရှုရိတို့ကို ဗာဗုလုန်တို့ကတိုက်ခိုက်အောင်နိုင်ပြီး ပါလတိနပြည်သို့ တိုးဝင်လာ ကြ သည်။ ထို့နောက် (၆၀၅) ဘီစီမှစတင်ကာ ဗာဗုလုန်တို့က တောင်ပိုင်း ယုဒပြည်ကိုလည်း အဆက်မပြတ်တိုက် ခိုက်ခဲ့ကြခြင်းဖြင့် နောက်ဆုံးတွင် ယုဒပြည်ကိုအပြီးအပိုင်နှိမ်နှင်းနိုင်ပြီး လူတို့ကိုလည်း ဖမ်းဆီးခေးဆောင်သွား ခဲ့ကြသည်။ နောက်ဆုံး၌ (၅၈၇)ဘီစီတွင် ယေရုရှလင်မြို့တော်ကို ဖျက်ဆီးကြသည်။
ရာဇဝင်ချုပ်ပထမစောင်တွင် ပါရှိသောအကြောင်းအရာများမှာ ဓမ္မရာဇဝင်ပထမစောင်နှင့် ဒုတိယစောင် တွင် ပါရှိသောအကြောင်းအရာများနှင့် တူညီပြီး အတိုချုပ်ဖြစ်သည်။ ရာဇဝင်ချုပ်ဒုတိယစောင်သည်လည်း ဓမ္မရာဇဝင်တတိယစောင်နှင့် စတုတ္ထုစောင်တို့၏ အတိုချုပ်ဖြစ်သည်။သို့သော် စာရေးသားပြုစုသောအချိန်သည် ယုဒနှင့် က္ကသရေလ နှစ်နိုင်ငံဖျက်ဆိးခံရကာ လူတို့ချုပ်နျောင်ခြင်းခံရပြီးမှ ရာဇဝင်ချုပ်နှစ်စောင်ကို ရေးသားခဲ့ ခြင်းဖြစ်သည်။ ရာဇဝင်ချုပ်စာစောင်သည် အဖြဟ်အပျက်များကို အစီအစဉ်ကျနစွာ ရေးသားပြုစု မှတ်တမ်းတစ် စောင်ဖြစ်သည်။ ဓမ္မရာဇဝင်ပထမစောင်နှင့် ဒုတိယစောင်တို့မှာ ဖမ်းဆီးချုပ်နှောင်ခြင်းမျ လွှတ်မြောက်လာကာ တိုင်းပြည်ပြန်လည်တည်ဆောက်ရာတွင် အမျိုးသားသမိုင်နှင့် မိသားစုမှတ်တမ်းများကို များစွာအထောက်အကူ ဖြစ်စေသည့်သဘောရှိခဲ့သည်။
(၅၃၉)ဘီစီတွင် ပေရတိတို့သည် ဗာဗလုန်တို့ကို အောင်မြင်လာပြီးနောက် ပေရသိဘုရင်က ဗာဗုလုန် တို့၏ လက်အောက်တွင် ချုပ်နှောင်ခြင်းခံရသူတို့အား မိမိတို့တိုင်းပြည်ကိုယ်စီသို့ပြန်ခွင့်ပေးခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ချုပ်နှောင်ခံရသော က္ကသရေလတို့သည် မိမိတို့ဌာနေသိုပပြန်ကာ ယေရုရှလင်မြို့တော်ကို ပြန်လည်တည် ဆောက်ခဲ့ကြသည်။ ထိုအချိန်တွင် တောင်ပိုင်းနှင့် မြောက်ပိုင်းဟူ၍ ခွဲခြားခြင်းမရှိတော့ဘဲ ပေါင်းစည်းနိုင်ကြ သည်။ ပြန်လည်ရောက်ရှိလာကြသောသူ အများမှာ ယခင် တောင်ပိုင်းယူဒလူများဖြစ်ကြပြီး “ ဂျူး “ဟူသော အမည်သည်လည်း ယေဘုယျအားဖြင့် က္ကသရေလလူမျိုးတို့ကို ခေါ်သောအမည်ဖြစ်လာသည်။
ဤသို့ဖြင့် က္ကသရေလနိုင်ငံ ပြန်လည်ထူထောင်သည့် အကြောင်းဖြစ်စဉ်ကို ဧဇရမှတ်စာနှင့် နေဟမိမှတ် စာတို့တွင် ဖော်ပြထားသည်။ ထိုသူနှစ်ဦးတို့သည် လွှတ်မြောက်ပြီးကာလ က္ကသရေလပြည်၏ ထင်ရှားသော ခေါင်ဆောင်နစ်ဦးဖြစ်သည်။ ဧသတာဝတ္ထုသည် က္ကသရေလလူမျိုးတို့ ပေရသိနိုင်ငံတွင် နေထိုင်ပုံကို တစ်စေ့တ စောင်းဖော်ပြထားသည်။ ထိူကျမ်းသုံးစောင်သည် နှစ်ပေါင်းတစ်ရာကာလအတွင်း အဖြစ်အပျက်များပါရှိပြီး ဓမ္မဟောင်းကာလ၏ သမိုင်းကြောင်းဆိုင်ရာ အပိုင်းပြီးဆုံးသည်။
၅။ ဒေသနာဆရာများနှင့်် ကဗျာသီချင်းရေးစပ်သူများ
ကျမ်းစာအုပ်တွင် ကျမ်းများကို စီစဉ်ထားပုံမှာ ရာဇဝင်နှင့််ဆိုင်သောကျမ်းများနောက်တွင် ပါရှိသည့်် ကျမ်းစောင်မှာ များသောအားဖြင့် ကဗျာဆန်သော ကျမ်းများဖြစ်သည်။ ထိုကျမ်းများအနက် ဆာလံကျမ်းသည် အရှည်ဆုံးကျမ်းဖြစ်ပြီး သီချင်းပေါင်း (၁၅၀) ပါရှိသည်။ ကျမ်းရေးဆရာများ၏ကွဲပြားသော အတွေ့အကြုံခံစားချက်များကို သီချင်း၊ ကဗျာအနေဖြင့်် ရေးသားထားခြင်းဖြစ်သည်။ ကျန်တစ်ဝက်ကို ရေးသားသောကျမ်းဆရာများအမည်ကို မသိရပေ။
ထိုအထဲမှ ကျမ်းသုံးကျမ်းသည် ဟေဗြဲစာပေကျမ်းဂန်နှင့် စပ်ဆိုင်ပြီး၊ ဒေသနာကျမ်းများဖြစ်သည်။
ဒေသနာဆရာများသည် လူတို့အားမှန်ကန်စွာ အသက်ရှင်နိုင်ရန်အတွက် သွန်သင်ခြင်းအလို့ငှာ လူ့အသက်တာနှင့််စပ်ဆိုင်သည်တို့ကို စူးစမ်းလေ့လာခဲ့သည်။ ယောဘဝတ္ထုတွင် ယောဘနှင့်် သူ၏မိတ်ဆွေများအကြား၊ လူတို့ခံစားနေရသည့်် ဒုက္ခဆင်းရဲခြင်းပြဿများအကြောင်း စကားရည်လုပြောဆို ခြင်းများအဓိကပါရှိသည်။ သုတ္တံကျမ်းသည် အမည်နှင့််လိုက်ဖက်အောင် ပညာရှိဆိုရိုးများကို စုဆောင်းထားကာ အများစုမှာ ရှောလမုန်ပြောခဲ့သော စကားများဖြစ်သည်။ ဒေသနာကျမ်း (“ဆရာ” သို့မဟုတ် “ကျိုးကြောင်းဆင်ခြင်တတ်သူ” ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်) သည် အသက်ရှင်ခြင်း၏ အဓိပ္ပါယ်ကို လူတို့ရှာကြံံခြင်းနှင့်် စပ်ဆိုင်သည်။
ကျမ်းစုများအနက် နောက်ဆုံးဖြစ်သော “ရှောလမုန်သီချင်း” သည် ဆာလံကျမ်းလည်းမဟုတ်၊ ဒေသနာကျမ်းလည်းမဟုတ်။ လူပျိုတစ်ဦးနှင့်် အပျိုတစ်ဦးအကြား အပြန်အလှန်ဖလှယ်ခဲ့သော အချစ်ကို ဖော်ပြထားသည့်် ကဗျာစုများဖြစ်သည်။
၆။ ပရောဖက်တို့၏ မိန့်ဆိုစကားများ
