ဂျေရုဆလမ်
- နိဒါန်း -
Unicode & Zawgyi
ဂျေရုဆလမ်သည် လက်ရှိခေတ်အစ္စရေးလ်နိုင်ငံ တွင် တည်ရှိနေသော မြို့ကြီးတစ်ခုဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာပေါ်ရှိ အမြင့်မြတ်ဆုံးသော နေရာများထဲမှတစ်ခုဖြစ်သည်ဟု လူအများအပြားက ယူဆကြသည်။ ဂျေရုဆလမ်သည် တစ်ဆူတည်းသောဘုရားကိုးကွယ်သ ည့်
ဘာသာများအနက်မှ အကြီးဆုံးဘာသာ ၃ ခု ဖြစ်သော ဂျူးဒေအေဇမ် (ဂျူးဘာသာ)၊
အစ္စလာမ် နှင့် ခရစ္စတီယန်နတီ (ခရစ်ယာန်ဘာသာ) တို့အတွက်
အဓိကအရေးပါသောနယ်မြေဖြစ်သည် ။ အစ္စရေးလ်
နှင့် ပါလက်စတိုင်း နှစ်နိုင်ငံလုံးက ဂျေရုဆလမ်ကို
၎င်းတို့၏မြို့တော်အဖြစ် ကြွေးကြော်ထားကြသည်။ ယင်းသို့သော ခိုင်မာ၍
နှစ်ပဋိစ္ဆေဒများစွာတိုင် တည်ရှိလာခဲ့ကြသော အသင်းအဖွဲ့ဘာသာများက
ဂျေရုဆလမ်မြို့တော်တစ်ခုလုံ း နှင့် မြို့တွင်းရှိ အလေးထားနယ်မြေများအား ထိန်းချုပ်ပိုင်ဆိုင်နိုင်ရ ေး သွေးမြေကျပဋိပက္ခများကို နှစ်ထောင်ပေါင်းများစွာတိုင ်အောင် ဆင်နွှဲလာခဲ့ကြသည်။
- ရှေးဦး ဂျေရုဆလမ်သမိုင်း -
ဂျေရုဆလမ်၌ လူသားများကနဦးစတင်အခြေချနေထ ိုင်မှုများသည် ကြေးခေတ် — ခန့်မှန်းအားဖြင့် BC ၃၅၀၀ လောက် — က ဟု ပညာရှင်များက ယူဆကြသည်။
BC ၁၀၀၀ တွင် ဒေးဗစ်ဘုရင် King David မှ ဂျေရုဆလမ်ကို အောင်နိုင်ပြီး ဂျူးဘုရင့်တိုင်းပြည်၏မြို့ တော်အဖြစ်
ထားရှိခဲ့သည်။ ထို့နောက် နှစ် ၄၀ ခန့်အကြာတွင် ၎င်း၏သား ဆော်လမန် Solomon
မှ ပထမဆုံး မြင့်မြတ်သော ဘုရားကျောင်းကို တည်ဆောက်သည်။
BC ၅၈၆ တွင် ဘေဘီလုံးနီးယန်းများက ဂျေရုဆလမ်ကို သိမ်းပိုက်ကာ ဘုရားကျောင်းကို ဖျက်ဆီးခဲ့ပြီး ဂျူးများကို တိုင်းပြည်မှ နှင်ထုတ်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် နှစ် ၅၀ ခန့်အကြာတွင် ပါရှန်းဘုရင် ဆိုင်းရပ်စ် Cyrus က ဂျူးများကို ဂျေရုဆလမ်သို့ ပြန်လာခွင့်၊ ဘုရားကျောင်းကို ပြန်ဆောက်ခွင့် ပြုခဲ့သည်။
BC ၃၃၂ တွင် မဟာအလက်ဇန္ဒား Alexander the Great မှ ဂျေရုဆလမ်ကို သိမ်းပိုက်ထိန်းချုပ်ခဲ့သည် ။ နောက်နှစ်ရာပေါင်းများစွာတိ ုင်အောင်
ရိုမန်များ၊ ပါရှန်များ၊ အာရပ်များ၊ ဖာတီမစ်များ၊ ဆဲလ်ဂျက်တာ့ခ်များ၊
ခရူဆိတ်ဒါများ၊ အီဂျစ်များ၊ မမ်မယ်လုခ်များ နှင့် အစ္စလမ္မစ်များ အပါအဝင်
လူမျိုးစုအမျိုးမျိုးမှ ဂျေရုဆလမ်ကို အုပ်စိုးခဲ့ကြသည်။
အချို့သော ဘာသာရေးနှင့်ပတ်သက်ပြီးဖြစ် ပွား အဓိကဖြစ်ရပ်များမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်ကြသည်။
BC ၃၇ တွင် ဟဲရော့ဒ်ဘုရင် King Herod မှ ဒုတိယမြောက် ဘုရားကျောင်းကို ပုံစံပြောင်း၍တည်ဆောက်သည်။ ဘုရားကျောင်းပတ်လည်မှ တံတိုင်းများကိုမူ မပြောင်းမလဲ ထားရှိခဲ့သည်။ ဂျီးဇပ်စ် (ယေရှုဝါ) Jesus ကို AD ၃၀ ဝန်းကျင်တွင် ဂျေရုဆလမ်မြို့တွင်း၌ ကားစင်တင်သတ်ခဲ့သည်။ AD ၇၀ တွင် ရိုမန်များက ဒုတိယဘုရားကျောင်းကို ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ AD ၆၃၂ တွင် အစ္စလာမ်ဘာသာ၏ တမန်တော်မူဟမ္မဒ် Muhammad သေဆုံးခဲ့ပြီး ၎င်းသည် ဂျေရုဆလမ်မှ ကောင်းကင်ဘုံသို့ တက်သွားခဲ့သည်ဟု ဆိုကြသည်။ AD ၁ ရာစုတွင် ဥရောပတိုက်သား ခရစ်ယာန်အများအပြား ဂျေရုဆလမ်သို့ ပေးလ်ဂရင်းမေ့ဂျ် pilgrimage များ စတင်သွားရောက်ခဲ့ကြသည်။ ၁၀၉၉ နှင့် ၁၁၈၇ ခန့်ကြား၌ ခရစ်ယာန် ခရူဆိတ်ဒါများက ဂျေရုဆလမ်၏ အဓိကကျသော ဘာသာရေးနယ်မြေများကို သိမ်းပိုက်ထားခဲ့ကြသည်။
[before Christ (BC) - ခရစ်မပေါ်မီ ]
[anno Domini (AD) - ခရစ်တော်မွေးဖွားပြီး]
[pilgrimage ပေးလ်ဂရင်းမေ့ဂျ် - ဘာသာရေးအခြေခံအကြောင်းရင်းအ ားဖြင့် မြင့်မြတ်သောနေရာ/များသို့ ခရီးသွားခြင်း]
[crusader ခရူဆိတ်ဒါ - အလယ်ခေတ်ကဖြစ်ပွားခဲ့သော ခရူးဆိတ်စစ်ပွဲများ၌ ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင်များဖက်မှ ပါဝင်တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့သူ]
- အော်တိုမန်အင်ပါယာ -
အော်တိုမန်အင်ပါယာသည် ဂျေရုဆလမ် နှင့် အရှေ့အလယ်ပိုင်းကို ၁၅၁၆ မှ ၁၉၁၇ ကြား၌ အုပ်စိုးခဲ့သည်။
ပထမကမ္ဘာစစ်အပြီးတွင် ဂရိတ်ဗြိတိန် (အင်္ဂလန်) မှ ဂျေရုဆလမ်ကို သိမ်းယူသည်။ ယင်းအချိန်က ဂျေရုဆလမ်မှာ ပါလက်စတိုင်း၏ နယ်မြေအတွင်း ပါရှိသည်။ ဗြိတိသျှတို့က ဂျေရုဆလမ် နှင့် ပတ်ဝန်းကျင်ဒေသကို အစ္စရေးလ်နိုင်ငံလွတ်လပ်ရေး ရသည့် ၁၉၄၈ အထိ သိမ်းပိုက်ထားခဲ့သည်။
လွတ်လပ်ပြီး အစ္စရေးလ်၏ ပထမနှစ် ၂၀ အတွင်းတွင် ဂျေရုဆလမ်မှာ နှစ်ပိုင်းကွဲနေခဲ့သည်။ အစ္စရေးလ်က ဂျေရုဆလမ်အနောက်ခြမ်းကို ထိန်းချုပ်ထားခဲ့ပြီး ဂျော်ဒန်က ဂျေရုဆလမ်အရှေ့ခြမ်းကို ထိန်းချုပ်ထားခဲ့သည်။
၁၉၆၇ ၆-ရက် စစ်ပွဲအပြီးတွင် အစ္စရေးလ်က ဂျေရုဆလမ်တစ်မြို့လုံးကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။
[
၁၉၄၇ ကုလသမဂ္ဂစီမံကိန်းအရ ပါလက်စတိုင်းကို အစ္စရေးလ်ပြည်နယ်များ နှင့် ပါလက်စတိုင်းပြည်နယ်များဟု နှစ်ပိုင်းခွဲသည်။ ဂျေရုဆလမ်ကိုမူ ဘာသာရေးနယ်မြေအဖြစ် သီးခြားအခွင့်ပေးသတ်မှတ်သည် ။
၁၉၄၈ ပထမ အာရပ်-အစ္စရေးလ် စစ်ပွဲတွင် အစ္စရေးလ်က ဂျေရုဆလမ်အနောက်ခြမ်းကို သိမ်းပိုက်လိုက်သည်။
၁၉၄၉ တွင် အစ္စရေးလ် နှင့် အာရပ်နိုင်ငံများ (အီဂျစ်၊ ဂျော်ဒန်၊ လက်ဘနွန် နှင့် ဆီးရီးယား) ကြား စစ်ရပ်စဲရေးစာချုပ်,ချုပ်ပြ ီး
armistice lines ခေါ် green lines များ ဆွဲကြသည်။ ယင်းအရ အရှေ့-ဂျေရုဆလမ်
နှင့် အနောက်-ဂျေရုဆလမ် ဟူ၍ ဂျေရုဆလမ် နှစ်ပိုင်းကွဲသွားသည်။
၁၉၆၇ တတိယ အာရပ်-အစ္စရေးလ်စစ်ပွဲ ဝါ ၆-ရက်စစ်ပွဲ အပြီးတွင် အစ္စရေးလ်က ဂျော်ဒန်ထိန်းချုပ်ထားသော အရှေ့-ဂျေရုဆလမ်ကို သိမ်းပိုက်လိုက်ကာ ဂျေရုဆလမ်တစ်မြို့လုံးကို ထိန်းချုပ်လိုက်သည်။
]
- ဘုရားကျောင်းကုန်း -
ဘုရားကျောင်းကုန်း (ထမ်ပယ်လ်မောင့်(ထ်) Temple Mount) (ဟီဘရူးအသံထွက် - ဟောင်းဘေးခမ္မီတာ့ရှ်) သည် ဂျေရုဆလမ်မြို့၏ တောင်ကုန်းတစ်ခုထက်တည်ရှိသေ ာ
၃၅ ဧက ခန့်ကျယ်ဝန်းသည့် ခြံဝင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ ယင်းခြံဝင်းအတွင်း၌
ဝပ်စ်တန်းဝေါလ် Western Wall (အနောက်ပိုင်းတံတိုင်း)၊ ဿဒုမ်းအော့ဖ်ဿရော့ခ်
the Dome of the Rock (ကျောက်အမိုးခုံး) နှင့် အယ်လ်အပ်(က်)ဆာဗလီ al-Aqsa
Mosque ကဲ့သို့သော ဘာသာရေးအဆောက်အဦးများ တည်ရှိသည်။
ယင်းရှေးဟောင်းအထိမ်းအမှတ်မ ြေသည် ဂျူးဘာသာ၌ အထွတ်အမြတ်ဆုံးနေရာဖြစ်သည်။
ဂျူးကျမ်းစာများတွင် ပါရှိသည့် အေဗရာဟမ် (ကုရ်အာန်၌ အီဗရာဟီ(မ်)) မှ
အိုင်းဇစ် (ကုရ်အာန်၌ အစ်ဇ်ဟတ်(က်)) ကို ခေါင်းဖြတ်၍ ယဇ်ပူဇော်လုနီးပါး
ဖြစ်ပျက်ခဲ့သော နေရာသည် ထိုနေရာပင်ဖြစ်သည်။ ထိုနေရာသည် ပထမ နှင့် ဒုတိယ
ဘုရားကျောင်းများ တည်ရှိခဲ့ရာနေရာဖြစ်သလို ဂျူးတမန်တော်များ
ပညာသင်ကြားခဲ့ရာနေရာလည်း ဖြစ်သည်။
အစ္စလာမ်ဘာသာ၌ ဘုရားကျောင်းကုန်းကို (မက္ကာ နှင့် မဒီနာ တို့ပြီးလျှင်) တတိယအမြင့်မြတ်ဆုံးနယ်မြေဖြ စ်သည်ဟု မှတ်ယူ ယုံကြည်ကြသည်။ တမန်တော် မူဟမ္မဒ်သည် ယင်းဘုရားကျောင်းကုန်းနေရာမ ှ ဂျန္နသ်(ကောင်းကင်ဘုံ) သို့ တက်သွားခဲ့သည်ဟု မူဆလင်များက ယုံကြည်ကြသည်။
ခရစ်ယာန်များကလည်း ယင်းနယ်မြေသည် ဘာသာရေးအရ အရေးပါသည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။ သမ္မာကျမ်းဟောင်းအရ ယင်းနေရာသည် တမန်တော်များ ညွှန်းဆိုခဲ့သောနေရာဖြစ်သလိ ု သမ္မာကျမ်းသစ်အရလည်း ဂျီးဇပ်စ် (ယေရှုဝါ/ယေရှု) သွားရောက်လည်ပတ်ခဲ့သောနေရာ ဖြစ်သည်။
ယင်းသို့သော ဘာသာရေး နှင့် သမိုင်းဆိုင်ရာ ပါတ်သက်ဆက်နွှယ်မှုများကြော င့် ဘုရားကျောင်းကုန်းအား သိမ်းပိုက်မှုဖြစ်တိုင်း ခါးသီးသော ပဋိပက္ခများဖြစ်ပွားလေ့ရှိက ာ
ရာစုနှစ်များစွာတိုင်အောင် ပဋိပက္ခများ ဖြစ်ပွားလာခဲ့ကြသည်။ အထူးသဖြင့်
ဘုရားကျောင်းကုန်း အနီးနားတွင် နေထိုင်ကြသော ဂျူးများ နှင့် မူဆလင်များကြား
ဖြစ်လေ့ရှိသည်။
၆-ရက်စစ်ပွဲအပြီးတွင် အစ္စရေးလ်က ဘုရားကျောင်းကုန်းကို ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။ သို့သော် ယနေ့အခါ၌ မူဆလင်များလှူဒါန်းထားသော ငွေပဒေသာပင်ဖြင့် ခြံဝင်းအတွင်းပိုင်းကို မူဆလင်များက ထိန်းချုပ်ကိုင်တွယ်ပြီး ပြင်ပလုံခြုံရေးကို အစ္စရေးလ်တပ်ဖွဲ့များက ထိန်းချုပ်ကိုင်တွယ်သည်။
- ကျောက်အမိုးခုံး -
AD ၆၉၁ တွင် ဂျေရုဆလမ်ရှိ ဖျက်ဆီးခံခဲ့ရသော ဂျူးဘုရားကျောင်းများ တည်ရာနေရာ၌ ကျောက်အမိုးခုံး (ဿဒုမ်းအော့ဖ်ဿရော့ခ်) the Dome of the Rock ဝါ အစ္စလမ္မစ်ဗိမာန်ရွှေအမိုးခ ုံး ကို တည်ဆောက်သည်။
ဘုရားကျောင်းကုန်း၌ တည်ရှိသော အမိုးခုံးအဆောက်အဦးကို တည်ဆောက်ခဲ့သူမှာ ခါလီဖာ အဗ္ဗဒ် အယ်လ်မာလစ် Caliph Abd al-Malik ဖြစ်သည်။ အမိုးခုံးအဆောက်အဦးမှာ ယနေ့လက်ကျန် ရှေးဦး အစ္စလမ္မစ်အဆောက်အဦးများထဲတ ွင် ရှေးအကျဆုံးဖြစ်သည်။ ယင်းအဆောက်အဦးကို မူဟမ္မဒ် ဂျန္နသ်သို့ တက်သွားသည်ဟု မူဆလင်များယုံကြည်ကြသောနေရာ ၌ တည်ဆောက်ထားသည်။
ခရူးဆိတ်စစ်ပွဲများအတွင်း ခရစ်ယာန်များက ယင်းအထိန်းအမှတ်အဆောက်အဦးကိ ု
ချာ့ချ်တစ်ခုအဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ ၁၁၈၇ တွင် မူဆလင်များက
ဿဒုမ်းအော့ဖ်ဿရော့ခ်ကို ပြန်သိမ်းပိုက်ပြီး ဗိမာန်တစ်ခုအဖြစ်
ပြန်လည်ပြင်ဆင်ခဲ့သည်။
အယ်လ်အပ်(က်)ဆာ al-Aqsa အမည်ရ ငွေရောင်အမိုးခုံးဗလီမှာ ဘုရားကျောင်းကုန်းပေါ်မှာပင ် ဿဒုမ်းအော့ဖ်ဿရော့ခ်နှင့် ကပ်လျက်တည်ရှိသည်။ ယင်းအဆောက်အဦးနှစ်ခုလုံးကို မူဆလင်များက အထွတ်အမြတ်နေရာများအဖြစ် မှတ်ယူကြသည်။
- အနောက်ပိုင်းတံတိုင်း (ငိုကြွေးတံတိုင်း) -
အနောက်ပိုင်းတံတိုင်း the Western Wall သည် ဒုတိယမြောက် ဂျူးဘုရားကျောင်းမှ ရှေးဟောင်းလက်ကျန်အပိုင်း ဖြစ်သည်။ ယင်းမှာ ဘုရားကျောင်းကုန်း၏ အနောက်ပိုင်း၌ တည်ရှိသည်။ ဖျက်ဆီးခံရသော ဘုရားကျောင်းနေရာသို့ ဂျူးလူမျိုးအများအပြား လာရောက်ငိုကြွေးဆုတောင်းလေ့ ရှိကြသဖြင့် ယင်းတံတိုင်းကို "ငိုကြွေးတံတိုင်း" (Wailing Wall) ဟု လည်း ခေါ်ဆိုလေ့ရှိကြသည်။
နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်း ကမ္ဘာတစ်လွှားမှ ဂျူးသန်းပေါင်းများစွာ တံတိုင်းသို့ လာရောက်လည်ပတ်လေ့ရှိကြသည်။ မူဆလင်များက ဘုရားကျောင်းကုန်း (ရှေးဟေင်းဘုရားကျောင်းများ အမှန်တကယ်တည်ရှိခဲ့သောနေရာ) ကို ထိန်းချုပ်ထားသည်ဖြစ်ရာ အနောက်ပိုင်းတံတိုင်းကို ဂျူးများလာရောက်ဆုတောင်းခွင ့်ရှိသော အမြင့်မြတ်ဆုံးနေရာအဖြစ် မှတ်ယူကြသည်။
- မြင့်မြတ်သော ဂူဗိမာန် ချာ့ချ် -
မြင့်မြတ်သော ဂူဗိမာန် ချာ့ချ် the Church of the Holy Sepulchre ကို AD ၃၃၅ တွင် ဂျီးဇပ်စ် ကားစင်တင်အသတ်ခံရပြီး ရှင်သန်ထမြောက်ရာနေရာဟု ခရစ်ယာန်များ ယုံကြည်ကြသောနေရာ၌ တည်ဆောက်ထားသည်။ ယင်းအဆောက်အဦးမှာ ဂျေရုဆလမ်၏ ခရစ်ယာန်ရပ်ကွက်၌ တည်ရှိသည်။
နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်း ကမ္ဘာတစ်လွှားမှ သိန်းချီသောခရစ်ယာန်များ ယင်းချာ့ချ်သို့ မြင့်မြတ်သောနေရာအဖြစ် သွားရောက်လည်ပတ်ကြသည်။ အများအပြားက ယင်းချာ့ချ်ကို ကမ္ဘာပေါ်၌ အမြင့်မြတ်ဆုံး ခရစ်ယာန်နယ်မြေအဖြစ် သတ်မှတ်ကြသည်။
- ဂျေရုဆလမ်နှင့်ပတ်သက်သော အစ္စရေးလ်-ပါလက်စတိုင်း ပဋိပက္ခ -
အစ္စရေးလ်လွတ်လပ်ရေးရပြီးချ ိန်မှစပြီး ဂျေရုဆလမ်ရှိ အဓိကနယ်မြေများနှင့်ပတ်သက်၍ အစ္စရေးလ် နှင့် ပါလက်စတိုင်းတို့ကြား ပဋိပက္ခများ တောက်လျှောက်ဖြစ်ပွားလာခဲ့က ြသည်။
ဂျူးဥပဒေက ဂျူးများကို ဘုရားကျောင်းကုန်း၌ ဆုမတောင်းရ တားမြစ်ထားသည်။ သို့သော် အစ္စရေးလ်တပ်ဖွဲ့များက ရာပေါင်းများစွာသော ဂျူးအခြေချနေထိုင်သူများအား ဘုရားကျောင်းကုန်းနယ်မြေအတွ င်းဝင်ရောက်ခွင့်ကို နေ့စဉ်နှင့်အမျှပေးနေကြသည်။ ယင်းက အစ္စရေးလ်မှ ဘုရားကျောင်းကုန်းကို သိမ်းပိုက်လေမလားဟု ပါလက်စတိုင်းများကို စိုးထိတ်မှုဖြစ်စေသည်။
အမှန်စင်စစ် ဒုတိယ အင်တီဖာဒါ (ပါလက်စတိုင်း၏ အစ္စရေးလ် ဆန့်ကျင်ပုန်ကန်ထကြွမှု) သည် ၂၀၀၀ ခုနှစ်က ထိုစဉ်က အစ္စရေးလ်ခေါင်းဆောင်ဖြစ်လာ မည့် ဂျူးခေါင်းဆောင် အေရီယယ်လ်ရှရွန် Ariel Sharon ဘုရားကျောင်းကုန်းသို့ သွားရောက်လည်ပတ်ရာမှ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။
လတ်တလောနှစ်များအတွင်း အချို့သော အစ္စရေးလ်အဖွဲ့များက ဘုရားကျောင်းကုန်းပေါ်၌ တတိယမြောက် ဂျူးဘုရားကျောင်းတည်ဆောက်ရန ် ကြေငြာခဲ့သည်။ ယင်းအဆိုပြုမှုက ဒေသတွင်းနေထိုင်နေသော ပါလက်စတိုင်းများကို ဒေါသချောင်းချောင်း ထွက်စေခဲ့သည်။
ထို့ပြင် အစ္စရေးလ် ရော ပါလက်စတိုင်းရောက ဂျေရုဆလမ်ကို မြို့တော်အဖြစ်ထားရှိရန် ကြံရွယ်ထားကြသည်။
၁၉၈၀ တွင် အစ္စရေးလ်မှ ဂျေရုဆလမ်ကို မြို့တော်အဖြစ် ကြေငြာခဲ့သည်။ သို့သော် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝန်းကမူ ယင်းကြေငြာချက်ကို အသိအမှတ်မပြုခဲ့ချေ။
၂၀၁၇ မေ တွင် ပါလက်စတိုင်း ဟားမာ့စ်အဖွဲ့က ဂျေရုဆလမ်ကို မြို့တော်အဖြစ်ထားရှိမည့် ပါလက်စတိုင်းနိုင်ငံဖွဲ့စည် းရေးစာတမ်းကို
ရေးဆွဲအဆိုပြုခဲ့သည်။ သို့သော် ယင်းစာတမ်း၌ အစ္စရေးလ်အား
နိုင်ငံတစ်ခုအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုရန် ငြင်းဆိုထားပြီး အစ္စရေးလ်အစိုးရမှလည်း
ယင်းအဆိုကို ပယ်ချခဲ့သည်။
- လက်ရှိခေတ် ဂျေရုဆလမ် -
ယနေ့အခါ၌ ဂျေရုဆလမ် မြို့တွင်းရော မြို့ပြင်ပါ တင်းမာမှုများ မြင့်တက်လျက် ရှိနေသည်။ အစ္စရေးလ်တပ်ဖွဲ့များ နှင့် ပါလက်စတိုင်းများကြား ထိပ်တိုက်တွေ့မှုများလည်း နေရာအနှံ ဖြစ်ပွားနေသည်။
နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်းအများအပြား နှင့် နိုင်ငံအများအပြားက ဂျေရုဆလမ်ကို နှစ်ပိုင်းခွဲ၍ အစ္စရေးလ်ပိုင်အခြမ်း နှင့် ပါလက်စတိုင်းပိုင်အခြမ်းဟူ၍ နှစ်ပိုင်းထားရှိရေးမူကို ထောက်ခံကြသည်။ သို့သော် လူတိုင်းသဘောတူသော စီမံကိန်းတစ်ခုဖြစ်လာရန်မှာ ခက်ခဲလှပေသည်။
၂၀၁၇ ဇူလိုင်တွင် ဂျေရုဆလမ်၊ ဘုရားကျောင်းကုန်းပေါ်၌ အာရပ်လူမျိုး ၃ ဦးက အစ္စရေးလ်ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင် ၂ ဦးကို ပစ်သတ်လိုက်သည်။ လုံခြုံရေးအကြောင်းပြချက်မျ ားကြောင့် ဘုရားကျောင်းကုန်းခြံဝင်းအတ ွင်း ဧည့်သည်ဝင်ရောက်မှု ပိတ်ပင်လိုက်ပြီး ထိုအတွင်း မူဆလင်များ သောကြာနေ့တိုင်းဝတ်ပြုမှုကိ ုလည်း
၁၇ နှစ်အတွင်း ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် ပိတ်လိုက်သည်။ ယိုင်နဲ့နဲ့ အခြေအနေတွင်
ဆန္ဒပြမှုများ၊ အကြမ်းဖက်မှုများလည်း ထပ်ချပ်မခွာ လိုက်ပါလာလျက်ရှိနေသည်။
ဂျေရုဆလမ်၏အနာဂတ် မသေချာမရောရာ ရှိနေစဉ်တွင် ဂျေရုဆလမ်မြို့တော်ကမူ ဘာသာရေး၊ သမိုင်းဆိုင်ရာ နှင့် နိုင်ငံရေး မဟာစွမ်းအားကို ဆုပ်ကိုင်ထားသည်မှာ ထင်းရှားလှပြီး လာမည့်နှစ်များစွာတိုင် ဆက်လက်၍ ဆုပ်ကိုင်သွားနိုင်ဖွယ်လည်း ရှိနေပေသည်။
[
၁၉၈၀ တွင် အစ္စရေးလ်ပါလီမန်မှ "Basic Law: Jerusalem, Capital of Israel," declaring the "complete and united" ကို အတည်ပြုပြဋ္ဌာန်းပြီး ဂျေရုဆလမ်ကို အစ္စရေးလ်မြို့တော်အဖြစ် ကြေငြာသည်။ သို့သော် ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီက Resolution 478 ကို အတည်ပြုပြီး အစ္စရေးလ်ဥပဒေကို တရားမဝင်ဟု ချေဖျက်သည်။
၁၉၈၂ တွင် အစ္စရေးလ်တပ်များ ဆိုင်းနိုင်း နှင့် ဂါဇာမှ ဆုတ်ခွာ၍ အီဂျစ်လက်သို့လွှဲသည်။ ၁၉၈၈ တွင် အနောက်ဖက်ကမ်းခြေမှ ဆုတ်ခွာ၍ ဂျော်ဒန်လက်သို့ လွှဲသည်။ ထို့နောက်တွင် ပါလက်စတိုင်း အမျိုးသားကောင်စီက Palestine National Council က အယ်လ်ဂျီးယားစ်မှနေ၍ နိုင်ငံလွတ်လပ်ရေး ကြွေးကြော်သည်။ ပါလက်စတိုင်း၏မြို့တော်ကိုလ ည်း ဂျေရုဆလမ်အဖြစ် သတ်မှတ်သည်။
အမေရိကန်အောက်လွှတ်တော် (ကွန်ဂရက်) မှ Jerusalem Embassy Act of 1995 (၁၉၉၅ ဂျေရုဆလမ် သံရုံးဥပဒေ) ကို အတည်ပြုပေးခဲ့သည်။ ယင်းဥပဒေအရ အစ္စရေးလ်၊ တဲလ်အဗစ်မြို့မှ အမေရိကန်သံရုံးကို ဂျေရုဆလမ်သို့ ပြောင်းရွှေ့ရန် လိုအပ်သည်။ သို့သော် အမေရိကန်သမ္မတဟောင်းများ ဖြစ်ကြသော ဂျော့ဂျ် ဒဗယ်လ်ယူ ဘွတ်ရှ်၊ ဘီလ်ကလင်တန် နှင့် ဘားရတ် အိုဘားမားတို့သည် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအကျိုးစ ီးပွားကို မျှော်တွေးလျက် ခြောက်လတစ်ကြိမ် သမ္မတလုပ်ပိုင်ခွင့်ဖြင့် ဥပဒေအသက်ဝင်မှုကို တားမြစ်ခဲ့ကြသည်။
၂၀၁၇၊ ဒီဇင်ဘာ ၆ -- အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်လ်ထရမ့်ပ်မှ ဂျေရုတလမ်ကို အစ္စရေးလ်၏မြို့တော်အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုပြီး အမေရိကန်သံရုံးကို တဲလ်အဗစ်မှ ဂျေရုဆလမ်သို့ ပြောင်းရွှေ့ရန် အမိန့်ပေးသည်။ ပါလက်စတိုင်းသမ္မတ မာမွတ် အာဘာ့စ်က ထရမ့်ပ်၏ ဆုံးဖြတ်ချက်သည် နိုင်ငံတကာဥပဒေကို ချိုးဖောက်ကြောင်း၊ ဂျေရုဆလမ်သည် ပါလက်စတိုင်းနိုင်ငံ၏ ထာဝရမြို့တော် အဖြစ် ဆက်လက်ရှိနေမည်ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားသည်။ ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေ အတွင်းရေးမှုးချုပ် အန်ထော်နီယို ဂူထဲ(အဲ)ရတ်စ် က ဂျေရုဆလမ်သည် တိုက်ရိုက်တွေ့ဆုံညိနှိုင်း မှုများဖြင့် ဖြေရှင်းမည်ဖြစ်သော နောက်ဆုံးအခြေအနေထုတ်ပြန်မှ ုဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားသည်။
ဂါဇာ၊ ဂျော်ဒန်၊ တူရကီ နှင့် အနောက်ဖက်ကမ်းခြေမြို့ကြီးမ ျားတွင် ဆန္ဒပြမှုများဖြစ်ပွားသည်။ ပါလက်စတိုင်းအာဏာပိုင်များက သုံးရက်ကြာသပိတ်မှောက်ရန် ဆော်သြသည်။ ဒီဇင်ဘာ ၉ တွင် အရေးပေါ်လအစည်းအဝေးပြုလုပ်ရ န် အာရပ်အသင်းကြီးမှ ဆုံးဖြတ်သည်။
၂၀၁၇၊ ဒီဇင်ဘာ ၇ -- ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီမ ှ ဂျေရုဆလမ်ဆိုင်ရာ အရေးပေါ်အစည်းအဝေးကျင်းပသည် ။ ပါလက်စတိုင်း ဟားမာ့စ်အဖွဲ့က အင်တီဖာဒါဆင်နွှဲရန် လှုံ့ဆော်သည်။
၂၀၁၇၊ ဒီဇင်ဘာ ၈ -- ဂါဇာနယ်စပ်အနီး၌ ဆန္ဒပြမှုများအတွင်း အစ္စရေးလ်စစ်သားများ၏ ပစ်ခတ်မှုဖြင့် ပါလက်စတိုင်း ၂ ဦး သေဆုံးပြီး ၉၈ ယောက် ဒဏ်ရာရသည်။
၂၀၁၇၊ ဒီဇင်ဘာ ၉ -- အာရပ်အသင်းကြီးက အမေရိကန်ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ကန့်ကွက်ပြီး ပါလက်စတိုင်းနိုင်ငံကို အသိအမှတ်ပြုကာ ယင်း၏မြို့တော်ကိုလည်း အရှေ့-ဂျေရုဆလမ်ကို ထားရန် တောင်းဆိုသည်။
၂၀၁၇၊ ဒီဇင်ဘာ ၁၀ -- ဘေရွတ်တွင် ဂျေရုဆလမ်ကိစ္စ ဆန္ဒပြမှုများအတွင်း ဆန္ဒပြသူများနှင့် လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များ ရုန်းရင်းဆန်ခတ်ဖြစ်သည်။ ဂျာကာတာတွင် လူ သောင်းချီ ဆန္ဒပြမှု ဖြစ်ပွားသည်။
၂၀၁၇၊ ဒီဇင်ဘာ ၁၁ -- ဥရောပ ခေါင်းဆောင်များက ဂျေရုဆလမ်ကို အစ္စရေးလ်မြို့တော်အဖြစ် အသိအမှတ်မပြုကြောင်း၊ ဂျေရုဆလမ်ကို အစ္စရေးလ်ရော ပါလက်စတိုင်းပါ ပူးတွဲပိုင်ကြောင်း ပြောကြားသည်။
၂၀၁၇၊ ဒီဇင်ဘာ ၁၂ -- ပါလက်စတိုင်းမှ အစ္စလမ္မစ်တော်လှန်ရေးတပ်ဖွ ဲ့များကို လှိုက်လှိုက်လှဲလှဲ ကူညီသွားရန် အသင့်ရှိကြောင်း အီရန်တော်လှန်ရေးအစောင့်တပ် ၏ တပ်မှုး ကာဆမ် ဆူလေမန်နီမှ ပြောကြားသည်။
၂၀၁၇၊ ဒီဇင်ဘာ ၁၃ -- တူရကီတွင် ကျင်းပသော OIC အစည်းအဝေးတွင် မူဆလင်နိုင်ငံများက အရှေ့ဂျေရုဆလမ်ကို ပါလက်စတိုင်းမြို့တော်အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုရန် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများကို တောင်းဆိုသည်။
၂၀၁၇၊ ဒီဇင်ဘာ ၁၄ -- ပါလက်စတိုင်းဖက်မှ ရော့ကတ်များကျရောက်ပြီးနောက ် အစ္စရေးလ်မှ ဂါဇာကို လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု ဆင်နွှဲသည်။
]
* [ ] အတွင်း ဖော်ပြချက်များမှာ ဘာသာပြန်သူမှ ထပ်မံဖြည့်စွက်ထားခြင်း ဖြစ်ပါသည်။
http://www.history.com/ topics/history-of-jerusalem
JERUSALEM
INTRODUCTION
Jerusalem is a city located in modern-day Israel and is considered by many to be one of the holiest places in the world. Jerusalem is a site of major significance for the three largest monotheistic religions: Judaism, Islam and Christianity, and both Israel and Palestine have claimed Jerusalem as a capital city. Because of these strong, age-old associations, bloody conflicts to control the city and sites within it have been waged for thousands of years.