ဓမ္မဟောင်းကျမ်းများ၏ နောက်ဆုံးအပိုင်းတွင် ပရောဖက်တို့၏ ရေးသားမှတ်ယူထားချက်များ ပါရှိသည်။ ၎င်းပရောဖက်များသည် ဘုရားသခင်ကက လူတို့အား မိန့်မှာသောအချက်များကို ဖော်ပြထားသည်။ ဣသရေလပြည်၌ ဘုရင်များ အုပ်ချုပ်နေချိန်၊ ဖမ်းဆီးချုပ်နှောင်ခြင်းခံရသောအချိန်နှင့်် တိုင်းပြည်ကို ပြန်လည်တည်ဆောက်သည့််အချိန်များတွင် ဟောပြောသွန်သင်သည့်် ပုဂ္ဂိုလ်များဖြစ်ကြသည်။ “ယေရမိမြည်တမ်းစကား” မှလွှဲ၍ ကျန်ကျမ်းများသည် ကျမ်းပြုစုသူကို အစွဲပြု၍ ထိုသူတို့၏အမည်များ ပေးထားသည်။
ဟေရှာယနှင့် ယေရမိတို့နှစ်ဦးမှာ အရေးကြီးဆုံး ပရောဖက်နှစ်ဦးဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့ပြုစုသောကျမ်းတို့မှာ အရှည်ဆုံးကျမ်းများဖြစ်သည်။ ဟေရှာယသည် တိုင်းပြည်နှစ်ခြမ်းကွဲသည့််အချိန်၌ ပေါ်ထွန်းပြီး ယုဒပြည်နှင့်် အဓိကသက်ဆိုင်မှုရှိသည်။ ယေရမိသည် အနှစ်လေးဆယ်အတွင်း ဗာဗုလုန်တို့ ယေရုရှလင်မြို့ကို စတင်တိုက်ခိုက်သည်မှ အပြီးအပိုင်ဖျက်ဆီးလိုက်သည့််အချိန်အထိ ဟောပြောခဲ့သည်။ ယေရမိမြည်တမ်းစကားမှာ ဗာဗုလုန်တို့၏လက်အောက်၌ ယုဒလူတို့ဒုက္ခဆင်းရဲခံရပုံများကို ဖော်ပြထားသည်။ ယေဇကျေလနှင့်် ဒံယေလတို့သည် ယေရုရှလင်မြို့သားတို့ ဗာဗုလုန်သို့ ဖမ်းဆီးခေါ်ဆောင်ခြင်းခံရသူများ အထဲတွင်ပါဝင်ခဲ့ကြ၏။ သို့သော ယေဇကျေလမှာ အလုပ်သမားစခန်းတစ်ခုတွင်နေရပြီး ဒံယေလမှာမူ နန်းတော်သို့ ခေါ်ဆောင်ခြင်းခံရပြီး အုပ်ချုပ်ရေးပိုင်းဆိုင်ရာတွင် သွန်သင်ခြင်းခံရသည်။
ကျန်ပရောဖက်တစ်ဆယ့်နှစ်ဦးကို ပရောဖက်ငယ်များဟု ခေါ်ခြင်းမှာ ပထမလေးဦးထက် သိမ်ငယ်ခြင်းကြောင့််မဟုတ်ဘဲ သူတို့ပြုစုခဲ့သောကျမ်းများ တိုသောကြောင့််ဖြစ်သည်။ ဟောရှေ ၊ ယောလ၊ အာမုတ်၊ သြဗဒိ၊ ယောန၊ မိက္ခာ၊ နာဟုံ၊ ဟဗက္ကုတ်၊ ဇေဖနိတို့သည် ဣသရေလပြည်ကြီး နှစ်ခြမ်းကွဲသွားသည့်် အချိန်မှစပြီး ဗာဗုလုန်၌ ချုပ်နှောင်ခံရချိန်အတွင်း ပေါ်ပေါက်ခဲ့သူများဖြစ်သည်။ နောက်ဆုံး သုံးဦးဖြစ်သော ဟဂ္ဂဲ၊ ဇာခရိ၊ မာလခိ၊ ပရောဖက်သုံးပါးမှာ ဧဇရနှင့်် နေဟမိမှတ်စာများတွင် ဖော်ပြချက်များအရ ဣသရေရလပြည် ပြန်လည်တည်ဆောက်ချိန်အတွင်း ပေါ်ထွန်းခဲ့သည်။
ဓမ္မဟောင်းခေတ်ကုန်ဆုံးချိန်ကာလတွင် ဣသရေလလူတို့သည် မိမိတို့၏ မူလတိုင်းပြည်သို့ ပြန်ရောက်နေပြီးဖြစ်သော်လည်း တိုင်းတစ်ပါး၏အုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင် ရှိနေဆဲဖြစ်သည်။ ပေရသိလူတို့၏ အုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင်ဖြစ်၏။ ထို့နောက် အင်အားတိုးပွားလာသော ဟေလသအင်ပါယာအောက်သို့ (၃၃၄-၃၃၁ ဘီစီ) ပေရသိတို့ကျရောက်သွားသောအခါ ဣသရေလတို့သည်လည်း ဟေလသတို့လက်အောက်သို့ တစ်ဖန် ကျရောက်သွားပြန်တော့သည်။ မျိုးဆက်အတန်ကြာပြီးသော် (၁၆၅-၁၄၃) ဘီစီနှစ်များအတွင်း မဆုန်မလျော့ ဆက်လက်တိုက်ခိုက်မှုကြောင့်် “ဂျူး” လူမျိုးတို့ လွတ်လပ်ရေးလာပြန်သည်။ သို့သော် (၆၃) ဘီစီတွင် ထိုလွတ်လပ်မှုသည် ရောမလက်တွင်းသို့ တစ်ဖန်ကျျရောက်သွားပြန်သည်။ ရောမတို့ အုပ်ချုပ်နေချိန်အတွင်းတွင် ယေရှုခရစ်ဖွားခြင်းခံခဲ့သည်။
၇။ ယေရှုနှင့် ရှေးဦးခရစ်ယာန်များ
ဝမ်းမြောက်ဖွယ်သတင်းဟုသိကြသည့်် မဿဲ၊ မာကု၊ လုကာနှင့်် ယောဟန် ခရစ်ဝင်လေးကျမ်းသည် ယေရှု၏အသက်တာနှင့်် သွန်သင်ချက်များအကြောင်းတို့ဖြစ်သည်။ ယေရှု၏သက်တော်စဉ်ကို အသေးစိတ် ဖော်ပြထားခြင်းမရှိပေ။ အထူးသဖြင့်အသေသတ်ခြင်းမခံမီ သုံးနှစ်ကာလအတွင်း ဖြစ်ရပ်များနှင့် အသေသတ်ခြင်းခံရပြီး ပြန်လည်ထမြောက်ခြင်းအကြောင်းတို့ကို ရေးသားဖော်ပြခဲ့သည်။ ထိုခရစ်ဝင်ကျမ်းရေးသူများသည် အဖြစ်အပျက်များကို ထပ်တူုမှတ်သားခဲ့သော်လည်း မိမိတို့တစ်ဦးချင်း ပြောလိုသည့်် ရည်ရွယ်ချက်နှင့်် ပြောဆိုရမည့် သူတို့၏လိုအပ်ချက်အရ မှတ်ယူရေးသားထားခြင်းဖြစ်သည်။
ယေရှု သေခြင်းမှထမြောက်၍ကောင်းကင်သို့ ပြန်တက်ကြွပြီးနောက် တမန်တော်တို့နှင့်် စိတ်အားထက်သန်သည့်် ခရစ်ယာန်များသည် ကယ်တင်ခြင်းနှင့််ဆိုင်သော သတင်းစကားကို ကျယ်ကျယ်ပြန့််ပြန့် သယ်ဆောင်သွားကြောင်း တမန်တော်ဝတ္ထုတွင် မှတ်တမ်းတင်ထားခဲ့သည်။ ထိုကျမ်း၏ ပထမတစ်ဝက်ခန့်မှာ ပေတရု၊ ယောဟန်နှင့်် ယေရုရှလင်မြို့ ပတ်ဝန်းကျင်တွင် အမှုဆောင်ခဲ့သူတို့အကြောင်းနှင့်် စပ်ဆိုင်သည်။ ဒုတိယတစ်ဝက်မှာ ပေါလုနှင့်် စပ်ဆိုင်၍ အာရိပြည်နှင့်် ဟေလသပြည်သို့ ဒေသစာရီခရီး သုံးကြိမ်ထွက်ခြင်းနှင့်် ရောမမြို့သို့ နောက်ဆုံးရောက်ရှိခြင်းတို့ ပါရှိသည်။
၈။ ခရစ်ယာန်ခေါင်းဆောင်တို့ထံမှစာများ