EARLY HISTORY OF JERUSALEM
Scholars believe the first human settlements in Jerusalem took place during the Early Bronze Age—somewhere around 3500 B.C.
In 1000 B.C., King David conquered Jerusalem and made it the capital of the Jewish kingdom. His son, Solomon, built the first holy Temple about 40 years later.
The Babylonians occupied Jerusalem in 586 B.C., destroyed the Temple, and sent the Jews into exile. About 50 years after that, the Persian King Cyrus allowed Jews to return to Jerusalem and rebuild the Temple.
Alexander the Great took control of Jerusalem in 332 B.C. Over the next several hundred years, the city was conquered and ruled by different groups, including the Romans, Persians, Arabs, Fatimids, Seljuk Turks, Crusaders, Egyptians, Mamelukes and Islamists.
Some key events with religious implications that took place in Jerusalem during this period include:
In 37 B.C., King Herod restructured the second Temple and added retaining walls to it.Jesus was crucified in the city of Jerusalem around 30 A.D.The Romans destroyed the second Temple in 70 A.D.In 632 A.D., Muhammad, the Islamic prophet, died and was said to have ascended to heaven from Jerusalem.Many European Christians started pilgrimages to Jerusalem in the 1st century A.D. From about 1099 to 1187, Christian crusaders occupied Jerusalem and deemed the city a major religious site.
THE OTTOMAN EMPIRE
The Ottoman Empire ruled Jerusalem and much of the Middle East from about 1516 to 1917.
After World War I, Great Britain took over Jerusalem, which was part of Palestine at the time. The British controlled the city and surrounding region until Israel became an independent state in 1948.
Jerusalem was divided during the first 20 years of Israel’s existence. Israel controlled the Western portions of it, while Jordan controlled East Jerusalem.
After the 1967 Six-Day War, Israel seized all of Jerusalem.
THE TEMPLE MOUNT
The Temple Mount is a compound located on a hill in Jerusalem that’s comprised of about 35 acres of land. It contains religious structures such as the Western Wall, the Dome of the Rock and al-Aqsa Mosque.
This ancient landmark is the holiest place in Judaism. References to the area date back to Abraham’s near-sacrifice of his son Isaac in Jewish scripture. The site is also the location of the first and second Temples and the spot where many Jewish prophets taught.
The Temple Mount is thought to be the third holiest site in Islam (after Mecca and Medina in Saudi Arabia) and where Muslims believe the Prophet Muhammad ascended to heaven.
Christians also believe the site is significant to their faith. It’s a place that prophets mentioned in the Old Testament of the Bible, and was visited by Jesus according to the New Testament.
Because it has religious and historical implications, occupation of the Temple Mount has been the cause of bitter conflict for centuries, especially between Jews and Muslims living nearby.
During the Six-Day War, Israel gained control of the Temple Mount. But today, the Islamic Waqf governs what happens inside the compound, while Israeli forces control external security.
DOME OF THE ROCK
In 691 A.D., the Dome of the Rock, a gold-domed Islamic shrine, was built on the site of the destroyed Jewish Temples in Jerusalem.
The Dome, located on the Temple Mount, was built by Caliph Abd al-Malik. It’s the oldest surviving Islamic building and was constructed at the very site where Muslims believe Muhammad ascended to heaven.
During the Crusades, the Christians turned the landmark into a church. In 1187, Muslims recaptured the Dome of the Rock and re-designated it as a shrine.
A silver-domed mosque, called al-Aqsa, sits adjacent to the Dome of the Rock on the Temple Mount. Both structures are considered holy to Muslims.
WESTERN WALL (WAILING WALL)
The Western Wall is a section of ancient remnant wall from the second Jewish Temple. It’s located on the western side of the Temple Mount and is sometimes referred to as the “Wailing Wall” because many Jews pray and weep at the site of the destroyed Temple.
Each year, millions of Jews from around the world visit the wall. Because Muslims control the Temple Mount (the true site of the ancient Temples), the Western Wall is considered the holiest place where Jews can pray.
CHURCH OF THE HOLY SEPULCHRE
The Church of the Holy Sepulchre, built in 335 A.D., is the site where many Christians believe Jesus was crucified and where his resurrection occurred. It’s located in the Christian quarter of Jerusalem.
Thousands of Christian pilgrims from around the world travel to this church each year. Many regard it as the holiest Christian site in the world.
ISRAELI-PALESTINIAN CONFLICT OVER JERUSALEM
Since Israel’s independence, clashes between Israelis and Palestinians over key territories in Jerusalem have been ongoing.
Jewish law forbids Jews from praying in the Temple Mount. Yet, Israeli forces allow hundreds of Jewish settlers to enter the area routinely, which some Palestinians fear could lead to an Israeli takeover.
In fact, one key event that led to the Second Palestinian Intifada (a Palestinian uprising against Israel) happened when Jewish leader Ariel Sharon, who would become Israel’s Prime Minister, visited Jerusalem’s Temple Mount in 2000.
In recent years, some Israeli groups have even announced a plan to construct a third Jewish Temple on the Temple Mount. This proposal has outraged Palestinians living in the region.
In addition, both Israelis and Palestinians have aimed to make the city their capitals.
In 1980, Israel declared Jerusalem as its capital, but most of the international community doesn’t recognize this distinction.
In May 2017, the Palestinian group Hamas presented a document that proposed the formation of a Palestinian state with Jerusalem as its capital. However, the group refused to recognize Israel as a state, and the Israeli government immediately rejected the idea.
MODERN-DAY JERUSALEM
Today, tensions are still high in and around the city of Jerusalem. Confrontations between Israeli forces and Palestinians are commonplace.
Many international groups and countries support efforts to divide Jerusalem into Israeli and Palestinian sections. But, securing a plan that everyone agrees on is difficult.
In July 2017, three Arabs shot two Israeli police officers at the Temple Mount in Jerusalem. For security reasons, the compound was cleared of visitors and closed for Muslim Friday prayers for the first time in 17 years. Protests and violent acts have shadowed this precarious situation.
While Jerusalem’s future remains uncertain, it’s clear that this city holds great religious, historical and political power and will continue to do so for years to come.
http://www.history.com/ topics/history-of-jerusalem
Sayar Thant
ေဂ်ရုဆလမ္
- နိဒါန္း -
ေဂ်ရုဆလမ္သည္ လက္ရွိေခတ္အစၥေရးလ္ႏိုင္ငံတ ြင္ တည္ရွိေနေသာ ၿမိဳ႕ႀကီးတစ္ခုျဖစ္ၿပီး ကမ႓ာေပၚရွိ အျမင့္ျမတ္ဆံုးေသာ ေနရာမ်ားထဲမွတစ္ခုျဖစ္သည္ဟု လူအမ်ားအျပားက ယူဆၾကသည္။ ေဂ်ရုဆလမ္သည္ တစ္ဆူတည္းေသာဘုရားကိုိုးကြယ ္သည့္
ဘာသာမ်ားအနက္မွ အႀကီးဆံုးဘာသာ ၃ ခု ျဖစ္ေသာ ဂ်ဴးေဒေအဇမ္ (ဂ်ဴးဘာသာ)၊
အစၥလာမ္ ႏွင့္ ခရစၥတီယန္နတီ (ခရစ္ယာန္ဘာသာ) တို႔အတြက္
အဓိကအေရးပါေသာနယ္ေျမျဖစ္သည္ ။
အစၥေရးလ္ ႏွင့္ ပါလက္စတိုင္း ႏွစ္ႏိုင္ငံလံုးက ေဂ်ရုဆလမ္ကို
၎တို႔၏ၿမိဳ႕ေတာ္အျဖစ္ ေၾကြးေၾကာ္ထားၾကသည္။ ယင္းသို႔ေသာ ခိုင္မာ၍
ႏွစ္ပဋိေစၧဒမ်ားစြာတိုင္ တည္ရွိလာခဲ့ၾကေသာ အသင္းအဖြဲ႕ဘာသာမ်ားက