ဓမ္မသစ်မှ ကျန်ရှိသည့််ကျမ်းအများစုကို ပထမနှစ်ရာစုနှစ်အတွင်း ခရစ်ယာန်ခေါင်းဆောင်များက ရေးသားခဲ့ကြသည်။ ထိုကျမ်းများကို အပိုင်းလိုက်ခွဲ၍ စီစဉ်ထားသည်။ ပထမဆုံးအပိုင်းမှာ ပေါလုထံမှ မိမိဒေသစာရီလှည့််လည်စဉ်ရောက်ခဲ့သော အသင်းတော်အသီးသီးထံသို့ရေးခဲ့သောစာများဖြစ်သည်။ ထိုစာများအား ရေးသားပေးပို့လိုက်သည့် အသင်းတော်၏အမည်ဖြင့် မှည့်ဆိုထားပြီး စာ၏အတိုအရှည်ပေါ် မူတည်၍ ရှေ့နောက်စီစဉ်ထားသည်။ ထိုစာများမှာ ရောမသြဝါဒစာ ၊ ကောရိန္တုသြဝါဒစာ (၁) နှင့်် (၂)၊ ဂလာတိသြဝါဒစာ၊ ဧဖက်သြဝါဒစာ၊ ဖိလိပ္ပိသြဝါဒစာ၊ ကောလောသဲသြဝါဒစာနှင့်် သက်သာလောနိတ်သြဝါဒစာ (၁) နှင့်် (၂) တို့ဖြစ်ကြသည်။
အသင်းတော်သို့ ရှင်ပေပါလု ရေးသားစာများကို စီရီဖော်ပြပြီးနောက် လူပုဂ္ဂိုလ်တို့ထံရေးသော စာများကို စီရီဖော်ပြထားသည်။ ပုဂ္ဂိုလ်၏အမည်ဖြင့်် ဖော်ပြပြီး စာအတိုအရှည်အရ စီစဉ်ထားပြန်သည်။ ဤကျမ်းစုတွင် တိမောသေထံသို့ရေးသည့်် စာနှစ်စောင်၊ တိတုထံရေးသည့်် စာတစ်စောင်နှင့်် ဖိလေမုန်ထံ ရေးသည့်် စာတို့ပါဝင်သည်။
နောက်အုပ်စုတွင် စာရှစ်ဆောင်ပါရှိပြီး ထိုစာများကို ရေးခဲ့သူ ငါးဦးရှိသည်။ ဟေဗြဲသြဝါဒစာကို ရေးခဲ့သူ၏အမည်ကို မသိရသော်လည်း ထိုစာအားဖြင့် ဂျူးလူမျိုးခရစ်ယာန်များ ယေရှုကို စွန့်ပယ်၍ ဂျူးဓလေ့ထုံးစံသို့ ပြန်လှည့််မသွားရန် သတိပေးထားသည်။ အခြားစာ ခုနှစ်စောင်ကိုမူ စာရေးသူ၏အမည်ဖြင့် ဖော်ပြထားသည်။ ယေရှု၏ညီ ယာကုပ်က တစ်စောင်၊ တမန်တော်ပေတရုကနှစ်စောင်၊ တမန်တော် ယောဟန်က သုံးစောင်နှင့် ယုဒ (ယေရှု၏ညီတော် နောက်တစ်ဦးဖြစ်နိုင်ဖွယ်ရှိသည်) က တစ်စောင်ရေး ခဲ့ကြသည်။
ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ နောက်ဆုံးတွင် ဗျာဒိတ်ကျမ်းရှိသည်။ ဤကျမ်းတွင်အသင်းတော်များထံံသို့ရေးသော စာများပါရှိနသော်လည်း ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင်ပါရှိသည့့််အခြားကျမ်းရေးထားသည့််ပုံစံံနှင့််မတူချေ။ ဘုရားသခင်သည် စာရေးသူအား ရူပါရုံများမှတဆင့် ဗျာဒိတ်ပေးပြီး ထိုသူမှတစ်ဆင့် ညှင်းပန်းနှိပ်စက်ခြင်း ခံနေရသော ခရစ်ယာန်များထံဆက်လက်ပို့ဆောင်စေသည်။ ထိုစာ၏ သတင်းစကားများမှာ ယေရှုသည် အုပ်စိုးနေဆဲဖြစ်ပြီး ကိုယ်တော်အား ယုံကြည်သူတို့သည် နောက်ဆုံး၌ အောင်မြင်မှုရမည်မှာ သေချာကြောင်းဖော်ပြသည်။
သမ္မာကျမ်းစာ၏ အမွေအနှစ်များ
May God Bless You All.
📙သမၼာက်မ္းစာ ျခံဳငံုၾကည့္ရႈျခင္း - Bible Summary
Reshare #9Dan Unicode & Zawgyi
သမၼက်မ္းဆိုသည္မွာ က်မ္းေစာင္အုပ္ေရေပါင္း ၆၆ အုပ္တို႔ကို စုေပါင္းထားသည့္ စာအုပ္တစ္အုပ္ကို ရည္ညြန္းျခင္းျဖစ္သည္။ က်မ္းအုပ္ေရ ၆၆ အုပ္မွ ဓမၼေဟာင္းက်မ္းနွင့္ ဓမၼသစ္က်မ္းဟူ၍ နွစ္ပိုင္းျဖင့္ ခြဲျခမ္းထားၿပီး ဓမၼေဟာင္း ၃၉ က်မ္း နွင့္ ဓမၼသစ္ ၂၇ က်မ္းတို႔ျဖင့္ ဖြဲ႔စည္းထားသည္။ က်မ္းစာတစ္အုပ္လံုးကို ႏွစ္ေပါင္း (၁၅၀၀) ခန္႔ အခ်ိန္အတြင္း က်မ္းေရးသူ ေလးဆယ္ေက်ာ္ခန္႔က ေရးသားခဲ့သည္။ က်မ္းေရးသူမ်ားလည္း လူမ်ိဳး၊ ဘာသာစကား၊ အလုပ္အကိုင္ႏွင့္ စိတ္ေနသေဘာထားမ်ား ကြဲျပားျခားနားၾကေသာ္လည္း သမၼာက်မ္း အတြင္း အျပည့္အဝ ညီညြတ္မႈရွိေနေပသည္။ ဓမၼေဟာင္က်မ္းကို ပုဂၢိဳလ္ ၃၅ဦးခန္႔က ေရးသားျခင္းျဖစ္သည္ဟု ယူဆရသည္။ ဓမၼသစ္က်မ္းကို ပုဂၢိဳလ္ ၁၀ဦးခန္႔က ေရးသားျခင္းျဖစ္သည္ဟု ယူဆထားပါသည္။
ဓမၼေဟာင္က်မ္း (၆၆) က်မ္းကို အပိုင္း (၅) မ်ိဳးျဖင့္ ခြဲျခမ္းထားနိုင္သည္။ ထိုခြဲျခမ္းမွုမ်ိဳးျဖင့္ ေလ့လာျခင္း ျဖင့္လည္း က်မ္း၏အဓိကေက်ာရိုး အဓိပၸါယ္ကို လြယ္ကူစြာနားလည္နိုင္ရန္ အေထာက္ကူျပဳေစမည္ျဖစ္ပါသည္။ ၎တို႔မွာ - ဥပေဒက်မ္း (၅) အုပ္၊ ရာဇဝင္သမိုင္းက်မ္း (၁၂)အုပ္၊ ကဗ်ာအလကၤာက်မ္း (၅) အုပ္၊ ပေရာဖက္ျပဳ က်မ္း အရွည္ (၅)အုပ္ နွင့္ အတို (၁၂) စသည္ျဖင့္ ခြဲျခမ္းကာ စုစုေပါင္း ပေရာဖက္ျပဳက်မ္းမွာ (၁၇) အအုပ္ျဖစ္သည္။
ထိုနည္းတူစြာ ဓမၼသစ္က်မ္းတြင္လည္း အပိုင္း(၄) မ်ိဳးျဖင့္ခြဲျခမ္းထားနိုင္သည္။ ဓမၼသစ္က်မ္း စုစုေပါင္း ၂၇ က်မ္းေစာင္မွ - ခရစ္ဝင္က်မ္း(ခရစ္ေတာ္၏သက္ေတာ္စဥ္) (၄) က်မ္း၊ အသင္းေတာ္သမိုင္း (၁) အုပ္၊ တမန္ေတာ္မ်ားထံမွ ၾသဝါဒ စာေစာင္မ်ား (၂၁) အုပ္ နွင့္ ဗ်ာဒိတ္ ရူပါရံု နွင့္ဆိုင္ေသာ စာေစာင္ (၁)အုပ္ စသည္တို႔ျဖစ္သည္။
ဤက်မ္းစဥ္နွင့္ ပတ္သက္၍ေရးသားခ်က္မ်ားသည္ က်မ္းစာအုပ္တြင္ပါဝင္ေသာ သမၼာက်မ္းတစ္ေစာင္စီ၏ အက်ဥ္းခ်ဳပ္မ်ားနွင့္သာ သက္ဆိုင္သည္။ သမၼာက်မ္းစာပုပ္၏ ေက်ာရိုး အပိုင္း ၉ ခုျဖင့္ အက်ဥ္ခ်ဳပ္ေဖာ္ျပပါ မည္။ ၎တို႔မွာ -