ေဂ်ရုဆလမ္ၿမိဳ႕ေတာ္တစ္ခုလံု း ႏွင့္ ၿမိဳ႕တြင္းရွိ အေလးထားနယ္ေျမမ်ားအား ထိန္းခ်ဳပ္ပိုင္ဆိုင္ႏိုင္ေ ရး ေသြးေျမက်ပဋိပကၡမ်ားကို ႏွစ္ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာတိုင ္ေအာင္ ဆင္ႏႊဲလာခဲ့ၾကသည္။
- ေရွးဦး ေဂ်ရုဆလမ္သမိုင္း -
ေဂ်ရုဆလမ္၌ လူသားမ်ားကနဦးစတင္အေျခခ်ေန ထိုင္မႈမ်ားသည္ ေၾကးေခတ္ — ခန္႔မွန္းအားျဖင့္ BC ၃၅၀၀ ေလာက္ — က ဟု ပညာရွင္မ်ားက ယူဆၾကသည္။
BC ၁၀၀၀ တြင္ ေဒးဗစ္ဘုရင္ King David မွ ေဂ်ရုဆလမ္ကို ေအာင္ႏိုင္ၿပီး ဂ်ဴးဘုရင့္တိုင္းျပည္၏ၿမိဳ႕ ေတာ္အျဖစ္
ထားရွိခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ ႏွစ္ ၄၀ ခန္႕အၾကာတြင္ ၎၏သား ေဆာ္လမန္ Solomon မွ
ပထမဆံုး ျမင့္ျမတ္ေသာ ဘုရားေက်ာင္းကို တည္ေဆာက္သည္။
BC ၅၈၆ တြင္ ေဘဘီလံုးနီးယန္းမ်ားက ေဂ်ရုဆလမ္ကို သိမ္းပိုက္ကာ ဘုရားေက်ာင္းကို ဖ်က္ဆီးခဲ့ၿပီး ဂ်ဴးမ်ားကို တိုင္းျပည္မွ ႏွင္ထုတ္ခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ ႏွစ္ ၅၀ ခန္႔အၾကာတြင္ ပါရွန္းဘုရင္ ဆိုင္းရပ္စ္ Cyrus က ဂ်ဴးမ်ားကို ေဂ်ရုဆလမ္သို႕ ျပန္လာခြင့္၊ ဘုရားေက်ာင္းကို ျပန္ေဆာက္ခြင့္ ျပဳခဲ့သည္။
BC ၃၃၂ တြင္ မဟာအလက္ဇႏၵား Alexander the Great မွ ေဂ်ရုဆလမ္ကို သိမ္းပိုက္ထိန္းခ်ဳပ္ခဲ့သည္ ။ ေနာက္ႏွစ္ရာေပါင္းမ်ားစြာတိ ုင္ေအာင္
ရိုမန္မ်ား၊ ပါရွန္မ်ား၊ အာရပ္မ်ား၊ ဖာတီမစ္မ်ား၊ ဆဲလ္ဂ်က္တာ့ခ္မ်ား၊
ခရူဆိတ္ဒါမ်ား၊ အီဂ်စ္မ်ား၊ မမ္မယ္လုခ္မ်ား ႏွင့္ အစၥလမၼစ္မ်ား အပါအဝင္
လူမ်ိဳးစုအမ်ိဳးမ်ိဳးမွ ေဂ်ရုဆလမ္ကို အုပ္စိုးခဲ့ၾကသည္။
အခ်ိဳ႕ေသာ ဘာသာေရးႏွင့္ပတ္သက္ၿပီးျဖစ္ ပြား အဓိကျဖစ္ရပ္မ်ားမွာ ေအာက္ပါအတိုင္း ျဖစ္ၾကသည္။
BC ၃၇ တြင္ ဟဲေရာ့ဒ္ဘုရင္ King Herod မွ ဒုတိယေျမာက္ ဘုရားေက်ာင္းကို ပံုစံေျပာင္း၍တည္ေဆာက္သည္။ ဘုရားေက်ာင္းပတ္လည္မွ တံတိုင္းမ်ားကိုမူ မေျပာင္းမလဲ ထားရွိခဲ့သည္။ ဂ်ီးဇပ္စ္ (ေယရႈဝါ) Jesus ကို AD ၃၀ ဝန္းက်င္တြင္ ေဂ်ရုဆလမ္ၿမိဳ႕တြင္း၌ ကားစင္တင္သတ္ခဲ့သည္။ AD ၇၀ တြင္ ရိုမန္မ်ားက ဒုတိယဘုရားေက်ာင္းကို ဖ်က္ဆီးခဲ့သည္။ AD ၆၃၂ တြင္ အစၥလာမ္ဘာသာ၏ တမန္ေတာ္မူဟမၼဒ္ Muhammad ေသဆံုးခဲ့ၿပီး ၎သည္ ေဂ်ရုဆလမ္မွ ေကာင္းကင္ဘံုသို႕ တက္သြားခဲ့သည္ဟု ဆိုၾကသည္။ AD ၁ ရာစုတြင္ ဥေရာပတိုက္သား ခရစ္ယာန္အမ်ားအျပား ေဂ်ရုဆလမ္သို႔ ေပးလ္ဂရင္းေမ့ဂ်္ pilgrimage မ်ား စတင္သြားေရာက္ခဲ့ၾကသည္။ ၁၀၉၉ ႏွင့္ ၁၁၈၇ ခန္႔ၾကား၌ ခရစ္ယာန္ ခရူဆိတ္ဒါမ်ားက ေဂ်ရုဆလမ္၏ အဓိကက်ေသာ ဘာသာေရးနယ္ေျမမ်ားကို သိမ္းပိုက္ထားခဲ့ၾကသည္။
[before Christ (BC) - ခရစ္မေပၚမီ ]
[anno Domini (AD) - ခရစ္ေတာ္ေမြးဖြားၿပီး]
[pilgrimage ေပးလ္ဂရင္းေမ့ဂ်္ - ဘာသာေရးအေျခခံအေၾကာင္းရင္းအ ားျဖင့္ ျမင့္ျမတ္ေသာေနရာ/မ်ားသို႔ ခရီးသြားျခင္း]
[crusader ခရူဆိတ္ဒါ - အလယ္ေခတ္ကျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ခရူးဆိတ္စစ္ပြဲမ်ား၌ ခရစ္ယာန္ဘာသာဝင္မ်ားဖက္မွ ပါဝင္တိုက္ပြဲဝင္ခဲ့သူ]
- ေအာ္တိုမန္အင္ပါယာ -
ေအာ္တိုမန္အင္ပါယာသည္ ေဂ်ရုဆလမ္ ႏွင့္ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းကို ၁၅၁၆ မွ ၁၉၁၇ ၾကား၌ အုပ္စိုးခဲ့သည္။
ပထမကမ႓ာစစ္အၿပီးတြင္ ဂရိတ္ၿဗိတိန္ (အဂၤလန္) မွ ေဂ်ရုဆလမ္ကို သိမ္းယူသည္။ ယင္းအခ်ိန္က ေဂ်ရုဆလမ္မွာ ပါလက္စတိုင္း၏ နယ္ေျမအတြင္း ပါရွိသည္။ ၿဗိတိသွ်တို႔က ေဂ်ရုဆလမ္ ႏွင့္ ပတ္ဝန္းက်င္ေဒသကို အစၥေရးလ္ႏိုင္ငံလြတ္လပ္ေရးရ သည့္ ၁၉၄၈ အထိ သိမ္းပိုက္ထားခဲ့သည္။
လြတ္လပ္ၿပီး အစၥေရးလ္၏ ပထမႏွစ္ ၂၀ အတြင္းတြင္ ေဂ်ရုဆလမ္မွာ ႏွစ္ပိုင္းကြဲေနခဲ့သည္။ အစၥေရးလ္က ေဂ်ရုဆလမ္အေနာက္ျခမ္းကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားခဲ့ၿပီး ေဂ်ာ္ဒန္က ေဂ်ရုဆလမ္အေရွ႕ျခမ္းကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားခဲ့သည္။
၁၉၆၇ ၆-ရက္ စစ္ပြဲအၿပီးတြင္ အစၥေရးလ္က ေဂ်ရုဆလမ္တစ္ၿမိဳ႕လံုးကို သိမ္းပိုက္ခဲ့သည္။
[
၁၉၄၇ ကုလသမဂၢစီမံကိန္းအရ ပါလက္စတိုင္းကို အစၥေရးလ္ျပည္နယ္မ်ား ႏွင့္ ပါလက္စတိုင္းျပည္နယ္မ်ားဟု ႏွစ္ပိုင္းခြဲသည္။ ေဂ်ရုဆလမ္ကိုမူ ဘာသာေရးနယ္ေျမအျဖစ္ သီးျခားအခြင့္ေပးသတ္မွတ္သည္ ။
၁၉၄၈ ပထမ အာရပ္-အစၥေရးလ္ စစ္ပြဲတြင္ အစၥေရးလ္က ေဂ်ရုဆလမ္အေနာက္ျခမ္းကို သိမ္းပိုက္လိုက္သည္။
၁၉၄၉ တြင္ အစၥေရးလ္ ႏွင့္ အာရပ္ႏိုင္ငံမ်ား (အီဂ်စ္၊ ေဂ်ာ္ဒန္၊ လက္ဘႏြန္ ႏွင့္ ဆီးရီးယား) ၾကား စစ္ရပ္စဲေရးစာခ်ဳပ္,ခ်ဳပ္ၿပ ီး
armistice lines ေခၚ green lines မ်ား ဆြဲၾကသည္။ ယင္းအရ အေရွ႕-ေဂ်ရုဆလမ္
ႏွင့္ အေနာက္-ေဂ်ရုဆလမ္ ဟူ၍ ေဂ်ရုဆလမ္ ႏွစ္ပိုင္းကြဲသြားသည္။
၁၉၆၇ တတိယ အာရပ္-အစၥေရးလ္စစ္ပြဲ ဝါ ၆-ရက္စစ္ပြဲ အၿပီးတြင္ အစၥေရးလ္က ေဂ်ာ္ဒန္ထိန္းခ်ဳပ္ထားေသာ အေရွ႕-ေဂ်ရုဆလမ္ကို သိမ္းပိုက္လိုက္ကာ ေဂ်ရုဆလမ္တစ္ၿမိဳ႕လံုးကို ထိန္းခ်ဳပ္လိုက္သည္။
]
- ဘုရားေက်ာင္းကုန္း -
ဘုရားေက်ာင္းကုန္း (ထမ္ပယ္လ္ေမာင့္(ထ္) Temple Mount) (ဟီဘရူးအသံထြက္ - ေဟာင္းေဘးခမၼီတာ့ရွ္) သည္ ေဂ်ရုဆလမ္ၿမိဳ႕၏ ေတာင္ကုန္းတစ္ခုထက္တည္ရွိေသ ာ
၃၅ ဧက ခန္႔က်ယ္ဝန္းသည့္ ၿခံဝင္းတစ္ခုျဖစ္သည္။ ယင္းၿခံဝင္းအတြင္း၌
ဝပ္စ္တန္းေဝါလ္ Western Wall (အေနာက္ပိုင္းတံတိုင္း)၊ ႆဒုမ္းေအာ့ဖ္ႆေရာ့ခ္
the Dome of the Rock (ေက်ာက္အမိုးခံုး) ႏွင့္ အယ္လ္အပ္(က္)ဆာဗလီ al-Aqsa
Mosque ကဲ့သို႔ေသာ ဘာသာေရးအေဆာက္အဦးမ်ား တည္ရွိသည္။
ယင္းေရွးေဟာင္းအထိမ္းအမွတ္ေ ျမသည္ ဂ်ဴးဘာသာ၌ အထြတ္အျမတ္ဆံုးေနရာျဖစ္သည္။
ဂ်ဴးက်မ္းစာမ်ားတြင္ ပါရွိသည့္ ေအဗရာဟမ္ (ကုရ္အာန္၌ အီဗရာဟီ(မ္)) မွ
အိုင္းဇစ္ (ကုရ္အာန္၌ အစ္ဇ္ဟတ္(က္)) ကို ေခါင္းျဖတ္၍ ယဇ္ပူေဇာ္လုနီးပါး
ျဖစ္ပ်က္ခဲ့ေသာ ေနရာသည္ ထိုေနရာပင္ျဖစ္သည္။ ထိုေနရာသည္ ပထမ ႏွင့္ ဒုတိယ
ဘုရားေက်ာင္းမ်ား တည္ရွိခဲ့ရာေနရာျဖစ္သလို ဂ်ဴးတမန္ေတာ္မ်ား
ပညာသင္ၾကားခဲ့ရာေနရာလည္း ျဖစ္သည္။
အစၥလာမ္ဘာသာ၌ ဘုရားေက်ာင္းကုန္းကို (မကၠာ ႏွင့္ မဒီနာ တို႔ၿပီးလွ်င္) တတိယအျမင့္ျမတ္ဆံုးနယ္ေျမျဖ စ္သည္ဟု မွတ္ယူ ယံုၾကည္ၾကသည္။ တမန္ေတာ္ မူဟမၼဒ္သည္ ယင္းဘုရားေက်ာင္းကုန္းေနရာမ ွ ဂ်ႏၷသ္(ေကာင္းကင္ဘံု) သို႔ တက္သြားခဲ့သည္ဟု မူဆလင္မ်ားက ယံုၾကည္ၾကသည္။
ခရစ္ယာန္မ်ားကလည္း ယင္းနယ္ေျမသည္ ဘာသာေရးအရ အေရးပါသည္ဟု ယံုၾကည္ၾကသည္။ သမၼာက်မ္းေဟာင္းအရ ယင္းေနရာသည္ တမန္ေတာ္မ်ား ညႊန္းဆိုခဲ့ေသာေနရာျဖစ္သလို သမၼာက်မ္းသစ္အရလည္း ဂ်ီးဇပ္စ္ (ေယရႈဝါ/ေယရႈ) သြားေရာက္လည္ပတ္ခဲ့ေသာေနရာ ျဖစ္သည္။
ယင္းသို႔ေသာ ဘာသာေရး ႏွင့္ သမိုင္းဆိုင္ရာ ပါတ္သက္ဆက္ႏႊယ္မႈမ်ားေၾကာင္ ့ ဘုရားေက်ာင္းကုန္းအား သိမ္းပိုက္မႈျဖစ္တိုင္း ခါးသီးေသာ ပဋိပကၡမ်ားျဖစ္ပြားေလ့ရွိကာ
ရာစုႏွစ္မ်ားစြာတိုင္ေအာင္ ပဋိပကၡမ်ား ျဖစ္ပြားလာခဲ့ၾကသည္။ အထူးသျဖင့္
ဘုရားေက်ာင္းကုန္း အနီးနားတြင္ ေနထိုင္ၾကေသာ ဂ်ဴးမ်ား ႏွင့္ မူဆလင္မ်ားၾကား
ျဖစ္ေလ့ရွိသည္။
၆-ရက္စစ္ပြဲအၿပီးတြင္ အစၥေရးလ္က ဘုရားေက်ာင္းကုန္းကို ထိန္းခ်ဳပ္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ယေန႔အခါ၌ မူဆလင္မ်ားလွဴဒါန္းထားေသာ ေငြပေဒသာပင္ျဖင့္ ၿခံဝင္းအတြင္းပိုင္းကို မူဆလင္မ်ားက ထိန္းခ်ဳပ္ကိုင္တြယ္ၿပီး ျပင္ပလံုၿခံဳေရးကို အစၥေရးလ္တပ္ဖြဲ႕မ်ားက ထိန္းခ်ဳပ္ကိုင္တြယ္သည္။
- ေက်ာက္အမိုးခံုး -
AD ၆၉၁ တြင္ ေဂ်ရုဆလမ္ရွိ ဖ်က္ဆီးခံခဲ့ရေသာ ဂ်ဴးဘုရားေက်ာင္းမ်ား တည္ရာေနရာ၌ ေက်ာက္အမိုးခံုး (ႆဒုမ္းေအာ့ဖ္ႆေရာ့ခ္) the Dome of the Rock ဝါ အစၥလမၼစ္ဗိမာန္ေရႊအမိုးခံုး ကို တည္ေဆာက္သည္။
ဘုရားေက်ာင္းကုန္း၌ တည္ရွိေသာ အမိုးခံုးအေဆာက္အဦးကို တည္ေဆာက္ခဲ့သူမွာ ခါလီဖာ အဗၺဒ္ အယ္လ္မာလစ္ Caliph Abd al-Malik ျဖစ္သည္။ အမိုးခံုးအေဆာက္အဦးမွာ ယေန႔လက္က်န္ ေရွးဦး အစၥလမၼစ္အေဆာက္အဦးမ်ားထဲတြ င္ ေရွးအက်ဆံုးျဖစ္သည္။ ယင္းအေဆာက္အဦးကို မူဟမၼဒ္ ဂ်ႏၷသ္သို႔ တက္သြားသည္ဟု မူဆလင္မ်ားယံုၾကည္ၾကေသာေနရာ ၌ တည္ေဆာက္ထားသည္။
ခရူးဆိတ္စစ္ပြဲမ်ားအတြင္း ခရစ္ယာန္မ်ားက ယင္းအထိန္းအမွတ္အေဆာက္အဦးက ို
ခ်ာ့ခ်္တစ္ခုအျဖစ္သို႕ ေျပာင္းလဲခဲ့သည္။ ၁၁၈၇ တြင္ မူဆလင္မ်ားက
ႆဒုမ္းေအာ့ဖ္ႆေရာ့ခ္ကို ျပန္သိမ္းပိုက္ၿပီး ဗိမာန္တစ္ခုအျဖစ္
ျပန္လည္ျပင္ဆင္ခဲ့သည္။
အယ္လ္အပ္(က္)ဆာ al-Aqsa အမည္ရ ေငြေရာင္အမိုးခံုးဗလီမွာ ဘုရားေက်ာင္းကုန္းေပၚမွာပင္ ႆဒုမ္းေအာ့ဖ္ႆေရာ့ခ္ႏွင့္ ကပ္လ်က္တည္ရွိသည္။ ယင္းအေဆာက္အဦးႏွစ္ခုလံုးကိ ု မူဆလင္မ်ားက အထြတ္အျမတ္ေနရာမ်ားအျဖစ္ မွတ္ယူၾကသည္။
- အေနာက္ပိုင္းတံတိုင္း (ငိုေၾကြးတံတိုင္း) -
အေနာက္ပိုင္းတံတိုင္း the Western Wall သည္ ဒုတိယေျမာက္ ဂ်ဴးဘုရားေက်ာင္းမွ ေရွးေဟာင္းလက္က်န္အပိုင္း ျဖစ္သည္။ ယင္းမွာ ဘုရားေက်ာင္းကုန္း၏ အေနာက္ပိုင္း၌ တည္ရွိသည္။ ဖ်က္ဆီးခံရေသာ ဘုရားေက်ာင္းေနရာသို႔ ဂ်ဴးလူမ်ိဳးအမ်ားအျပား လာေရာက္ငိုေၾကြးဆုေတာင္းေလ့ ရွိၾကသျဖင့္ ယင္းတံတိုင္းကို "ငိုေၾကြးတံတိုင္း" (Wailing Wall) ဟု လည္း ေခၚဆိုေလ့ရွိၾကသည္။
ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္း ကမ႓ာတစ္လႊားမွ ဂ်ဴးသန္းေပါင္းမ်ားစြာ တံတိုင္းသို႔ လာေရာက္လည္ပတ္ေလ့ရွိၾကသည္။ မူဆလင္မ်ားက ဘုရားေက်ာင္းကုန္း (ေရွးေဟင္းဘုရားေက်ာင္းမ်ား အမွန္တကယ္တည္ရွိခဲ့ေသာေနရာ) ကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားသည္ျဖစ္ရာ အေနာက္ပိုင္းတံတိုင္းကို ဂ်ဴးမ်ားလာေရာက္ဆုေတာင္းခြင ့္ရွိေသာ အျမင့္ျမတ္ဆံုးေနရာအျဖစ္ မွတ္ယူၾကသည္။
- ျမင့္ျမတ္ေသာ ဂူဗိမာန္ ခ်ာ့ခ်္ -
ျမင့္ျမတ္ေသာ ဂူဗိမာန္ ခ်ာ့ခ်္ the Church of the Holy Sepulchre ကို AD ၃၃၅ တြင္ ဂ်ီးဇပ္စ္ ကားစင္တင္အသတ္ခံရၿပီး ရွင္သန္ထေျမာက္ရာေနရာဟု ခရစ္ယာန္မ်ား ယံုၾကည္ၾကေသာေနရာ၌ တည္ေဆာက္ထားသည္။ ယင္းအေဆာက္အဦးမွာ ေဂ်ရုဆလမ္၏ ခရစ္ယာန္ရပ္ကြက္၌ တည္ရွိသည္။
ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္း ကမ႓ာတစ္လႊားမွ သိန္းခ်ီေသာခရစ္ယာန္မ်ား ယင္းခ်ာ့ခ်္သို႕ ျမင့္ျမတ္ေသာေနရာအျဖစ္ သြားေရာက္လည္ပတ္ၾကသည္။ အမ်ားအျပားက ယင္းခ်ာ့ခ်္ကို ကမ႓ာေပၚ၌ အျမင့္ျမတ္ဆံုး ခရစ္ယာန္နယ္ေျမအျဖစ္ သတ္မွတ္ၾကသည္။
- ေဂ်ရုဆလမ္ႏွင့္ပတ္သက္ေသာ အစၥေရးလ္-ပါလက္စတိုင္း ပဋိပကၡ -
အစၥေရးလ္လြတ္လပ္ေရးရၿပီးခ်ိ န္မွစၿပီး ေဂ်ရုဆလမ္ရွိ အဓိကနယ္ေျမမ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ အစၥေရးလ္ ႏွင့္ ပါလက္စတိုင္းတို႔ၾကား ပဋိပကၡမ်ား ေတာက္ေလွ်ာက္ျဖစ္ပြားလာခဲ့ၾ ကသည္။
ဂ်ဴးဥပေဒက ဂ်ဴးမ်ားကို ဘုရားေက်ာင္းကုန္း၌ ဆုမေတာင္းရ တားျမစ္ထားသည္။ သို႔ေသာ္ အစၥေရးလ္တပ္ဖြဲ႕မ်ားက ရာေပါင္းမ်ားစြာေသာ ဂ်ဴးအေျခခ်ေနထိုင္သူမ်ားအား ဘုရားေက်ာင္းကုန္းနယ္ေျမအတြ င္းဝင္ေရာက္ခြင့္ကို ေန႔စဥ္ႏွင့္အမွ်ေပးေနၾကသည္။ ယင္းက အစၥေရးလ္မွ ဘုရားေက်ာင္းကုန္းကို သိမ္းပိုက္ေလမလားဟု ပါလက္စတိုင္းမ်ားကို စိုးထိတ္မႈျဖစ္ေစသည္။
အမွန္စင္စစ္ ဒုတိယ အင္တီဖာဒါ (ပါလက္စတိုင္း၏ အစၥေရးလ္ ဆန္႔က်င္ပုန္ကန္ထၾကြမႈ) သည္ ၂၀၀၀ ခုႏွစ္က ထိုစဥ္က အစၥေရးလ္ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္လာမ ည့္ ဂ်ဴးေခါင္းေဆာင္ ေအရီယယ္လ္ရွရြန္ Ariel Sharon ဘုရားေက်ာင္းကုန္းသို႔ သြားေရာက္လည္ပတ္ရာမွ ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။
လတ္တေလာႏွစ္မ်ားအတြင္း အခ်ိဳ႕ေသာ အစၥေရးလ္အဖြဲ႕မ်ားက ဘုရားေက်ာင္းကုန္းေပၚ၌ တတိယေျမာက္ ဂ်ဴးဘုရားေက်ာင္းတည္ေဆာက္ရန ္ ေၾကျငာခဲ့သည္။ ယင္းအဆိုျပဳမႈက ေဒသတြင္းေနထိုင္ေနေသာ ပါလက္စတိုင္းမ်ားကို ေဒါသေခ်ာင္းေခ်ာင္း ထြက္ေစခဲ့သည္။
ထို႕ျပင္ အစၥေရးလ္ ေရာ ပါလက္စတိုင္းေရာက ေဂ်ရုဆလမ္ကို ၿမိဳ႕ေတာ္အျဖစ္ထားရွိရန္ ႀကံရြယ္ထားၾကသည္။
၁၉၈၀ တြင္ အစၥေရးလ္မွ ေဂ်ရုဆလမ္ကို ၿမိဳ႕ေတာ္အျဖစ္ ေၾကျငာခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအဝန္းကမူ ယင္းေၾကျငာခ်က္ကို အသိအမွတ္မျပဳခဲ့ေခ်။
၂၀၁၇ ေမ တြင္ ပါလက္စတိုင္း ဟားမာ့စ္အဖြဲ႕က ေဂ်ရုဆလမ္ကို ၿမိဳ႕ေတာ္အျဖစ္ထားရွိမည့္ ပါလက္စတိုင္းႏိုင္ငံဖြဲ႕စည္ းေရးစာတမ္းကို
ေရးဆြဲအဆိုျပဳခဲ့သည္။ သို႕ေသာ္ ယင္းစာတမ္း၌ အစၥေရးလ္အား ႏိုင္ငံတစ္ခုအျဖစ္
အသိအမွတ္ျပဳရန္ ျငင္းဆိုထားၿပီး အစၥေရးလ္အစိုးရမွလည္း ယင္းအဆိုကို
ပယ္ခ်ခဲ့သည္။
- လက္ရွိေခတ္ ေဂ်ရုဆလမ္ -
ယေန႔အခါ၌ ေဂ်ရုဆလမ္ ၿမိဳ႕တြင္းေရာ ၿမိဳ႕ျပင္ပါ တင္းမာမႈမ်ား ျမင့္တက္လ်က္ ရွိေနသည္။ အစၥေရးလ္တပ္ဖြဲ႕မ်ား ႏွင့္ ပါလက္စတိုင္းမ်ားၾကား ထိပ္တိုက္ေတြ႕မႈမ်ားလည္း ေနရာအႏွံ ျဖစ္ပြားေနသည္။
ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႕အစည္းအမ်ားအျပား ႏွင့္ ႏိုင္ငံအမ်ားအျပားက ေဂ်ရုဆလမ္ကို ႏွစ္ပိုင္းခြဲ၍ အစၥေရးလ္ပိုင္အျခမ္း ႏွင့္ ပါလက္စတိုင္းပိုင္အျခမ္းဟူ၍ ႏွစ္ပိုင္းထားရွိေရးမူကို ေထာက္ခံၾကသည္။ သို႔ေသာ္ လူတိုင္းသေဘာတူေသာ စီမံကိန္းတစ္ခုျဖစ္လာရန္မွာ ခက္ခဲလွေပသည္။
၂၀၁၇ ဇူလိုင္တြင္ ေဂ်ရုဆလမ္၊ ဘုရားေက်ာင္းကုန္းေပၚ၌ အာရပ္လူမ်ိဳး ၃ ဦးက အစၥေရးလ္ရဲတပ္ဖြဲ႕ဝင္ ၂ ဦးကို ပစ္သတ္လိုက္သည္။ လံုၿခံဳေရးအေၾကာင္းျပခ်က္မ် ားေၾကာင့္ ဘုရားေက်ာင္းကုန္းၿခံဝင္းအတ ြင္း ဧည့္သည္ဝင္ေရာက္မႈ ပိတ္ပင္လိုက္ၿပီး ထိုအတြင္း မူဆလင္မ်ား ေသာၾကာေန႔တိုင္းဝတ္ျပဳမႈကို လည္း
၁၇ ႏွစ္အတြင္း ပထမဆံုးအႀကိမ္အျဖစ္ ပိတ္လိုက္သည္။ ယိုင္နဲ႔နဲ႔ အေျခအေနတြင္
ဆႏၵျပမႈမ်ား၊ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားလည္း ထပ္ခ်ပ္မခြာ လိုက္ပါလာလ်က္ရွိေနသည္။
ေဂ်ရုဆလမ္၏အနာဂတ္ မေသခ်ာမေရာရာ ရွိေနစဥ္တြင္ ေဂ်ရုဆလမ္ၿမိဳ႕ေတာ္ကမူ ဘာသာေရး၊ သမိုင္းဆိုင္ရာ ႏွင့္ ႏိုင္ငံေရး မဟာစြမ္းအားကို ဆုပ္ကိုင္ထားသည္မွာ ထင္းရွားလွၿပီး လာမည့္ႏွစ္မ်ားစြာတိုင္ ဆက္လက္၍ ဆုပ္ကိုင္သြားႏိုင္ဖြယ္လည္း ရွိေနေပသည္။
[
၁၉၈၀ တြင္ အစၥေရးလ္ပါလီမန္မွ "Basic Law: Jerusalem, Capital of Israel," declaring the "complete and united" ကို အတည္ျပဳျပ႒ာန္းၿပီး ေဂ်ရုဆလမ္ကို အစၥေရးလ္ၿမိဳ႕ေတာ္အျဖစ္ ေၾကျငာသည္။ သို႔ေသာ္ ကုလသမဂၢလံုၿခံဳေရးေကာင္စီက Resolution 478 ကို အတည္ျပဳၿပီး အစၥေရးလ္ဥပေဒကို တရားမဝင္ဟု ေခ်ဖ်က္သည္။
၁၉၈၂ တြင္ အစၥေရးလ္တပ္မ်ား ဆိုင္းႏိုင္း ႏွင့္ ဂါဇာမွ ဆုတ္ခြာ၍ အီဂ်စ္လက္သို႔လႊဲသည္။ ၁၉၈၈ တြင္ အေနာက္ဖက္ကမ္းေျခမွ ဆုတ္ခြာ၍ ေဂ်ာ္ဒန္လက္သို႔ လႊဲသည္။ ထို႔ေနာက္တြင္ ပါလက္စတိုင္း အမ်ိဳးသားေကာင္စီက Palestine National Council က အယ္လ္ဂ်ီးယားစ္မွေန၍ ႏိုင္ငံလြတ္လပ္ေရး ေၾကြးေၾကာ္သည္။ ပါလက္စတိုင္း၏ၿမိဳ႕ေတာ္ကိုလ ည္း ေဂ်ရုဆလမ္အျဖစ္ သတ္မွတ္သည္။
အေမရိကန္ေအာက္လႊတ္ေတာ္ (ကြန္ဂရက္) မွ Jerusalem Embassy Act of 1995 (၁၉၉၅ ေဂ်ရုဆလမ္ သံရံုးဥပေဒ) ကို အတည္ျပဳေပးခဲ့သည္။ ယင္းဥပေဒအရ အစၥေရးလ္၊ တဲလ္အဗစ္ၿမိဳ႕မွ အေမရိကန္သံရံုးကို ေဂ်ရုဆလမ္သို႕ ေျပာင္းေရႊ႕ရန္ လိုအပ္သည္။ သို႔ေသာ္ အေမရိကန္သမၼတေဟာင္းမ်ား ျဖစ္ၾကေသာ ေဂ်ာ့ဂ်္ ဒဗယ္လ္ယူ ဘြတ္ရွ္၊ ဘီလ္ကလင္တန္ ႏွင့္ ဘားရတ္ အိုဘားမားတို႔သည္ အမ်ိဳးသားလံုၿခံဳေရးအက်ိဳးစ ီးပြားကို ေမွ်ာ္ေတြးလ်က္ ေျခာက္လတစ္ႀကိမ္ သမၼတလုပ္ပိုင္ခြင့္ျဖင့္ ဥပေဒအသက္ဝင္မႈကို တားျမစ္ခဲ့ၾကသည္။
၂၀၁၇၊ ဒီဇင္ဘာ ၆ -- အေမရိကန္သမၼတ ေဒၚနယ္လ္ထရမ့္ပ္မွ ေဂ်ရုတလမ္ကို အစၥေရးလ္၏ၿမိဳ႕ေတာ္အျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳၿပီး အေမရိကန္သံရံုးကို တဲလ္အဗစ္မွ ေဂ်ရုဆလမ္သို႔ ေျပာင္းေရႊ႕ရန္ အမိန္႔ေပးသည္။ ပါလက္စတိုင္းသမၼတ မာမြတ္ အာဘာ့စ္က ထရမ့္ပ္၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္သည္ ႏိုင္ငံတကာဥပေဒကို ခ်ိဳးေဖာက္ေၾကာင္း၊ ေဂ်ရုဆလမ္သည္ ပါလက္စတိုင္းႏိုင္ငံ၏ ထာဝရၿမိဳ႕ေတာ္ အျဖစ္ ဆက္လက္ရွိေနမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာၾကားသည္။ ကုလသမဂၢအေထြေထြ အတြင္းေရးမႈးခ်ဳပ္ အန္ေထာ္နီယို ဂူထဲ(အဲ)ရတ္စ္ က ေဂ်ရုဆလမ္သည္ တိုက္ရိုက္ေတြ႕ဆံုညိႏႈိင္းမ ႈမ်ားျဖင့္ ေျဖရွင္းမည္ျဖစ္ေသာ ေနာက္ဆံုးအေျခအေနထုတ္ျပန္မႈ ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာၾကားသည္။
ဂါဇာ၊ ေဂ်ာ္ဒန္၊ တူရကီ ႏွင့္ အေနာက္ဖက္ကမ္းေျခၿမိဳ႕ႀကီးမ ်ားတြင္ ဆႏၵျပမႈမ်ားျဖစ္ပြားသည္။ ပါလက္စတိုင္းအာဏာပိုင္မ်ားက သံုးရက္ၾကာသပိတ္ေမွာက္ရန္ ေဆာ္ၾသသည္။ ဒီဇင္ဘာ ၉ တြင္ အေရးေပၚလအစည္းအေဝးျပဳလုပ္ရန ္ အာရပ္အသင္းႀကီးမွ ဆံုးျဖတ္သည္။
၂၀၁၇၊ ဒီဇင္ဘာ ၇ -- ကုလသမဂၢလံုၿခံဳေရးေကာင္စီမွ ေဂ်ရုဆလမ္ဆိုင္ရာ အေရးေပၚအစည္းအေဝးက်င္းပသည္။ ပါလက္စတိုင္း ဟားမာ့စ္အဖြဲ႕က အင္တီဖာဒါဆင္ႏႊဲရန္ လံႈ႕ေဆာ္သည္။
၂၀၁၇၊ ဒီဇင္ဘာ ၈ -- ဂါဇာနယ္စပ္အနီး၌ ဆႏၵျပမႈမ်ားအတြင္း အစၥေရးလ္စစ္သားမ်ား၏ ပစ္ခတ္မႈျဖင့္ ပါလက္စတိုင္း ၂ ဦး ေသဆံုးၿပီး ၉၈ ေယာက္ ဒဏ္ရာရသည္။
၂၀၁၇၊ ဒီဇင္ဘာ ၉ -- အာရပ္အသင္းႀကီးက အေမရိကန္ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို ကန္႔ကြက္ၿပီး ပါလက္စတိုင္းႏိုင္ငံကို အသိအမွတ္ျပဳကာ ယင္း၏ၿမိဳ႕ေတာ္ကိုလည္း အေရွ႕-ေဂ်ရုဆလမ္ကို ထားရန္ ေတာင္းဆိုသည္။
၂၀၁၇၊ ဒီဇင္ဘာ ၁၀ -- ေဘရြတ္တြင္ ေဂ်ရုဆလမ္ကိစၥ ဆႏၵျပမႈမ်ားအတြင္း ဆႏၵျပသူမ်ားႏွင့္ လံုၿခံဳေရးတပ္ဖြဲ႕ဝင္မ်ား ရုန္းရင္းဆန္ခတ္ျဖစ္သည္။ ဂ်ာကာတာတြင္ လူ ေသာင္းခ်ီ ဆႏၵျပမႈ ျဖစ္ပြားသည္။
၂၀၁၇၊ ဒီဇင္ဘာ ၁၁ -- ဥေရာပ ေခါင္းေဆာင္မ်ားက ေဂ်ရုဆလမ္ကို အစၥေရးလ္ၿမိဳ႕ေတာ္အျဖစ္ အသိအမွတ္မျပဳေၾကာင္း၊ ေဂ်ရုဆလမ္ကို အစၥေရးလ္ေရာ ပါလက္စတိုင္းပါ ပူးတြဲပိုင္ေၾကာင္း ေျပာၾကားသည္။
၂၀၁၇၊ ဒီဇင္ဘာ ၁၂ -- ပါလက္စတိုင္းမွ အစၥလမၼစ္ေတာ္လွန္ေရးတပ္ဖြဲ႕ မ်ားကို လိႈက္လိႈက္လွဲလွဲ ကူညီသြားရန္ အသင့္ရွိေၾကာင္း အီရန္ေတာ္လွန္ေရးအေစာင့္တပ္ ၏ တပ္မႈး ကာဆမ္ ဆူေလမန္နီမွ ေျပာၾကားသည္။
၂၀၁၇၊ ဒီဇင္ဘာ ၁၃ -- တူရကီတြင္ က်င္းပေသာ OIC အစည္းအေဝးတြင္ မူဆလင္ႏိုင္ငံမ်ားက အေရွ႕ေဂ်ရုဆလမ္ကို ပါလက္စတိုင္းၿမိဳ႕ေတာ္အျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳရန္ ကမ႓ာ့ႏိုင္ငံမ်ားကို ေတာင္းဆိုသည္။
၂၀၁၇၊ ဒီဇင္ဘာ ၁၄ -- ပါလက္စတိုင္းဖက္မွ ေရာ့ကတ္မ်ားက်ေရာက္ၿပီးေနာက ္ အစၥေရးလ္မွ ဂါဇာကို ေလေၾကာင္းတိုက္ခိုက္မႈ ဆင္ႏႊဲသည္။
]
* [ ] အတြင္း ေဖာ္ျပခ်က္မ်ားမွာ ဘာသာျပန္သူမွ ထပ္မံျဖည့္စြက္ထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
http://www.history.com/ topics/history-of-jerusalem
JERUSALEM
INTRODUCTION
Jerusalem is a city located in modern-day Israel and is considered by many to be one of the holiest places in the world. Jerusalem is a site of major significance for the three largest monotheistic religions: Judaism, Islam and Christianity, and both Israel and Palestine have claimed Jerusalem as a capital city. Because of these strong, age-old associations, bloody conflicts to control the city and sites within it have been waged for thousands of years.
EARLY HISTORY OF JERUSALEM
Scholars believe the first human settlements in Jerusalem took place during the Early Bronze Age—somewhere around 3500 B.C.