၁။ လူ၏မူလနွင့္ ဘုရား၏ကယ္တင္ျခင္း
၂။ ကၠသေရလတို႔ ခါနာန္ျပည္၌ အတည္တက်ျဖစ္လာျခင္း
၃။ ကၠသေရလ နိုင္ငံေတာ္ ကြဲျပားလာျခင္း
၄။ ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေနွာင္ခံရျခင္းနွင္ ျပန္လႊတ္ေျမာက္လာျခင္း
၅။ ေဒသနာဆရာမ်ားနွင့္ ကဗ်ာသီခ်င္းေရးစပ္သူမ်ား
၆။ ပေရာဖက္တို႔၏ မိန္႔ဆိုျခင္းမ်ား
၇။ ေယရွုနွင့္ ေရွးဦးခရစ္ယာန္မ်ား
၈။ ခရစ္ယာန္ေခါင္ေဆာင္တို႔ထံမွ စာမ်ား စသည္တို႔ျဖစ္သည္။
၁။ လူ၏အျပစ္ႏွင့္ ဘုရား၏ကယ္တင္္ျခင္း
သမၼာက်မ္းမွ ပထမက်မ္းျဖစ္ေသာ ကမၻာဦးက်မ္းသည္ ကမၻာကို ဖန္္ဆင္းျခင္းအေၾကာင္္း အနည္းငယ္ျဖင့္ စတင္္ဖြင့္ထားသည္္။ အထူးသျဖင့္္ လူသားတို႔႔အေၾကာင္္း စတင္မိတ္ဆက္ေပးျခင္းျဖစ္သည္။ လူသားသည္္ အဖန္တလဲလဲ က်ရံႈးခဲ့ေသာ္္လည္း ဘုရားသခင္သည္္ ကရုဏာေတာ္္အားျဖင့္္ ေစာင့္္ထိန္းေတာ္မႈ၍ လူသားတို႔အား ကယ္္တင္ရန္ အၾကံအစည္္စတင္္ရွိခဲ့သည္္။ ဘုရားသခင္သည္္ ေမေသာေပါတာမိျပည္္သားတစ္ဦးျဖစ္ေသာ အာျဗဟံကို ေရြးခ်ယ္္ကာ လူမ်ိဳးၾကီးတစ္မ်ိဳးျဖစ္္ေစမည့္ ကတိေတာ္ႏွင့္္ ထိုလူမ်ိဳးတို႔အား ခါနာန္ျပည္္၌ ေနထိုင္္ရန္အလို႔ငွာေပးလ်က္္၊ ထိုလူမ်ိဳးအားျဖင့္ ကမၻာၾကီးကို ေကာင္္းခ်ီးေပးရန္ ဆက္သြယ္သည့္္ လမ္းေၾကာင္းအျဖစ္ အသံုးျပဳေတာ္္မူခဲ့သည္္။ ကမၻာဦးက်မ္းသည္္ အာျဗဟံမ်ိဳးႏြယ္္ဆက္၏ေနာက္္္ႏွစ္္ရာစု၊ သံုးရာစုအတြင္္း ၾကီးပြားတိုးတက္လာျခင္းကို ေျခရာခံၿပီးေနာက္္ ထင္ရွား၍ သီးျခားလူမ်ိဳးအေနျဖင့္ အဲဂုတၱဳျပည္္တြင္္ ေနထိုင္ၾကေၾကာင္္းျဖင့္ နိဂံုးခ်ဳပ္္ခဲ့သည္္။ ဤအျဖစ္္အပ်က္ အားျဖင့္္ ဣသေရလႏိုင္္ငံ၏အစကို ေဖာ္္ျပခဲ့သည္္။
ေနာက္္ေလးရာစုႏွစ္္အတြင္း ဣသေရလလူမ်ိဳးတို႔၏ လူဦးေရအေျမာက္အမ်ားတိုးပြားလာရာ၊ အဲဂုတၱဳ အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ားကက အႏၱရာယ္္ကိုစိုးရိမ္ကာ ဣသေရလတို႔အား ကၽြန္သေပါက္္ျပဳခဲ့ၾကသည္္။ “ထြက္သြားျခင္း” ဟု အဓိပၸါယ္္ရေသာ ထြက္္ေျမာက္္ရာက်မ္းတြင္ ေမာေရွသည္္ ဣသေရလတို႔၏ ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္္လာၿပီး ဖိႏွိပ္သူတို႔အား တြန္းလွန္ကာ မိမိ၏လူမ်ိဳးအား အဲဂုတၱဳျပည္မွ (၁၂၈၀ ဘီစီခန္႔တြင္) လြတ္ေျမာက္ရာသို႔ ေခၚေဆာင္ခဲ့ေၾကာင္္း မွတ္တမ္းတင္္ခဲ့သည္္။ ေမာေရွသည္္ မိမိလူတို႔အား ခါနာန္္ျပည္္ရွိ အိမ္ရာေနရာသစ္္သို႔ ေခၚေဆာင္သြားရန္ ရည္္ရြယ္သည္္။ သူသည္္ ေရွးဦးစြာ သိနာေတာင္သို႔ ေခၚေဆာင္သြားၿပီး ဘုရားႏွင့္္ သူတို႔႔အၾကား ပဋိညာဥ္ျပဳအခမ္းအနားက်င္းပၿပီး ဘုရား၏လူမ်ိဳးေတာ္ျဖစ္္ခဲ့ၾကသည္္။ ေနာင္္လာမည့့္္ႏွစ္္အတြင္း ဘုရားသခင္ခ်မွတ္ေပးေသာ ပညတ္ေတာ္မ်ားအတိုင္္း လိုက္္နာအသက္ရွင္္ရန္ စီမံေဆာင္္ရြက္္ၾကသည္။ ထိုဥေပဒသမ်ားကို ထြက္္ေျမာက္္ရာက်မ္္း၏ အေနာက္္ဘက္ပိုင္းႏွင့္ ေနာက္္က်မ္းတစ္က်မ္းျဖစ္ေသာ ၀တ္ျပဳရာကက်မ္း (Leviticus) (ဣသေရလအမ်ိဳး ေလ၀ိကိုအစဲြျပဳ၍ မွည့္္ေခၚထား၏။ ေလ၀ိလူတို႔႔သည္္ ဘာသာေရးႏွင့္္ စပ္္ဆိုင္္၍ အထူးတာ၀န္္ရွိသူမ်ားျဖစ္္သည္္) တို႔႔တြင္္ မွတ္တမ္းတင္ထားသည္္။
ေတာလည္္ရာက်မ္း (Number) ဟူေသာ အမည္နာမသည္္ ေမာေရွ ခါနာန္္ျပည္္သို႔မ၀င္္မီ ႏွစ္္ၾကိမ္ေျမာက္ေကာက္ယူေသာ သန္းေခါင္စာရင္းကို အမွီျပဳကာ ေပးထားျခင္းျဖစ္သည္္။ ဤက်မ္းတြင္္ ထပ္္ဆင့္ဥပေဒသမ်ားႏွင့္တကြ ခရီးစဥ္္အတြက္္ အေသးစိတ္္ျပင္္ဆင္မႈအခ်က္္အလက္မ်ားပါရွိသည္္။ လူတို႔က ဘုရားသခင္အား ပုန္ကန္ခဲ့ေသာေၾကာင့္္ အျပစ္္ေပးသည့္္အေနျဖင့္ ဘုရားသခင္သည္္ ခါနာန္ျပည္္သို႔၀င္ရန္ အႏွစ္္ေလးဆယ္ဆိုင္္းငံ့ထားခဲ့သည္္။ ဤအခ်ိန္ကာလအတြင္္းတြင္္ ဘုရားသခင္ကို ပုန္္ကန္္ၾကသူမ်ား ေသဆံုးကုန္္ၿပီး မ်ိဳးဆက္သစ္တို႔ ၾကီးပြားလာၾကသသည္္။ ခါနာန္ျပည္္သို႔၀င္္ခါနီးအခ်ိန္တြင္္ ေမာေရွသည္္ မ်ိဳးဆက္သစ္္တို႔႔အအဖို႔႔ ဥပေေဒသမ်ားကို အၾကိမ္ၾကိမ္တိုးခ်ဲ႕ျခင္းျပဳၿပီး ယေန႔တိုူင္္ တည္္ၿမဲေအာင္္ ျပဳျပင္္ေပးခဲ့သည္္။ အသစ္္ျပင္္ဆင္ထားေသာ သြန္သင္္ညႊန္ၾကားခ်ကက္မ်ားပါရွွိသည့္္ တရားဓမၼသတ္ (the law) ကို “ဒုတိယတရားဓမၼသတ္” ဟု အဓိပၸါယ္္ရေသာ တရားေဟာရာက်မ္း၌ ေဖာ္္ျပထားသည္္။
၂။ ကၠသေရလတို႔ ခါနာန္ျပည္၌ အတည္တက်ျဖစ္လာျခင္း