In 1000 B.C., King David conquered Jerusalem and made it the capital of the Jewish kingdom. His son, Solomon, built the first holy Temple about 40 years later.
The Babylonians occupied Jerusalem in 586 B.C., destroyed the Temple, and sent the Jews into exile. About 50 years after that, the Persian King Cyrus allowed Jews to return to Jerusalem and rebuild the Temple.
Alexander the Great took control of Jerusalem in 332 B.C. Over the next several hundred years, the city was conquered and ruled by different groups, including the Romans, Persians, Arabs, Fatimids, Seljuk Turks, Crusaders, Egyptians, Mamelukes and Islamists.
Some key events with religious implications that took place in Jerusalem during this period include:
In 37 B.C., King Herod restructured the second Temple and added retaining walls to it.Jesus was crucified in the city of Jerusalem around 30 A.D.The Romans destroyed the second Temple in 70 A.D.In 632 A.D., Muhammad, the Islamic prophet, died and was said to have ascended to heaven from Jerusalem.Many European Christians started pilgrimages to Jerusalem in the 1st century A.D. From about 1099 to 1187, Christian crusaders occupied Jerusalem and deemed the city a major religious site.
THE OTTOMAN EMPIRE
The Ottoman Empire ruled Jerusalem and much of the Middle East from about 1516 to 1917.
After World War I, Great Britain took over Jerusalem, which was part of Palestine at the time. The British controlled the city and surrounding region until Israel became an independent state in 1948.
Jerusalem was divided during the first 20 years of Israel’s existence. Israel controlled the Western portions of it, while Jordan controlled East Jerusalem.
After the 1967 Six-Day War, Israel seized all of Jerusalem.
THE TEMPLE MOUNT
The Temple Mount is a compound located on a hill in Jerusalem that’s comprised of about 35 acres of land. It contains religious structures such as the Western Wall, the Dome of the Rock and al-Aqsa Mosque.
This ancient landmark is the holiest place in Judaism. References to the area date back to Abraham’s near-sacrifice of his son Isaac in Jewish scripture. The site is also the location of the first and second Temples and the spot where many Jewish prophets taught.
The Temple Mount is thought to be the third holiest site in Islam (after Mecca and Medina in Saudi Arabia) and where Muslims believe the Prophet Muhammad ascended to heaven.
Christians also believe the site is significant to their faith. It’s a place that prophets mentioned in the Old Testament of the Bible, and was visited by Jesus according to the New Testament.
Because it has religious and historical implications, occupation of the Temple Mount has been the cause of bitter conflict for centuries, especially between Jews and Muslims living nearby.
During the Six-Day War, Israel gained control of the Temple Mount. But today, the Islamic Waqf governs what happens inside the compound, while Israeli forces control external security.
DOME OF THE ROCK
In 691 A.D., the Dome of the Rock, a gold-domed Islamic shrine, was built on the site of the destroyed Jewish Temples in Jerusalem.
The Dome, located on the Temple Mount, was built by Caliph Abd al-Malik. It’s the oldest surviving Islamic building and was constructed at the very site where Muslims believe Muhammad ascended to heaven.
During the Crusades, the Christians turned the landmark into a church. In 1187, Muslims recaptured the Dome of the Rock and re-designated it as a shrine.
A silver-domed mosque, called al-Aqsa, sits adjacent to the Dome of the Rock on the Temple Mount. Both structures are considered holy to Muslims.
WESTERN WALL (WAILING WALL)
The Western Wall is a section of ancient remnant wall from the second Jewish Temple. It’s located on the western side of the Temple Mount and is sometimes referred to as the “Wailing Wall” because many Jews pray and weep at the site of the destroyed Temple.
Each year, millions of Jews from around the world visit the wall. Because Muslims control the Temple Mount (the true site of the ancient Temples), the Western Wall is considered the holiest place where Jews can pray.
CHURCH OF THE HOLY SEPULCHRE
The Church of the Holy Sepulchre, built in 335 A.D., is the site where many Christians believe Jesus was crucified and where his resurrection occurred. It’s located in the Christian quarter of Jerusalem.
Thousands of Christian pilgrims from around the world travel to this church each year. Many regard it as the holiest Christian site in the world.
ISRAELI-PALESTINIAN CONFLICT OVER JERUSALEM
Since Israel’s independence, clashes between Israelis and Palestinians over key territories in Jerusalem have been ongoing.
Jewish law forbids Jews from praying in the Temple Mount. Yet, Israeli forces allow hundreds of Jewish settlers to enter the area routinely, which some Palestinians fear could lead to an Israeli takeover.
In fact, one key event that led to the Second Palestinian Intifada (a Palestinian uprising against Israel) happened when Jewish leader Ariel Sharon, who would become Israel’s Prime Minister, visited Jerusalem’s Temple Mount in 2000.
In recent years, some Israeli groups have even announced a plan to construct a third Jewish Temple on the Temple Mount. This proposal has outraged Palestinians living in the region.
In addition, both Israelis and Palestinians have aimed to make the city their capitals.
In 1980, Israel declared Jerusalem as its capital, but most of the international community doesn’t recognize this distinction.
In May 2017, the Palestinian group Hamas presented a document that proposed the formation of a Palestinian state with Jerusalem as its capital. However, the group refused to recognize Israel as a state, and the Israeli government immediately rejected the idea.
MODERN-DAY JERUSALEM
Today, tensions are still high in and around the city of Jerusalem. Confrontations between Israeli forces and Palestinians are commonplace.
Many international groups and countries support efforts to divide Jerusalem into Israeli and Palestinian sections. But, securing a plan that everyone agrees on is difficult.
In July 2017, three Arabs shot two Israeli police officers at the Temple Mount in Jerusalem. For security reasons, the compound was cleared of visitors and closed for Muslim Friday prayers for the first time in 17 years. Protests and violent acts have shadowed this precarious situation.
While Jerusalem’s future remains uncertain, it’s clear that this city holds great religious, historical and political power and will continue to do so for years to come.
http://www.history.com/ topics/history-of-jerusalem
Sayar Thant
- နိဒါန်း -
Unicode & Zawgyi
ဂျေရုဆလမ်သည် လက်ရှိခေတ်အစ္စရေးလ်နိုင်ငံ
- ရှေးဦး ဂျေရုဆလမ်သမိုင်း -
ဂျေရုဆလမ်၌ လူသားများကနဦးစတင်အခြေချနေထ
BC ၁၀၀၀ တွင် ဒေးဗစ်ဘုရင် King David မှ ဂျေရုဆလမ်ကို အောင်နိုင်ပြီး ဂျူးဘုရင့်တိုင်းပြည်၏မြို့
BC ၅၈၆ တွင် ဘေဘီလုံးနီးယန်းများက ဂျေရုဆလမ်ကို သိမ်းပိုက်ကာ ဘုရားကျောင်းကို ဖျက်ဆီးခဲ့ပြီး ဂျူးများကို တိုင်းပြည်မှ နှင်ထုတ်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် နှစ် ၅၀ ခန့်အကြာတွင် ပါရှန်းဘုရင် ဆိုင်းရပ်စ် Cyrus က ဂျူးများကို ဂျေရုဆလမ်သို့ ပြန်လာခွင့်၊ ဘုရားကျောင်းကို ပြန်ဆောက်ခွင့် ပြုခဲ့သည်။
BC ၃၃၂ တွင် မဟာအလက်ဇန္ဒား Alexander the Great မှ ဂျေရုဆလမ်ကို သိမ်းပိုက်ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်
အချို့သော ဘာသာရေးနှင့်ပတ်သက်ပြီးဖြစ်
BC ၃၇ တွင် ဟဲရော့ဒ်ဘုရင် King Herod မှ ဒုတိယမြောက် ဘုရားကျောင်းကို ပုံစံပြောင်း၍တည်ဆောက်သည်။ ဘုရားကျောင်းပတ်လည်မှ တံတိုင်းများကိုမူ မပြောင်းမလဲ ထားရှိခဲ့သည်။ ဂျီးဇပ်စ် (ယေရှုဝါ) Jesus ကို AD ၃၀ ဝန်းကျင်တွင် ဂျေရုဆလမ်မြို့တွင်း၌ ကားစင်တင်သတ်ခဲ့သည်။ AD ၇၀ တွင် ရိုမန်များက ဒုတိယဘုရားကျောင်းကို ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ AD ၆၃၂ တွင် အစ္စလာမ်ဘာသာ၏ တမန်တော်မူဟမ္မဒ် Muhammad သေဆုံးခဲ့ပြီး ၎င်းသည် ဂျေရုဆလမ်မှ ကောင်းကင်ဘုံသို့ တက်သွားခဲ့သည်ဟု ဆိုကြသည်။ AD ၁ ရာစုတွင် ဥရောပတိုက်သား ခရစ်ယာန်အများအပြား ဂျေရုဆလမ်သို့ ပေးလ်ဂရင်းမေ့ဂျ် pilgrimage များ စတင်သွားရောက်ခဲ့ကြသည်။ ၁၀၉၉ နှင့် ၁၁၈၇ ခန့်ကြား၌ ခရစ်ယာန် ခရူဆိတ်ဒါများက ဂျေရုဆလမ်၏ အဓိကကျသော ဘာသာရေးနယ်မြေများကို သိမ်းပိုက်ထားခဲ့ကြသည်။
[before Christ (BC) - ခရစ်မပေါ်မီ ]
[anno Domini (AD) - ခရစ်တော်မွေးဖွားပြီး]
[pilgrimage ပေးလ်ဂရင်းမေ့ဂျ် - ဘာသာရေးအခြေခံအကြောင်းရင်းအ
[crusader ခရူဆိတ်ဒါ - အလယ်ခေတ်ကဖြစ်ပွားခဲ့သော ခရူးဆိတ်စစ်ပွဲများ၌ ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင်များဖက်မှ ပါဝင်တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့သူ]
- အော်တိုမန်အင်ပါယာ -
အော်တိုမန်အင်ပါယာသည် ဂျေရုဆလမ် နှင့် အရှေ့အလယ်ပိုင်းကို ၁၅၁၆ မှ ၁၉၁၇ ကြား၌ အုပ်စိုးခဲ့သည်။
ပထမကမ္ဘာစစ်အပြီးတွင် ဂရိတ်ဗြိတိန် (အင်္ဂလန်) မှ ဂျေရုဆလမ်ကို သိမ်းယူသည်။ ယင်းအချိန်က ဂျေရုဆလမ်မှာ ပါလက်စတိုင်း၏ နယ်မြေအတွင်း ပါရှိသည်။ ဗြိတိသျှတို့က ဂျေရုဆလမ် နှင့် ပတ်ဝန်းကျင်ဒေသကို အစ္စရေးလ်နိုင်ငံလွတ်လပ်ရေး
လွတ်လပ်ပြီး အစ္စရေးလ်၏ ပထမနှစ် ၂၀ အတွင်းတွင် ဂျေရုဆလမ်မှာ နှစ်ပိုင်းကွဲနေခဲ့သည်။ အစ္စရေးလ်က ဂျေရုဆလမ်အနောက်ခြမ်းကို ထိန်းချုပ်ထားခဲ့ပြီး ဂျော်ဒန်က ဂျေရုဆလမ်အရှေ့ခြမ်းကို ထိန်းချုပ်ထားခဲ့သည်။
၁၉၆၇ ၆-ရက် စစ်ပွဲအပြီးတွင် အစ္စရေးလ်က ဂျေရုဆလမ်တစ်မြို့လုံးကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။
[
၁၉၄၇ ကုလသမဂ္ဂစီမံကိန်းအရ ပါလက်စတိုင်းကို အစ္စရေးလ်ပြည်နယ်များ နှင့် ပါလက်စတိုင်းပြည်နယ်များဟု နှစ်ပိုင်းခွဲသည်။ ဂျေရုဆလမ်ကိုမူ ဘာသာရေးနယ်မြေအဖြစ် သီးခြားအခွင့်ပေးသတ်မှတ်သည်
၁၉၄၈ ပထမ အာရပ်-အစ္စရေးလ် စစ်ပွဲတွင် အစ္စရေးလ်က ဂျေရုဆလမ်အနောက်ခြမ်းကို သိမ်းပိုက်လိုက်သည်။
၁၉၄၉ တွင် အစ္စရေးလ် နှင့် အာရပ်နိုင်ငံများ (အီဂျစ်၊ ဂျော်ဒန်၊ လက်ဘနွန် နှင့် ဆီးရီးယား) ကြား စစ်ရပ်စဲရေးစာချုပ်,ချုပ်ပြ
၁၉၆၇ တတိယ အာရပ်-အစ္စရေးလ်စစ်ပွဲ ဝါ ၆-ရက်စစ်ပွဲ အပြီးတွင် အစ္စရေးလ်က ဂျော်ဒန်ထိန်းချုပ်ထားသော အရှေ့-ဂျေရုဆလမ်ကို သိမ်းပိုက်လိုက်ကာ ဂျေရုဆလမ်တစ်မြို့လုံးကို ထိန်းချုပ်လိုက်သည်။
]
- ဘုရားကျောင်းကုန်း -
ဘုရားကျောင်းကုန်း (ထမ်ပယ်လ်မောင့်(ထ်) Temple Mount) (ဟီဘရူးအသံထွက် - ဟောင်းဘေးခမ္မီတာ့ရှ်) သည် ဂျေရုဆလမ်မြို့၏ တောင်ကုန်းတစ်ခုထက်တည်ရှိသေ
ယင်းရှေးဟောင်းအထိမ်းအမှတ်မ
အစ္စလာမ်ဘာသာ၌ ဘုရားကျောင်းကုန်းကို (မက္ကာ နှင့် မဒီနာ တို့ပြီးလျှင်) တတိယအမြင့်မြတ်ဆုံးနယ်မြေဖြ
ခရစ်ယာန်များကလည်း ယင်းနယ်မြေသည် ဘာသာရေးအရ အရေးပါသည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။ သမ္မာကျမ်းဟောင်းအရ ယင်းနေရာသည် တမန်တော်များ ညွှန်းဆိုခဲ့သောနေရာဖြစ်သလိ
ယင်းသို့သော ဘာသာရေး နှင့် သမိုင်းဆိုင်ရာ ပါတ်သက်ဆက်နွှယ်မှုများကြော
၆-ရက်စစ်ပွဲအပြီးတွင် အစ္စရေးလ်က ဘုရားကျောင်းကုန်းကို ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။ သို့သော် ယနေ့အခါ၌ မူဆလင်များလှူဒါန်းထားသော ငွေပဒေသာပင်ဖြင့် ခြံဝင်းအတွင်းပိုင်းကို မူဆလင်များက ထိန်းချုပ်ကိုင်တွယ်ပြီး ပြင်ပလုံခြုံရေးကို အစ္စရေးလ်တပ်ဖွဲ့များက ထိန်းချုပ်ကိုင်တွယ်သည်။
- ကျောက်အမိုးခုံး -
AD ၆၉၁ တွင် ဂျေရုဆလမ်ရှိ ဖျက်ဆီးခံခဲ့ရသော ဂျူးဘုရားကျောင်းများ တည်ရာနေရာ၌ ကျောက်အမိုးခုံး (ဿဒုမ်းအော့ဖ်ဿရော့ခ်) the Dome of the Rock ဝါ အစ္စလမ္မစ်ဗိမာန်ရွှေအမိုးခ