ကၠသေရလတို႔၏ ေခါင္ေဆာင္ျဖစ္ေသာ ေမာေရွသည္ ခါနန္ျပည္သို႔မဝင္မီ ဘုရားသခင္က သိမ္းဆည္း ေတာ္မူေသာအခါ သူ၏အဓိကလက္ေထာက္ ေယာရွုသည္ ေမာေရွ၏ေနရာတြင္ ကၠသေရလတို႔၏ ေခါင္းေဆာင္ အျဖစ္ လန္႔အပ္ဘိသိပ္ေပးခဲ့သည္။ ေယာရွုလက္ေအာက္၌ ကၠသေရလတို႔သည္ ခါနာန္ျပည္ကို မည္ကဲ့သို႔ ေအာင္နိုင္စြာဝင္ေရာက္ၿပီး ကၠသေရလ ဆယ့္နွစ္မ်ိဳးတို႔အား နယ္ေျမအသီးသီးခြဲေဝေပးေၾကာင္း ေယာရွုမွတိစာ တြင္ မွတိတမ္းတင္ခဲ့သည္။ ကၠသေရလတို႔၏ မ်ိဳးဆက္သစ္တို႔သည္ တိုင္းတစ္ပါးတို႔၏ က်င့္ထံုးမ်ားကို ကူးယူလာၾကၿပီး ဘုရားသခင္ကို တိုး၍ပုန္ကန္လာၾကသည္။ ထိုသို႔ျဖင့္ ဘုရားသခင္၏ အျပစ္စီရင္ျခင္းျဖစ္ေသာ တိုင္းတစ္ပါးတို႔၏ ဝင္ေရာက္တိုက္ခိုက္ျခင္း ခံခဲ့ၾကရေၾကာင္း တရားသူႀကီးမွတ္စာတြင္ ေတြ႔ျမင္နိုင္သည္။ သူတို႔ တြင္ ဗဟိုအုပ္ခ်ဳပ္ေရး စနစ္မရွိေသာေၾကာင့္ ဘုရားသခင္အား ငိုေၾကြးေတာင္ခံေသာအခါ အထူးစြမ္းရည္ရွိသည့္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားကို သူတို႔အထဲမွ ေပၚေပါက္ေစခဲ့သည္။ထိုေခါင္းေဆာင္မ်ားကို တရားသူႀကီးမ်ားဟုေခၚသည္။ အေၾကာင္းမွာ ထိုေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ မိမိလူမ်ိဳးတို႔အေပၚ ရန္လိုသူမ်ားကို တိုက္ခိုက္တားဆီး အျပစ္စီရင္ၿပီး မိမိတို႔အမ်ိဳးသားအခ်င္းခ်င္းအတြင္း၌လည္း အျငင္းအခံုျဖစ္ပြားမွုတို႔ကို ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္း ပိုင္းျဖတ္ေပးခဲ့သည္။
ထိုသို႔ဘုရားတရားမယံုၾကည္ၾကေသာသူတို႔အတြင္း၌ ဘုရားသခင္အေပၚ ယံုၾကည္ျခင္းခိုင္ၿမဲေနေသာသူ အခ်ိဳ႕ရွိၾကသည္။ထိုလူအနည္းစုအတြင္း ရုသမိသားစုနွင့္ ပတ္သက္၍ ရုသဝတၳဳ၌ မွတ္တမ္းတင္ထားသည္။ ထိုသူတို႔သည္ အမ်ိဳးသားေရးရာ စည္းလံုးခိုင္မာမွု ပိုမိုရရွိေစရန္အတြက္ ဘုရင္စနွစ္ကိုတည္ေထာင္ရန္ ဆံုးျဖတ္ ခဲ့ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ သူတို႔၏ ဝိညာဥ္ေရးရာေခါင္းေဆာင္ျဖစ္ေသာ ရွာေမြလက ထိုအၾကံကို သေဘာမတူခဲ့ေပ။ အေၾကာင္းမွာ သူတို႔၏ဒူကၡသည္ အုပ္ခ်ဳပ္မွုဆ္ုင္ရာေၾကာင့္မဟုတ္ဘဲ ဘုရားကိုပစ္ပယ္ျခင္းေၾကာင့္သာ အဓိက ျဖစ္သည္။ လူအေပၚင္းတို႔က ရွာေမြလ၏ စကားကို နာမေထာင္နိုင္ၾကေပ။ ထိုသို႔ျပဳျပင္ျခင္းေၾကာင့္ ကၠသေရလ လူတိုပသည္ (၁၀၅၀) ဘီစီတြင္ ေရွာလုဟူေသာ ဘုရင္တစ္ပါးရရွိခဲ့ၾကသည္။ ေရွာလုသည္ ကၠသေရလတို႔၏ မင္းျဖစ္လာပံုနွင့္ ထီးနန္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုတို႔ကို ဓမၼရာဇဝင္ပထမေစာင္တြင္ မွတ္တမ္းတင္ထားသည္။
ေရွာလုမင္းသည္ ကၠသေရလူတို႔အတြက္ ဘုရားသခင္ခ်ီးေျမာက္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ေသာ္လည္း ဘုရားသခင္၏ အလိုေတာ္ကို နာခံမွုမရွိနိုင္ခဲ့ေပ။ ေရွာလုမင္းေနာက္တြင္ မင္းျဖစ္လာေသာ ဒါဝိဒ္မင္းႀကီးအေၾကာင္းကို ဓမၼရာဇ ဝင္ဒုတိယေစာင္တြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။ ဒါဝိဒ္မင္းႀကီးသည္ အမွားမ်ားက်ဴးလြန္မိေသာ္လည္း မိမိအျပစ္အတြက္ ေနာင္တျဖင့္ ဘုရားသခင္ထံခြင္႔လႊတ္ျခင္းေတာင္ခံကာ ဘုရားတရားကိုင္ရွိုင္းသူအျဖစ္ေဖာ္ျပၿပီး ဘုန္တန္ခိုးႀကီး သည့္ မင္းအျဖစ္သတ္မွတ္ထားျခင္း ခံရသူျဖစ္သည္။ သူသည္ ဘုရားသခင္၏ ကတိေတာ္ရွိသည့္အတိုင္း ေလာကီသားတို႔ကို ကယ္တင္မည့္ ေမရွိယဘုရင္ေပၚထြန္းမည့္ ဘုရင္နန္းဆက္ကို တည္ေထာင္ခဲ့ေပသည္။
၃။ ကၠသေရလ နိုင္ငံေတာ္ ကြဲျပားလာျခင္း
ဒါဝိဒ္မင္းႀကီး၏ ေနရာတြင္ သူ၏သား ေရွာလမုန္က မင္းဆက္ခံၿပီး ကၠသေရလနိုင္ငံ သမိုင္းေၾကာင္းကို ထိုအခ်ိန္မွစ၍ ဓမၼရာဇဝင္တတိယေစာင္နွင့္ စတုတၳေစာင္တြင္ မွတ္တမ္းတင္ထားသည္။ ေရွာလုမုန္မင္းႀကီး သည္ မိမိ၏အခ်ိန္မ်ားစြာကို ေယရုရွလင္ၿမိဳ႕ေတာ္အား ျပဳျပင္မြမ္းမံျခင္းျဖင့္ အခ်ိန္ကုန္ေစခဲ့သည္။ တိုင္းတစ္ပါး တို႔နွင့္ စစ္ေျမျပင္မျဖစ္ပဲ ၿငိမ္ဝပ္ခဲ့ေသာ္လည္း သူအသက္ႀကီးရင့္လာသည့္အခါ တိုင္သူျပည္သားတို႔အေပၚ၌ ေသြးခြဲဆက္ဆံမွုေလးေတြေၾကာင့္ အထက္ေခါင္ေဆာင္ပိုင္းမ်ားအတြင္း သေဘာထားျခင္း ကြဲလႊဲမွုေတြ စတင္ ျဖစ္ေပၚခဲ့သည္။ သူမေသခင္ထိ မည္သူမွ်ရဲဝံံ့စြာ မပုန္ကန္ခဲ့ၾကေသာ္လည္း သူအနိစၥေရာက္ၿပီးေနာက္တြင္ ေယရုရွလင္ၿမိဳ႕ ေရွ႕နွင့္ ေျမာက္ပိုင္းရွိ မ်ိဳးႏြယ္စု ဆယ္စုတို႔သည္ မိမိတို႔ကိုယ္ပိုင္နိုင္ငံသစ္တည္ေထာင္ရန္ ခြဲထြက္သြားၾကသည္။ မိမိတို႔၏ နိုင္င့ကို ကၠသေရလနိုင္ငံအျဖစ္ ဆက္လက္ခၚေဝၚကာ ရွာမာရိၿမိဳ႕ကို ၿမိဳ႕ေတာ္ အျဖစ္သတ္မွတ္ၾကသည္။ ေတာင္ပိုင္းမ်ိဳးႏြယိစုမွာ ဒါဝိဒ္မင္းဆက္ေအာက္တြင္ သစၥာရွိစြာဆက္လက္တည္ရွိေစ သည္။ ထိုမင္းဆက္တို႔သည္ ေယရုရွလင္ၿမိဳ႕တြင္ ဆက္လက္စိုးစံခဲ့ၾကသည္။ ထိုေတာင္ပိုင္းနိုင္ငံကို ယုဒနိုင္ငံဟု အဓိကမ်ိဳးႏြယ္စုကို အစြဲျပဳ၍ ေခၚတြင္ခဲ့ၾကသည္။
နိုင္ငံေတာ္ကြဲျပားလာသည့္အခ်ိန္မွ ကၠသေရလနွင့္ ယုဒနိုင္ငံတို႔သည္ အိမ္နီးခ်င္းနိုင္ငံမ်ားနွင့္၎၊ မိမိတို႔ နွစ္နိုင္ငံအခ်င္းခ်င္းေသာ္လည္းေကာင္း မၾကာခဏ စစ္မက္ျဖစ္ပြားခဲ့ၾကသည္။ နိုင္ငံေရး၊ လူမွုေရး၊ စီးပြားေရးနွင့္ ဘာသာေရးတို႔မွာလည္း ပိုမိုဆိုးဝါးလာသည္။ ထိုသို႔အေျခအေနတြင္းမွ လူအနည္းစုတို႔မွာ ဘုရားသခင္ေပၚ၌ သစၥာမပ်က္ပံ ရွိေနၾကသည္။ ထိုလူစုထဲမွပင္ ဘုရားသခင္က လူတို႔အတြက္ ေစတမန္တို႔ကို ေရြးခ်ယ္ခဲ့ၿပီး မိမိတို႔အျပစ္ျပဳျခင္းမ်ားအေပၚ ျပစ္တင္ရွုတ္ခ်ျခင္း၊ ဘုရားသခင္၏ အျပစ္စီရင္ျခင္းခံရမည့္အေၾကာင္း သတိေပး ျခင္းနွင့္ လမ္းမွန္တို႔လိုက္ရန္ သြန္သင္ျခင္းတို႔ကို ျပဳလုပ္ၾကသည္။ ထိုေစတမန္မ်ားကို ပေရာဖက္မ်ားဟုေခၚ၍ ၎တို႔ေရးခဲ့ေသာ စာေစာင္မ်ားကို ေပါင္းစပ္ကာ ဓမၼေဟာင္းက်မ္း၌ သီးျခားက႑ျဖင့္ ပေရာဖက္က်မ္းအျဖစ သီးသန္႔ေဖာ္ျပထားခဲ့သည္။
၄။ တိုင္းတစ္ပါးလက္ေအာက္သို႔ ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေနွာင္ခံရျခင္းနွင္ ျပန္လႊတ္ေျမာက္လာျခင္း
ထိုေခတ္ကာလ၌ ပေရာဖက္မ်ားသတိေပးခဲ့ျခင္းရွိသည့္အတိုင္း နွစ္ျခမ္းကြဲစြားသည့္ နိုင္ငံနွစ္ခုစလံုးမွာ ေနာက္ဆံုးတြင္ တိုင္းတစ္ပါးလက္ေအာက္သို႔ပ်က္ဆီးျခင္းခံခဲ့ရသည္။ ေျမာက္ပိုင္းနိုင္ငံကို(၇၂၂)ဘီစီတြင္ အာရွုရိတို႔က ေအာင္ျမင္သိမ္းပိုက္ခဲ့ၿပီး အာရွုရိနိုင္ငံအနွံ႔အျပားသို႔ ဖမ္းီးေခၚေဆာင္သြားၾကသည္။ ရာစုနွစ္တစ္ခု ေက်ာ္လြန္လာၿပီးေနာက္ အာရွုရိတို႔ကို ဗာဗုလုန္တို႔ကတိုက္ခိုက္ေအာင္နိုင္ၿပီး ပါလတိနျပည္သို႔ တိုးဝင္လာ ၾက သည္။ ထို႔ေနာက္ (၆၀၅) ဘီစီမွစတင္ကာ ဗာဗုလုန္တို႔က ေတာင္ပိုင္း ယုဒျပည္ကိုလည္း အဆက္မျပတ္တိုက္ ခိုက္ခဲ့ၾကျခင္းျဖင့္ ေနာက္ဆံုးတြင္ ယုဒျပည္ကိုအၿပီးအပိုင္ႏွိမ္နွင္းနိုင္ၿပီး လူတို႔ကိုလည္း ဖမ္းဆီးေခးေဆာင္သြား ခဲ့ၾကသည္။ ေနာက္ဆံုး၌ (၅၈၇)ဘီစီတြင္ ေယရုရွလင္ၿမိဳ႕ေတာ္ကို ဖ်က္ဆီးၾကသည္။
ရာဇဝင္ခ်ဳပ္ပထမေစာင္တြင္ ပါရွိေသာအေၾကာင္းအရာမ်ားမွာ ဓမၼရာဇဝင္ပထမေစာင္နွင့္ ဒုတိယေစာင္ တြင္ ပါရွိေသာအေၾကာင္းအရာမ်ားနွင့္ တူညီၿပီး အတိုခ်ဳပ္ျဖစ္သည္။ ရာဇဝင္ခ်ဳပ္ဒုတိယေစာင္သည္လည္း ဓမၼရာဇဝင္တတိယေစာင္နွင့္ စတုတၳဳေစာင္တို႔၏ အတိုခ်ဳပ္ျဖစ္သည္။သို႔ေသာ္ စာေရးသားျပဳစုေသာအခ်ိန္သည္ ယုဒနွင့္ ကၠသေရလ နွစ္နိုင္ငံဖ်က္ဆိးခံရကာ လူတို႔ခ်ဳပ္ေန်ာင္ျခင္းခံရၿပီးမွ ရာဇဝင္ခ်ဳပ္နွစ္ေစာင္ကို ေရးသားခဲ့ ျခင္းျဖစ္သည္။ ရာဇဝင္ခ်ဳပ္စာေစာင္သည္ အျဖဟ္အပ်က္မ်ားကို အစီအစဥ္က်နစြာ ေရးသားျပဳစု မွတ္တမ္းတစ္ ေစာင္ျဖစ္သည္။ ဓမၼရာဇဝင္ပထမေစာင္နွင့္ ဒုတိယေစာင္တို႔မွာ ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေနွာင္ျခင္းမ် လႊတ္ေျမာက္လာကာ တိုင္းျပည္ျပန္လည္တည္ေဆာက္ရာတြင္ အမ်ိဳးသားသမိုင္နွင့္ မိသားစုမွတ္တမ္းမ်ားကို မ်ားစြာအေထာက္အကူ ျဖစ္ေစသည့္သေဘာရွိခဲ့သည္။
(၅၃၉)ဘီစီတြင္ ေပရတိတို႔သည္ ဗာဗလုန္တို႔ကို ေအာင္ျမင္လာၿပီးေနာက္ ေပရသိဘုရင္က ဗာဗုလုန္ တို႔၏ လက္ေအာက္တြင္ ခ်ဳပ္ေနွာင္ျခင္းခံရသူတို႔အား မိမိတို႔တိုင္းျပည္ကိုယ္စီသို႔ျပန္ခြင့္ေပးခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ခ်ဳပ္ေနွာင္ခံရေသာ ကၠသေရလတို႔သည္ မိမိတို႔ဌာေနသိုပျပန္ကာ ေယရုရွလင္ၿမိဳ႕ေတာ္ကို ျပန္လည္တည္ ေဆာက္ခဲ့ၾကသည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ေတာင္ပိုင္းႏွင့္ ေျမာက္ပိုင္းဟူ၍ ခြဲျခားျခင္းမရွိေတာ့ဘဲ ေပါင္းစည္းနိုင္ၾက သည္။ ျပန္လည္ေရာက္ရွိလာၾကေသာသူ အမ်ားမွာ ယခင္ ေတာင္ပိုင္းယူဒလူမ်ားျဖစ္ၾကၿပီး “ ဂ်ဴး “ဟူေသာ အမည္သည္လည္း ေယဘုယ်အားျဖင့္ ကၠသေရလလူမ်ိဳးတို႔ကို ေခၚေသာအမည္ျဖစ္လာသည္။
ဤသို႔ျဖင့္ ကၠသေရလနိုင္ငံ ျပန္လည္ထူေထာင္သည့္ အေၾကာင္းျဖစ္စဥ္ကို ဧဇရမွတ္စာနွင့္ ေနဟမိမွတ္ စာတို႔တြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။ ထိုသူနွစ္ဦးတို႔သည္ လႊတ္ေျမာက္ၿပီးကာလ ကၠသေရလျပည္၏ ထင္ရွားေသာ ေခါင္ေဆာင္နစ္ဦးျဖစ္သည္။ ဧသတာဝတၳဳသည္ ကၠသေရလလူမ်ိဳးတို႔ ေပရသိနို္င္ငံတြင္ ေနထိုင္ပံုကို တစ္ေစ့တ ေစာင္းေဖာ္ျပထားသည္။ ထိူက်မ္းသံုးေစာင္သည္ နွစ္ေပါင္းတစ္ရာကာလအတြင္း အျဖစ္အပ်က္မ်ားပါရွိၿပီး ဓမၼေဟာင္းကာလ၏ သမိုင္းေၾကာင္းဆိုင္ရာ အပိုင္းၿပီးဆံုးသည္။
၅။ ေဒသနာဆရာမ်ားႏွင့္္ ကဗ်ာသီခ်င္းေရးစပ္္သူမ်ား