ဘုရားကျောင်းကုန်း၌ တည်ရှိသော အမိုးခုံးအဆောက်အဦးကို တည်ဆောက်ခဲ့သူမှာ ခါလီဖာ အဗ္ဗဒ် အယ်လ်မာလစ် Caliph Abd al-Malik ဖြစ်သည်။ အမိုးခုံးအဆောက်အဦးမှာ ယနေ့လက်ကျန် ရှေးဦး အစ္စလမ္မစ်အဆောက်အဦးများထဲတ
ခရူးဆိတ်စစ်ပွဲများအတွင်း ခရစ်ယာန်များက ယင်းအထိန်းအမှတ်အဆောက်အဦးကိ
အယ်လ်အပ်(က်)ဆာ al-Aqsa အမည်ရ ငွေရောင်အမိုးခုံးဗလီမှာ ဘုရားကျောင်းကုန်းပေါ်မှာပင
- အနောက်ပိုင်းတံတိုင်း (ငိုကြွေးတံတိုင်း) -
အနောက်ပိုင်းတံတိုင်း the Western Wall သည် ဒုတိယမြောက် ဂျူးဘုရားကျောင်းမှ ရှေးဟောင်းလက်ကျန်အပိုင်း ဖြစ်သည်။ ယင်းမှာ ဘုရားကျောင်းကုန်း၏ အနောက်ပိုင်း၌ တည်ရှိသည်။ ဖျက်ဆီးခံရသော ဘုရားကျောင်းနေရာသို့ ဂျူးလူမျိုးအများအပြား လာရောက်ငိုကြွေးဆုတောင်းလေ့
နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်း ကမ္ဘာတစ်လွှားမှ ဂျူးသန်းပေါင်းများစွာ တံတိုင်းသို့ လာရောက်လည်ပတ်လေ့ရှိကြသည်။ မူဆလင်များက ဘုရားကျောင်းကုန်း (ရှေးဟေင်းဘုရားကျောင်းများ
- မြင့်မြတ်သော ဂူဗိမာန် ချာ့ချ် -
မြင့်မြတ်သော ဂူဗိမာန် ချာ့ချ် the Church of the Holy Sepulchre ကို AD ၃၃၅ တွင် ဂျီးဇပ်စ် ကားစင်တင်အသတ်ခံရပြီး ရှင်သန်ထမြောက်ရာနေရာဟု ခရစ်ယာန်များ ယုံကြည်ကြသောနေရာ၌ တည်ဆောက်ထားသည်။ ယင်းအဆောက်အဦးမှာ ဂျေရုဆလမ်၏ ခရစ်ယာန်ရပ်ကွက်၌ တည်ရှိသည်။
နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်း ကမ္ဘာတစ်လွှားမှ သိန်းချီသောခရစ်ယာန်များ ယင်းချာ့ချ်သို့ မြင့်မြတ်သောနေရာအဖြစ် သွားရောက်လည်ပတ်ကြသည်။ အများအပြားက ယင်းချာ့ချ်ကို ကမ္ဘာပေါ်၌ အမြင့်မြတ်ဆုံး ခရစ်ယာန်နယ်မြေအဖြစ် သတ်မှတ်ကြသည်။
- ဂျေရုဆလမ်နှင့်ပတ်သက်သော အစ္စရေးလ်-ပါလက်စတိုင်း ပဋိပက္ခ -
အစ္စရေးလ်လွတ်လပ်ရေးရပြီးချ
ဂျူးဥပဒေက ဂျူးများကို ဘုရားကျောင်းကုန်း၌ ဆုမတောင်းရ တားမြစ်ထားသည်။ သို့သော် အစ္စရေးလ်တပ်ဖွဲ့များက ရာပေါင်းများစွာသော ဂျူးအခြေချနေထိုင်သူများအား
အမှန်စင်စစ် ဒုတိယ အင်တီဖာဒါ (ပါလက်စတိုင်း၏ အစ္စရေးလ် ဆန့်ကျင်ပုန်ကန်ထကြွမှု) သည် ၂၀၀၀ ခုနှစ်က ထိုစဉ်က အစ္စရေးလ်ခေါင်းဆောင်ဖြစ်လာ
လတ်တလောနှစ်များအတွင်း အချို့သော အစ္စရေးလ်အဖွဲ့များက ဘုရားကျောင်းကုန်းပေါ်၌ တတိယမြောက် ဂျူးဘုရားကျောင်းတည်ဆောက်ရန
ထို့ပြင် အစ္စရေးလ် ရော ပါလက်စတိုင်းရောက ဂျေရုဆလမ်ကို မြို့တော်အဖြစ်ထားရှိရန် ကြံရွယ်ထားကြသည်။
၁၉၈၀ တွင် အစ္စရေးလ်မှ ဂျေရုဆလမ်ကို မြို့တော်အဖြစ် ကြေငြာခဲ့သည်။ သို့သော် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝန်းကမူ ယင်းကြေငြာချက်ကို အသိအမှတ်မပြုခဲ့ချေ။
၂၀၁၇ မေ တွင် ပါလက်စတိုင်း ဟားမာ့စ်အဖွဲ့က ဂျေရုဆလမ်ကို မြို့တော်အဖြစ်ထားရှိမည့် ပါလက်စတိုင်းနိုင်ငံဖွဲ့စည်
- လက်ရှိခေတ် ဂျေရုဆလမ် -
ယနေ့အခါ၌ ဂျေရုဆလမ် မြို့တွင်းရော မြို့ပြင်ပါ တင်းမာမှုများ မြင့်တက်လျက် ရှိနေသည်။ အစ္စရေးလ်တပ်ဖွဲ့များ နှင့် ပါလက်စတိုင်းများကြား ထိပ်တိုက်တွေ့မှုများလည်း နေရာအနှံ ဖြစ်ပွားနေသည်။
နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်းအများအပြား နှင့် နိုင်ငံအများအပြားက ဂျေရုဆလမ်ကို နှစ်ပိုင်းခွဲ၍ အစ္စရေးလ်ပိုင်အခြမ်း နှင့် ပါလက်စတိုင်းပိုင်အခြမ်းဟူ၍
၂၀၁၇ ဇူလိုင်တွင် ဂျေရုဆလမ်၊ ဘုရားကျောင်းကုန်းပေါ်၌ အာရပ်လူမျိုး ၃ ဦးက အစ္စရေးလ်ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင် ၂ ဦးကို ပစ်သတ်လိုက်သည်။ လုံခြုံရေးအကြောင်းပြချက်မျ
ဂျေရုဆလမ်၏အနာဂတ် မသေချာမရောရာ ရှိနေစဉ်တွင် ဂျေရုဆလမ်မြို့တော်ကမူ ဘာသာရေး၊ သမိုင်းဆိုင်ရာ နှင့် နိုင်ငံရေး မဟာစွမ်းအားကို ဆုပ်ကိုင်ထားသည်မှာ ထင်းရှားလှပြီး လာမည့်နှစ်များစွာတိုင် ဆက်လက်၍ ဆုပ်ကိုင်သွားနိုင်ဖွယ်လည်း
[
၁၉၈၀ တွင် အစ္စရေးလ်ပါလီမန်မှ "Basic Law: Jerusalem, Capital of Israel," declaring the "complete and united" ကို အတည်ပြုပြဋ္ဌာန်းပြီး ဂျေရုဆလမ်ကို အစ္စရေးလ်မြို့တော်အဖြစ် ကြေငြာသည်။ သို့သော် ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီက
၁၉၈၂ တွင် အစ္စရေးလ်တပ်များ ဆိုင်းနိုင်း နှင့် ဂါဇာမှ ဆုတ်ခွာ၍ အီဂျစ်လက်သို့လွှဲသည်။ ၁၉၈၈ တွင် အနောက်ဖက်ကမ်းခြေမှ ဆုတ်ခွာ၍ ဂျော်ဒန်လက်သို့ လွှဲသည်။ ထို့နောက်တွင် ပါလက်စတိုင်း အမျိုးသားကောင်စီက Palestine National Council က အယ်လ်ဂျီးယားစ်မှနေ၍ နိုင်ငံလွတ်လပ်ရေး ကြွေးကြော်သည်။ ပါလက်စတိုင်း၏မြို့တော်ကိုလ
အမေရိကန်အောက်လွှတ်တော် (ကွန်ဂရက်) မှ Jerusalem Embassy Act of 1995 (၁၉၉၅ ဂျေရုဆလမ် သံရုံးဥပဒေ) ကို အတည်ပြုပေးခဲ့သည်။ ယင်းဥပဒေအရ အစ္စရေးလ်၊ တဲလ်အဗစ်မြို့မှ အမေရိကန်သံရုံးကို ဂျေရုဆလမ်သို့ ပြောင်းရွှေ့ရန် လိုအပ်သည်။ သို့သော် အမေရိကန်သမ္မတဟောင်းများ ဖြစ်ကြသော ဂျော့ဂျ် ဒဗယ်လ်ယူ ဘွတ်ရှ်၊ ဘီလ်ကလင်တန် နှင့် ဘားရတ် အိုဘားမားတို့သည် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအကျိုးစ
၂၀၁၇၊ ဒီဇင်ဘာ ၆ -- အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်လ်ထရမ့်ပ်မှ ဂျေရုတလမ်ကို အစ္စရေးလ်၏မြို့တော်အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုပြီး အမေရိကန်သံရုံးကို တဲလ်အဗစ်မှ ဂျေရုဆလမ်သို့ ပြောင်းရွှေ့ရန် အမိန့်ပေးသည်။ ပါလက်စတိုင်းသမ္မတ မာမွတ် အာဘာ့စ်က ထရမ့်ပ်၏ ဆုံးဖြတ်ချက်သည် နိုင်ငံတကာဥပဒေကို ချိုးဖောက်ကြောင်း၊ ဂျေရုဆလမ်သည် ပါလက်စတိုင်းနိုင်ငံ၏ ထာဝရမြို့တော် အဖြစ် ဆက်လက်ရှိနေမည်ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားသည်။ ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေ အတွင်းရေးမှုးချုပ် အန်ထော်နီယို ဂူထဲ(အဲ)ရတ်စ် က ဂျေရုဆလမ်သည် တိုက်ရိုက်တွေ့ဆုံညိနှိုင်း
ဂါဇာ၊ ဂျော်ဒန်၊ တူရကီ နှင့် အနောက်ဖက်ကမ်းခြေမြို့ကြီးမ
၂၀၁၇၊ ဒီဇင်ဘာ ၇ -- ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီမ
၂၀၁၇၊ ဒီဇင်ဘာ ၈ -- ဂါဇာနယ်စပ်အနီး၌ ဆန္ဒပြမှုများအတွင်း အစ္စရေးလ်စစ်သားများ၏ ပစ်ခတ်မှုဖြင့် ပါလက်စတိုင်း ၂ ဦး သေဆုံးပြီး ၉၈ ယောက် ဒဏ်ရာရသည်။
၂၀၁၇၊ ဒီဇင်ဘာ ၉ -- အာရပ်အသင်းကြီးက အမေရိကန်ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ကန့်ကွက်ပြီး ပါလက်စတိုင်းနိုင်ငံကို အသိအမှတ်ပြုကာ ယင်း၏မြို့တော်ကိုလည်း အရှေ့-ဂျေရုဆလမ်ကို ထားရန် တောင်းဆိုသည်။
၂၀၁၇၊ ဒီဇင်ဘာ ၁၀ -- ဘေရွတ်တွင် ဂျေရုဆလမ်ကိစ္စ ဆန္ဒပြမှုများအတွင်း ဆန္ဒပြသူများနှင့် လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များ ရုန်းရင်းဆန်ခတ်ဖြစ်သည်။ ဂျာကာတာတွင် လူ သောင်းချီ ဆန္ဒပြမှု ဖြစ်ပွားသည်။
၂၀၁၇၊ ဒီဇင်ဘာ ၁၁ -- ဥရောပ ခေါင်းဆောင်များက ဂျေရုဆလမ်ကို အစ္စရေးလ်မြို့တော်အဖြစ် အသိအမှတ်မပြုကြောင်း၊ ဂျေရုဆလမ်ကို အစ္စရေးလ်ရော ပါလက်စတိုင်းပါ ပူးတွဲပိုင်ကြောင်း ပြောကြားသည်။
၂၀၁၇၊ ဒီဇင်ဘာ ၁၂ -- ပါလက်စတိုင်းမှ အစ္စလမ္မစ်တော်လှန်ရေးတပ်ဖွ
၂၀၁၇၊ ဒီဇင်ဘာ ၁၃ -- တူရကီတွင် ကျင်းပသော OIC အစည်းအဝေးတွင် မူဆလင်နိုင်ငံများက အရှေ့ဂျေရုဆလမ်ကို ပါလက်စတိုင်းမြို့တော်အဖြစ်
၂၀၁၇၊ ဒီဇင်ဘာ ၁၄ -- ပါလက်စတိုင်းဖက်မှ ရော့ကတ်များကျရောက်ပြီးနောက
]
* [ ] အတွင်း ဖော်ပြချက်များမှာ ဘာသာပြန်သူမှ ထပ်မံဖြည့်စွက်ထားခြင်း ဖြစ်ပါသည်။
http://www.history.com/
JERUSALEM
INTRODUCTION
Jerusalem is a city located in modern-day Israel and is considered by many to be one of the holiest places in the world. Jerusalem is a site of major significance for the three largest monotheistic religions: Judaism, Islam and Christianity, and both Israel and Palestine have claimed Jerusalem as a capital city. Because of these strong, age-old associations, bloody conflicts to control the city and sites within it have been waged for thousands of years.
EARLY HISTORY OF JERUSALEM
Scholars believe the first human settlements in Jerusalem took place during the Early Bronze Age—somewhere around 3500 B.C.
In 1000 B.C., King David conquered Jerusalem and made it the capital of the Jewish kingdom. His son, Solomon, built the first holy Temple about 40 years later.
The Babylonians occupied Jerusalem in 586 B.C., destroyed the Temple, and sent the Jews into exile. About 50 years after that, the Persian King Cyrus allowed Jews to return to Jerusalem and rebuild the Temple.
Alexander the Great took control of Jerusalem in 332 B.C. Over the next several hundred years, the city was conquered and ruled by different groups, including the Romans, Persians, Arabs, Fatimids, Seljuk Turks, Crusaders, Egyptians, Mamelukes and Islamists.
Some key events with religious implications that took place in Jerusalem during this period include:
In 37 B.C., King Herod restructured the second Temple and added retaining walls to it.Jesus was crucified in the city of Jerusalem around 30 A.D.The Romans destroyed the second Temple in 70 A.D.In 632 A.D., Muhammad, the Islamic prophet, died and was said to have ascended to heaven from Jerusalem.Many European Christians started pilgrimages to Jerusalem in the 1st century A.D. From about 1099 to 1187, Christian crusaders occupied Jerusalem and deemed the city a major religious site.
THE OTTOMAN EMPIRE
The Ottoman Empire ruled Jerusalem and much of the Middle East from about 1516 to 1917.
After World War I, Great Britain took over Jerusalem, which was part of Palestine at the time. The British controlled the city and surrounding region until Israel became an independent state in 1948.
Jerusalem was divided during the first 20 years of Israel’s existence. Israel controlled the Western portions of it, while Jordan controlled East Jerusalem.
After the 1967 Six-Day War, Israel seized all of Jerusalem.
THE TEMPLE MOUNT
The Temple Mount is a compound located on a hill in Jerusalem that’s comprised of about 35 acres of land. It contains religious structures such as the Western Wall, the Dome of the Rock and al-Aqsa Mosque.
This ancient landmark is the holiest place in Judaism. References to the area date back to Abraham’s near-sacrifice of his son Isaac in Jewish scripture. The site is also the location of the first and second Temples and the spot where many Jewish prophets taught.
The Temple Mount is thought to be the third holiest site in Islam (after Mecca and Medina in Saudi Arabia) and where Muslims believe the Prophet Muhammad ascended to heaven.
Christians also believe the site is significant to their faith. It’s a place that prophets mentioned in the Old Testament of the Bible, and was visited by Jesus according to the New Testament.
Because it has religious and historical implications, occupation of the Temple Mount has been the cause of bitter conflict for centuries, especially between Jews and Muslims living nearby.
During the Six-Day War, Israel gained control of the Temple Mount. But today, the Islamic Waqf governs what happens inside the compound, while Israeli forces control external security.
DOME OF THE ROCK
In 691 A.D., the Dome of the Rock, a gold-domed Islamic shrine, was built on the site of the destroyed Jewish Temples in Jerusalem.
The Dome, located on the Temple Mount, was built by Caliph Abd al-Malik. It’s the oldest surviving Islamic building and was constructed at the very site where Muslims believe Muhammad ascended to heaven.
During the Crusades, the Christians turned the landmark into a church. In 1187, Muslims recaptured the Dome of the Rock and re-designated it as a shrine.
A silver-domed mosque, called al-Aqsa, sits adjacent to the Dome of the Rock on the Temple Mount. Both structures are considered holy to Muslims.
WESTERN WALL (WAILING WALL)
The Western Wall is a section of ancient remnant wall from the second Jewish Temple. It’s located on the western side of the Temple Mount and is sometimes referred to as the “Wailing Wall” because many Jews pray and weep at the site of the destroyed Temple.
Each year, millions of Jews from around the world visit the wall. Because Muslims control the Temple Mount (the true site of the ancient Temples), the Western Wall is considered the holiest place where Jews can pray.
CHURCH OF THE HOLY SEPULCHRE
The Church of the Holy Sepulchre, built in 335 A.D., is the site where many Christians believe Jesus was crucified and where his resurrection occurred. It’s located in the Christian quarter of Jerusalem.