က်မ္းစာအုပ္္တြင္ က်မ္းမ်ားကို စီစဥ္ထားပံုမွာ ရာဇ၀င္္ႏွင့္္ဆိုင္ေသာက်မ္းမ်ားေနာက္္တြင္္ ပါရွိသည့္္ က်မ္းေစာင္္မွာ မ်ားေသာအားျဖင့္ ကဗ်ာဆန္ေသာ က်မ္းမ်ားျဖစ္္သည္္။ ထိုက်မ္းမ်ားအနက္္ ဆာလံက်မ္းသည္္ အရွွည္္ဆံုးက်မ္္းျဖစ္္ၿပီး သီီခ်င္္းေပါင္း (၁၅၀) ပါရွိသည္္။ က်မ္းေရးဆရာမ်ား၏ကြဲျပားေသာ အေတြ႔အၾကံဳခံစားခ်က္္မ်ားကို သီခ်င္း၊ ကဗ်ာအေနျဖင့္္ ေရးသားထားျခင္းျဖစ္သည္္။ က်န္တစ္္၀က္္ကို ေရးသားေသာက်မ္းဆရာမ်ားအမည္ကို မသိရေပ။
ထိုအထဲမွ က်မ္္းသံုးက်မ္းသည္္ ေဟၿဗဲစာေပက်မ္းဂန္္ႏွင့္ စပ္ဆိုင္ၿပီး၊ ေဒသနာက်မ္္းမ်ားျဖစ္္သည္္။
ေဒသနာဆရာမ်ားသည္္ လူတို႔အားမွန္ကန္္စြာ အသက္္ရွင္္ႏိုင္္ရန္အတြက္္ သြန္သင္္ျခင္းအလို႔႔ငွာ လူ႔အသက္တာႏွင့္္စပ္္ဆိုင္္သည္္တို႔႔ကို စူးစမ္းေလ့လာခဲ့သည္္။ ေယာဘ၀တၳဳတြြင္ ေယာဘႏွင့္္ သူ၏မိတ္ေဆြမ်ားအၾကား၊ လူတို႔ခံစားေနရသည့္္ ဒုကၡဆင္းရဲျခင္းျပႆမ်ားအေၾကာင္္း စကားရည္္လုေျပာဆို ျခင္းမ်ားအဓိကပါရွိသည္္။ သုတၱံက်မ္္းသည္္ အမည္ႏွင့္္လိုက္္ဖက္္ေအာင္္ ပညာရွွိဆိုရိုးမ်ားကို စုေဆာင္္းထားကာ အမ်ားစုမွာ ေရွာလမုန္ေျပာခဲ့ေသာ စကားမ်ားျဖစ္္သည္။ ေဒသနာက်မ္း (“ဆရာ” သုိ႔မဟုတ္ “က်ိဳးေၾကာင္္းဆင္ျခင္တတ္သူ” ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္္) သည္္ အသက္္ရွင္္ျခင္း၏ အဓိပၸါယ္ကို လူတို႔ရွာၾကံံျခင္းႏွင့္္ စပ္္ဆိုင္္သည္္။
က်မ္းစုမ်ားအနက္ ေနာက္ဆံုးျဖစ္ေသာ “ေရွာလမုန္သီခ်င္း” သည္္ ဆာလံက်မ္းလည္းမဟုတ္၊ ေဒသနာက်မ္းလည္းမဟုတ္။ လူပ်ိဳတစ္ဦးႏွင့္္ အပ်ိဳတစ္ဦးအၾကား အျပန္အလွန္ဖလွယ္္ခဲ့ေသာ အခ်စ္္ကို ေဖာ္္ျပထားသည့္္ ကဗ်ာစုမ်ားျဖစ္္သည္္။
၆။ ပေရာဖက္္တို႔၏ မိန္႔ဆိုစကားမ်ား
ဓမၼေဟာင္္းက်မ္းမ်ား၏ ေနာက္ဆံုးအပိုင္္းတြင္္ ပေရာဖက္္တို႔၏ ေရးသားမွတ္ယူထားခ်က္္မ်ား ပါရွိသည္္။ ၄င္းပေရာဖက္္မ်ားသည္္ ဘုရားသခင္ကက လူတို႔အား မိန္႔မွာေသာအခ်က္္မ်ားကို ေဖာ္္ျပထားသည္္။ ဣသေရလျပည္္၌ ဘုရင္္မ်ား အုပ္္ခ်ဳပ္္ေနခ်ိန္၊ ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္္ေႏွာင္္ျခင္းခံရေသာအခ်ိန္ႏွင့္္ တိုင္္းျပည္္ကို ျပန္္လည္တည္္ေဆာက္္သည့္္အခ်ိန္မ်ားတြင္္ ေဟာေျပာသြန္သင္္သည့္္ ပုဂၢိဳလ္မ်ားျဖစ္္ၾကသည္္။ “ေယရမိျမည္တမ္းစကား” မွလႊဲ၍ က်န္က်မ္းမ်ားသည္္ က်မ္းျပဳစုသူကို အစဲြျပဳ၍ ထိုသူတို႔၏အမည္မ်ား ေပးထားသည္္။
ေဟရွာယႏွင့္ ေယရမိတို႔ႏွစ္္ဦးမွာ အေရးၾကီးဆံုး ပေရာဖက္္ႏွစ္္ဦးျဖစ္ၿပီး ၄င္းတို႔ျပဳစုေသာက်မ္းတို႔မွာ အရွည္္ဆံုးက်မ္္းမ်ားျဖစ္သည္္။ ေဟရွာယသည္္ တိုင္းျပည္္ႏွစ္္ျခမ္းကြဲသည့္္အခ်ိန္၌ ေပၚထြန္္းၿပီး ယုဒျပည္္ႏွင့္္ အဓိကသက္္ဆိုင္္မႈရွိသည္္။ ေယရမိသည္္ အႏွစ္္ေလးဆယ္အတြင္း ဗာဗုလုန္တို႔ ေယရုရွွလင္ၿမိဳ႕ကို စတင္တိုက္ခိုက္္သည္္မွ အျပီးအပိုင္္ဖ်က္ဆီးလိုက္သည့္္အခ်ိန္အထိ ေဟာေျပာခဲ့သည္္။ ေယရမိျမည္တမ္းစကားမွာ ဗာဗုလုန္တို႔၏လက္ေအာက္၌ ယုဒလူတို႔ဒုကၡဆင္းရဲခံရပံုမ်ားကို ေဖာ္္ျပထားသည္္။ ေယဇေက်လႏွင့္္ ဒံေယလတို႔သည္္ ေယရုရွလင္္ၿမိဳ႕သားတို႔ ဗာဗုလုန္သို႔႔ ဖမ္္းဆီးေခၚေဆာင္္ျခင္းခံရသူမ်ား အထဲတြင္္ပါ၀င္္ခဲ့ၾက၏။ သို႔႔ေသာ ေယဇေက်လမွာ အလုုပ္္သမားစခန္းတစ္္ခုတြင္္ေနရၿပီး ဒံေယလမွာမူ နန္းေတာ္သို႔႔ ေခၚေဆာင္္ျခင္းခံရၿပီး အုပ္္ခ်ဳပ္္ေရးပိုင္္းဆိုင္္ရာတြင္္ သြန္သင္္ျခင္းခံရသည္္။
က်န္ပေရာဖက္္တစ္ဆယ့္ႏွစ္္ဦးကို ပေရာဖက္္ငယ္္မ်ားဟု ေခၚျခင္းမွာ ပထမေလးဦးထက္္ သိမ္ငယ္ျခင္းေၾကာင့္္မဟုတ္္ဘဲ သူတို႔ျပဳစုခဲ့ေသာက်မ္းမ်ား တိုေသာေၾကာင့္္ျဖစ္္သည္္။ ေဟာေရွ ၊ ေယာလ၊ အာမုတ္၊ ၾသဗဒိ၊ ေယာန၊ မိကၡာ၊ နာဟံု၊ ဟဗကၠဳတ္၊ ေဇဖနိတို႔သည္္ ဣသေရလျပည္္ၾကီး ႏွစ္္ျခမ္းကြဲသြားသည့္္ အခ်ိန္မွစၿပီး ဗာဗုလုန္၌ ခ်ဳပ္္ေႏွာင္္ခံရခ်ိန္အတြင္္း ေပၚေပါက္ခဲ့သူမ်ားျဖစ္္သည္္။ ေနာက္္ဆံုး သံုးဦးျဖစ္္ေသာ ဟဂၢဲ၊ ဇာခရိ၊ မာလခိ၊ ပေရာဖက္္သံုးပါးမွာ ဧဇရႏွင့္္ ေနဟမိမွတ္စာမ်ားတြင္္ ေဖာ္္ျပခ်က္္မ်ားအရ ဣသေရရလျပည္္ ျပန္လည္တည္္ေဆာက္ခ်ိန္အတြင္း ေပၚထြန္းခဲ့သည္္။
ဓမၼေဟာင္းေခတ္ကုန္ဆံုးခ်ိန္ကာလတြင္္ ဣသေရလလူတို႔သည္္ မိမိတို႔၏ မူလတိုင္္းျပည္္သို႔ ျပန္ေရာက္္ေနျပီးျဖစ္ေသာ္္လည္း တိုင္းတစ္္ပါး၏အုပ္ခ်ဳပ္္မႈေအာက္တြင္ ရွွိေနဆဲျဖစ္္သည္္။ ေပရသိလူတို႔၏ အုပ္ခ်ဳပ္္မႈေအာက္္တြင္္ျဖစ္၏။ ထို႔ေနာက္္ အင္အားတိုးပြားလာေသာ ေဟလသအင္ပါယာေအာက္္သို႔ (၃၃၄-၃၃၁ ဘီစီ) ေပရသိတို႔က်ေရာက္္သြားေသာအခါ ဣသေရလတို႔႔သည္္လည္း ေဟလသတို႔လက္ေအာက္္သို႔႔ တစ္္ဖန္ က်ေရာက္္သြားျပန္ေတာ့သည္္။ မ်ိဳးဆက္္အတန္ၾကာၿပီးေသာ္္ (၁၆၅-၁၄၃) ဘီစီႏွစ္္မ်ားအတြင္္း မဆုန္မေလ်ာ့ ဆက္လက္တိုက္္ခိုက္္မႈေၾကာင့္္ “ဂ်ဴး” လူမ်ိဳးတို႔႔ လြတ္လပ္္ေရးလာျပန္္သည္္။ သို႔ေသာ္္ (၆၃) ဘီစီတြင္္ ထိုလြတ္လပ္္မႈသည္္ ေရာမလက္္တြင္္းသို႔႔ တစ္ဖန္က််ေရာက္္သြားျပန္သည္္။ ေရာမတို႔ အုုပ္ခ်ဳပ္္ေနခ်ိန္အတြင္္းတြင္္ ေယရႈခရစ္ဖြားျခင္္းခံခဲ့သည္္။
၇။ ေယရႈႏွင့္ ေရွးဦးခရစ္္ယာန္္မ်ား
၀မ္းေျမာက္ဖြယ္္သတင္းဟုသိၾကသည့္္ မႆဲ၊ မာကု၊ လုကာႏွင့္္ ေယာဟန္ ခရစ္္၀င္္ေလးက်မ္းသည္္ ေယရႈ၏အသက္တာႏွင့္္ သြန္သင္္ခ်က္္မ်ားအေၾကာင္္းတို႔ျဖစ္္သည္္။ ေယရႈ၏သက္္ေတာ္္စဥ္ကို အေသးစိတ္ ေဖာ္္ျပထားျခင္းမရွိေပ။ အထူးသျဖင့္အေသသတ္ျခင္းမခံမီ သံုးႏွစ္္ကာလအတြင္း ျဖစ္္ရပ္္မ်ားႏွင့္ အေသသတ္္ျခင္းခံရၿပီး ျပန္္လည္ထေျမာက္္ျခင္းအေၾကာင္္းတို႔ကို ေရးသားေဖာ္္ျပခဲ့သည္္။ ထိုခရစ္၀င္္က်မ္းေရးသူမ်ားသည္္ အျဖစ္္အပ်က္္မ်ားကို ထပ္တူုမွတ္သားခဲ့ေသာ္္လည္း မိမိတို႔တစ္္ဦးခ်င္္း ေျပာလိုသည့္္ ရည္္ရြယ္္ခ်က္္ႏွင့္္ ေျပာဆိုရမည့္ သူတို႔၏လိုအပ္ခ်က္္အရ မွတ္ယူေရးသားထားျခင္းျဖစ္္သည္္။
ေယရႈ ေသျခင္္းမွထေျမာက္္၍ေကာင္္းကင္္သို႔ ျပန္တက္္ၾကြၿပီးေနာက္္ တမန္ေတာ္တို႔ႏွင့္္ စိတ္အားထက္္သန္သည့္္ ခရစ္္ယာန္မ်ားသည္္ ကယ္္တင္္ျခင္းႏွင့္္ဆိုင္္ေသာ သတင္္းစကားကို က်ယ္္က်ယ္္ျပန္္႔ျပန္႔ သယ္္ေဆာင္္သြားေၾကာင္္း တမန္ေတာ္၀တၳဳတြင္္ မွတ္တမ္းတင္္ထားခဲ့သည္္။ ထိုက်မ္း၏ ပထမတစ္၀က္္ခန္႔မွာ ေပတရု၊ ေယာဟန္ႏွင့္္ ေယရုရွလင္ၿမိဳ႕ ပတ္၀န္းက်င္္တြြင္္ အမႈေဆာင္္ခဲ့သူတို႔အေၾကာင္္းႏွင့္္ စပ္္ဆိုင္သည္္။ ဒုတိယတစ္္၀က္္မွာ ေပါလုႏွင့္္ စပ္္ဆိုင္္၍ အာရိျပည္္ႏွင့္္ ေဟလသျပည္္သို႔႔ ေဒသစာရီခရီး သံုးၾကိမ္ထြက္္ျခင္းႏွင့္္ ေရာမၿမိဳ႕သို႔ ေနာက္္ဆံုးေရာက္္ရွိျခင္းတုိ႔႔ ပါရွိသည္္။
၈။ ခရစ္္ယာန္ေခါင္းေဆာင္္တို႔ထံမွစာမ်ား
ဓမၼသစ္္မွ က်န္ရွိသည့္္က်မ္းအမ်ားစုကို ပထမႏွစ္္ရာစုႏွစ္္အတြင္္း ခရစ္္ယာန္ေခါင္းေဆာင္္မ်ားက ေရးသားခဲ့ၾကသည္္။ ထိုက်မ္းမ်ားကို အပိုင္္းလိုက္္ခြဲ၍ စီစဥ္္ထားသည္္။ ပထမဆံုးအပိုင္္းမွာ ေပါလုထံမွ မိမိေဒသစာရီလွည့္္လည္္စဥ္္ေရာက္္ခဲ့ေသာ အသင္္းေတာ္္အသီးသီးထံသို႔ေရးခဲ့ေသာစာမ်ားျဖစ္္သည္္။ ထိုစာမ်ားအား ေရးသားေပးပို႔လိုက္္သည့္ အသင္္းေတာ္္၏အမည္ျဖင့္ မွည့္ဆိုထားၿပီး စာ၏အတိုအရွည္္ေပၚ မူတည္၍ ေရွ႕ေနာက္္စီစဥ္္ထားသည္္။ ထိုစာမ်ားမွာ ေရာမၾသ၀ါဒစာ ၊ ေကာရိႏၱဳၾသ၀ါဒစာ (၁) ႏွင့္္ (၂)၊ ဂလာတိၾသ၀ါဒစာ၊ ဧဖက္္ၾသ၀ါဒစာ၊ ဖိလိပၸိၾသ၀ါဒစာ၊ ေကာေလာသဲၾသ၀ါဒစာႏွင့္္ သက္္သာေလာနိတ္ၾသ၀ါဒစာ (၁) ႏွင့္္ (၂) တို႔႔ျဖစ္ၾကသည္္။
အသင္္းေတာ္္သို႔ ရွင္္ေပပါလု ေရးသားစာမ်ားကို စီရီေဖာ္္ျပၿပီးေနာက္္ လူပုဂၢိဳလ္တို႔ထံေရးေသာ စာမ်ားကို စီရီေဖာ္္ျပထားသည္္။ ပုဂၢိဳလ္၏အမည္ျဖင့္္ ေဖာ္္ျပၿပီး စာအတိုအရွည္္အရ စီစဥ္္ထားျပန္္သည္္။ ဤက်မ္းစုတြင္္ တိေမာေသထံသို႔ေရးသည့္္ စာႏွစ္္ေစာင္္၊ တိတုထံေရးသည့္္ စာတစ္ေစာင္္ႏွင့္္ ဖိေလမုန္ထံ ေရးသည့္္ စာတို႔ပါ၀င္္သည္္။
ေနာက္္အုပ္္စုတြင္္ စာရွစ္္ေဆာင္ပါရွိၿပီး ထိုစာမ်ားကို ေရးခဲ့သူ ငါးဦးရွိသည္္။ ေဟၿဗဲၾသ၀ါဒစာကို ေရးခဲ့သူ၏အမည္ကို မသိိရေသာ္္လည္္း ထိုစာအားျဖင့္ ဂ်ဴးလူမ်ိဳးခရစ္္ယာန္မ်ား ေယရႈကို စြန္႔ပယ္္၍ ဂ်ဴးဓေလ့ထံုးစံသို႔႔ ျပန္လွည့္္မသြားရန္ သတိေပးထားသည္္။ အျခားစာ ခုႏွစ္္ေစာင္္ကိုမူ စာေရးသူ၏အမည္ျဖင့္ ေဖာ္ျပထားသည္္။ ေယရႈ၏ညီ ယာကုပ္္က တစ္ေစာင္္၊ တမန္ေတာ္္ေပတရုကႏွစ္္ေစာင္္၊ တမန္ေတာ္ ေယာဟန္္က သံုးေစာင္္ႏွင့္ ယုဒ (ေယရႈ၏ညီီေတာ္ ေနာက္္တစ္္ဦးျဖစ္္ႏိုင္္ဖြယ္္ရွွိသည္္) က တစ္ေစာင္္ေရး ခဲ့ၾကသည္္။
ဓမၼသစ္္က်မ္း၏ ေနာက္ဆံုးတြင္္ ဗ်ာဒိတ္က်မ္းရွွိသည္္။ ဤက်မ္းတြင္္အသင္းေတာ္္မ်ားထံံသို႔ေရးေသာ စာမ်ားပါရွိနေသာ္္လည္း ဓမၼသစ္္က်မ္းတြင္္ပါရွိသည့္္ ့အျခားက်မ္းေရးထားသည့္္ပံုစံံႏွင့္္မတူေခ်။ ဘုရားသခင္သည္္ စာေရးသူအား ရူပါရံုမ်ားမွတဆင့္ ဗ်ာဒိတ္္ေပးၿပီး ထိုသူမွတစ္္ဆင့္ ညွင္္းပန္းႏွိပ္စက္္ျခင္း ခံေနရေသာ ခရစ္ယာန္မ်ားထံဆက္လက္ပို႔ေဆာင္ေစသည္။ ထိုစာ၏ သတင္းစကားမ်ားမွာ ေယရွုသည္ အုပ္စိုးေနဆဲျဖစ္ၿပီး ကိုယ္ေတာ္အား ယံုၾကည္သူတို႔သည္ ေနာက္ဆံုး၌ ေအာင္ျမင္မွုရမည္မွာ ေသခ်ာေၾကာင္းေဖာ္ျပသည္။
သမၼာက်မ္းစာ၏ အေမြအႏွစ္မ်ား
May God Bless You All.
Posted by
0 comments:
Post a Comment