Thousands of Christian pilgrims from around the world travel to this church each year. Many regard it as the holiest Christian site in the world.
ISRAELI-PALESTINIAN CONFLICT OVER JERUSALEM
Since Israel’s independence, clashes between Israelis and Palestinians over key territories in Jerusalem have been ongoing.
Jewish law forbids Jews from praying in the Temple Mount. Yet, Israeli forces allow hundreds of Jewish settlers to enter the area routinely, which some Palestinians fear could lead to an Israeli takeover.
In fact, one key event that led to the Second Palestinian Intifada (a Palestinian uprising against Israel) happened when Jewish leader Ariel Sharon, who would become Israel’s Prime Minister, visited Jerusalem’s Temple Mount in 2000.
In recent years, some Israeli groups have even announced a plan to construct a third Jewish Temple on the Temple Mount. This proposal has outraged Palestinians living in the region.
In addition, both Israelis and Palestinians have aimed to make the city their capitals.
In 1980, Israel declared Jerusalem as its capital, but most of the international community doesn’t recognize this distinction.
In May 2017, the Palestinian group Hamas presented a document that proposed the formation of a Palestinian state with Jerusalem as its capital. However, the group refused to recognize Israel as a state, and the Israeli government immediately rejected the idea.
MODERN-DAY JERUSALEM
Today, tensions are still high in and around the city of Jerusalem. Confrontations between Israeli forces and Palestinians are commonplace.
Many international groups and countries support efforts to divide Jerusalem into Israeli and Palestinian sections. But, securing a plan that everyone agrees on is difficult.
In July 2017, three Arabs shot two Israeli police officers at the Temple Mount in Jerusalem. For security reasons, the compound was cleared of visitors and closed for Muslim Friday prayers for the first time in 17 years. Protests and violent acts have shadowed this precarious situation.
While Jerusalem’s future remains uncertain, it’s clear that this city holds great religious, historical and political power and will continue to do so for years to come.
http://www.history.com/
Sayar Thant
ေဂ်ရုဆလမ္
- နိဒါန္း -
ေဂ်ရုဆလမ္သည္ လက္ရွိေခတ္အစၥေရးလ္ႏိုင္ငံတ
- ေရွးဦး ေဂ်ရုဆလမ္သမိုင္း -
ေဂ်ရုဆလမ္၌ လူသားမ်ားကနဦးစတင္အေျခခ်ေန
BC ၁၀၀၀ တြင္ ေဒးဗစ္ဘုရင္ King David မွ ေဂ်ရုဆလမ္ကို ေအာင္ႏိုင္ၿပီး ဂ်ဴးဘုရင့္တိုင္းျပည္၏ၿမိဳ႕
BC ၅၈၆ တြင္ ေဘဘီလံုးနီးယန္းမ်ားက ေဂ်ရုဆလမ္ကို သိမ္းပိုက္ကာ ဘုရားေက်ာင္းကို ဖ်က္ဆီးခဲ့ၿပီး ဂ်ဴးမ်ားကို တိုင္းျပည္မွ ႏွင္ထုတ္ခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ ႏွစ္ ၅၀ ခန္႔အၾကာတြင္ ပါရွန္းဘုရင္ ဆိုင္းရပ္စ္ Cyrus က ဂ်ဴးမ်ားကို ေဂ်ရုဆလမ္သို႕ ျပန္လာခြင့္၊ ဘုရားေက်ာင္းကို ျပန္ေဆာက္ခြင့္ ျပဳခဲ့သည္။
BC ၃၃၂ တြင္ မဟာအလက္ဇႏၵား Alexander the Great မွ ေဂ်ရုဆလမ္ကို သိမ္းပိုက္ထိန္းခ်ဳပ္ခဲ့သည္
အခ်ိဳ႕ေသာ ဘာသာေရးႏွင့္ပတ္သက္ၿပီးျဖစ္
BC ၃၇ တြင္ ဟဲေရာ့ဒ္ဘုရင္ King Herod မွ ဒုတိယေျမာက္ ဘုရားေက်ာင္းကို ပံုစံေျပာင္း၍တည္ေဆာက္သည္။ ဘုရားေက်ာင္းပတ္လည္မွ တံတိုင္းမ်ားကိုမူ မေျပာင္းမလဲ ထားရွိခဲ့သည္။ ဂ်ီးဇပ္စ္ (ေယရႈဝါ) Jesus ကို AD ၃၀ ဝန္းက်င္တြင္ ေဂ်ရုဆလမ္ၿမိဳ႕တြင္း၌ ကားစင္တင္သတ္ခဲ့သည္။ AD ၇၀ တြင္ ရိုမန္မ်ားက ဒုတိယဘုရားေက်ာင္းကို ဖ်က္ဆီးခဲ့သည္။ AD ၆၃၂ တြင္ အစၥလာမ္ဘာသာ၏ တမန္ေတာ္မူဟမၼဒ္ Muhammad ေသဆံုးခဲ့ၿပီး ၎သည္ ေဂ်ရုဆလမ္မွ ေကာင္းကင္ဘံုသို႕ တက္သြားခဲ့သည္ဟု ဆိုၾကသည္။ AD ၁ ရာစုတြင္ ဥေရာပတိုက္သား ခရစ္ယာန္အမ်ားအျပား ေဂ်ရုဆလမ္သို႔ ေပးလ္ဂရင္းေမ့ဂ်္ pilgrimage မ်ား စတင္သြားေရာက္ခဲ့ၾကသည္။ ၁၀၉၉ ႏွင့္ ၁၁၈၇ ခန္႔ၾကား၌ ခရစ္ယာန္ ခရူဆိတ္ဒါမ်ားက ေဂ်ရုဆလမ္၏ အဓိကက်ေသာ ဘာသာေရးနယ္ေျမမ်ားကို သိမ္းပိုက္ထားခဲ့ၾကသည္။
[before Christ (BC) - ခရစ္မေပၚမီ ]
[anno Domini (AD) - ခရစ္ေတာ္ေမြးဖြားၿပီး]
[pilgrimage ေပးလ္ဂရင္းေမ့ဂ်္ - ဘာသာေရးအေျခခံအေၾကာင္းရင္းအ
[crusader ခရူဆိတ္ဒါ - အလယ္ေခတ္ကျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ခရူးဆိတ္စစ္ပြဲမ်ား၌ ခရစ္ယာန္ဘာသာဝင္မ်ားဖက္မွ ပါဝင္တိုက္ပြဲဝင္ခဲ့သူ]
- ေအာ္တိုမန္အင္ပါယာ -
ေအာ္တိုမန္အင္ပါယာသည္ ေဂ်ရုဆလမ္ ႏွင့္ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းကို ၁၅၁၆ မွ ၁၉၁၇ ၾကား၌ အုပ္စိုးခဲ့သည္။
ပထမကမ႓ာစစ္အၿပီးတြင္ ဂရိတ္ၿဗိတိန္ (အဂၤလန္) မွ ေဂ်ရုဆလမ္ကို သိမ္းယူသည္။ ယင္းအခ်ိန္က ေဂ်ရုဆလမ္မွာ ပါလက္စတိုင္း၏ နယ္ေျမအတြင္း ပါရွိသည္။ ၿဗိတိသွ်တို႔က ေဂ်ရုဆလမ္ ႏွင့္ ပတ္ဝန္းက်င္ေဒသကို အစၥေရးလ္ႏိုင္ငံလြတ္လပ္ေရးရ
လြတ္လပ္ၿပီး အစၥေရးလ္၏ ပထမႏွစ္ ၂၀ အတြင္းတြင္ ေဂ်ရုဆလမ္မွာ ႏွစ္ပိုင္းကြဲေနခဲ့သည္။ အစၥေရးလ္က ေဂ်ရုဆလမ္အေနာက္ျခမ္းကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားခဲ့ၿပီး ေဂ်ာ္ဒန္က ေဂ်ရုဆလမ္အေရွ႕ျခမ္းကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားခဲ့သည္။
၁၉၆၇ ၆-ရက္ စစ္ပြဲအၿပီးတြင္ အစၥေရးလ္က ေဂ်ရုဆလမ္တစ္ၿမိဳ႕လံုးကို သိမ္းပိုက္ခဲ့သည္။
[
၁၉၄၇ ကုလသမဂၢစီမံကိန္းအရ ပါလက္စတိုင္းကို အစၥေရးလ္ျပည္နယ္မ်ား ႏွင့္ ပါလက္စတိုင္းျပည္နယ္မ်ားဟု ႏွစ္ပိုင္းခြဲသည္။ ေဂ်ရုဆလမ္ကိုမူ ဘာသာေရးနယ္ေျမအျဖစ္ သီးျခားအခြင့္ေပးသတ္မွတ္သည္
၁၉၄၈ ပထမ အာရပ္-အစၥေရးလ္ စစ္ပြဲတြင္ အစၥေရးလ္က ေဂ်ရုဆလမ္အေနာက္ျခမ္းကို သိမ္းပိုက္လိုက္သည္။
၁၉၄၉ တြင္ အစၥေရးလ္ ႏွင့္ အာရပ္ႏိုင္ငံမ်ား (အီဂ်စ္၊ ေဂ်ာ္ဒန္၊ လက္ဘႏြန္ ႏွင့္ ဆီးရီးယား) ၾကား စစ္ရပ္စဲေရးစာခ်ဳပ္,ခ်ဳပ္ၿပ
၁၉၆၇ တတိယ အာရပ္-အစၥေရးလ္စစ္ပြဲ ဝါ ၆-ရက္စစ္ပြဲ အၿပီးတြင္ အစၥေရးလ္က ေဂ်ာ္ဒန္ထိန္းခ်ဳပ္ထားေသာ အေရွ႕-ေဂ်ရုဆလမ္ကို သိမ္းပိုက္လိုက္ကာ ေဂ်ရုဆလမ္တစ္ၿမိဳ႕လံုးကို ထိန္းခ်ဳပ္လိုက္သည္။
]
- ဘုရားေက်ာင္းကုန္း -
ဘုရားေက်ာင္းကုန္း (ထမ္ပယ္လ္ေမာင့္(ထ္) Temple Mount) (ဟီဘရူးအသံထြက္ - ေဟာင္းေဘးခမၼီတာ့ရွ္) သည္ ေဂ်ရုဆလမ္ၿမိဳ႕၏ ေတာင္ကုန္းတစ္ခုထက္တည္ရွိေသ
ယင္းေရွးေဟာင္းအထိမ္းအမွတ္ေ
အစၥလာမ္ဘာသာ၌ ဘုရားေက်ာင္းကုန္းကို (မကၠာ ႏွင့္ မဒီနာ တို႔ၿပီးလွ်င္) တတိယအျမင့္ျမတ္ဆံုးနယ္ေျမျဖ
ခရစ္ယာန္မ်ားကလည္း ယင္းနယ္ေျမသည္ ဘာသာေရးအရ အေရးပါသည္ဟု ယံုၾကည္ၾကသည္။ သမၼာက်မ္းေဟာင္းအရ ယင္းေနရာသည္ တမန္ေတာ္မ်ား ညႊန္းဆိုခဲ့ေသာေနရာျဖစ္သလို
ယင္းသို႔ေသာ ဘာသာေရး ႏွင့္ သမိုင္းဆိုင္ရာ ပါတ္သက္ဆက္ႏႊယ္မႈမ်ားေၾကာင္
၆-ရက္စစ္ပြဲအၿပီးတြင္ အစၥေရးလ္က ဘုရားေက်ာင္းကုန္းကို ထိန္းခ်ဳပ္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ယေန႔အခါ၌ မူဆလင္မ်ားလွဴဒါန္းထားေသာ ေငြပေဒသာပင္ျဖင့္ ၿခံဝင္းအတြင္းပိုင္းကို မူဆလင္မ်ားက ထိန္းခ်ဳပ္ကိုင္တြယ္ၿပီး ျပင္ပလံုၿခံဳေရးကို အစၥေရးလ္တပ္ဖြဲ႕မ်ားက ထိန္းခ်ဳပ္ကိုင္တြယ္သည္။
- ေက်ာက္အမိုးခံုး -
AD ၆၉၁ တြင္ ေဂ်ရုဆလမ္ရွိ ဖ်က္ဆီးခံခဲ့ရေသာ ဂ်ဴးဘုရားေက်ာင္းမ်ား တည္ရာေနရာ၌ ေက်ာက္အမိုးခံုး (ႆဒုမ္းေအာ့ဖ္ႆေရာ့ခ္) the Dome of the Rock ဝါ အစၥလမၼစ္ဗိမာန္ေရႊအမိုးခံုး
ဘုရားေက်ာင္းကုန္း၌ တည္ရွိေသာ အမိုးခံုးအေဆာက္အဦးကို တည္ေဆာက္ခဲ့သူမွာ ခါလီဖာ အဗၺဒ္ အယ္လ္မာလစ္ Caliph Abd al-Malik ျဖစ္သည္။ အမိုးခံုးအေဆာက္အဦးမွာ ယေန႔လက္က်န္ ေရွးဦး အစၥလမၼစ္အေဆာက္အဦးမ်ားထဲတြ
ခရူးဆိတ္စစ္ပြဲမ်ားအတြင္း ခရစ္ယာန္မ်ားက ယင္းအထိန္းအမွတ္အေဆာက္အဦးက
အယ္လ္အပ္(က္)ဆာ al-Aqsa အမည္ရ ေငြေရာင္အမိုးခံုးဗလီမွာ ဘုရားေက်ာင္းကုန္းေပၚမွာပင္
- အေနာက္ပိုင္းတံတိုင္း (ငိုေၾကြးတံတိုင္း) -
အေနာက္ပိုင္းတံတိုင္း the Western Wall သည္ ဒုတိယေျမာက္ ဂ်ဴးဘုရားေက်ာင္းမွ ေရွးေဟာင္းလက္က်န္အပိုင္း ျဖစ္သည္။ ယင္းမွာ ဘုရားေက်ာင္းကုန္း၏ အေနာက္ပိုင္း၌ တည္ရွိသည္။ ဖ်က္ဆီးခံရေသာ ဘုရားေက်ာင္းေနရာသို႔ ဂ်ဴးလူမ်ိဳးအမ်ားအျပား လာေရာက္ငိုေၾကြးဆုေတာင္းေလ့
ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္း ကမ႓ာတစ္လႊားမွ ဂ်ဴးသန္းေပါင္းမ်ားစြာ တံတိုင္းသို႔ လာေရာက္လည္ပတ္ေလ့ရွိၾကသည္။ မူဆလင္မ်ားက ဘုရားေက်ာင္းကုန္း (ေရွးေဟင္းဘုရားေက်ာင္းမ်ား
- ျမင့္ျမတ္ေသာ ဂူဗိမာန္ ခ်ာ့ခ်္ -
ျမင့္ျမတ္ေသာ ဂူဗိမာန္ ခ်ာ့ခ်္ the Church of the Holy Sepulchre ကို AD ၃၃၅ တြင္ ဂ်ီးဇပ္စ္ ကားစင္တင္အသတ္ခံရၿပီး ရွင္သန္ထေျမာက္ရာေနရာဟု ခရစ္ယာန္မ်ား ယံုၾကည္ၾကေသာေနရာ၌ တည္ေဆာက္ထားသည္။ ယင္းအေဆာက္အဦးမွာ ေဂ်ရုဆလမ္၏ ခရစ္ယာန္ရပ္ကြက္၌ တည္ရွိသည္။
ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္း ကမ႓ာတစ္လႊားမွ သိန္းခ်ီေသာခရစ္ယာန္မ်ား ယင္းခ်ာ့ခ်္သို႕ ျမင့္ျမတ္ေသာေနရာအျဖစ္ သြားေရာက္လည္ပတ္ၾကသည္။ အမ်ားအျပားက ယင္းခ်ာ့ခ်္ကို ကမ႓ာေပၚ၌ အျမင့္ျမတ္ဆံုး ခရစ္ယာန္နယ္ေျမအျဖစ္ သတ္မွတ္ၾကသည္။
- ေဂ်ရုဆလမ္ႏွင့္ပတ္သက္ေသာ အစၥေရးလ္-ပါလက္စတိုင္း ပဋိပကၡ -
အစၥေရးလ္လြတ္လပ္ေရးရၿပီးခ်ိ
ဂ်ဴးဥပေဒက ဂ်ဴးမ်ားကို ဘုရားေက်ာင္းကုန္း၌ ဆုမေတာင္းရ တားျမစ္ထားသည္။ သို႔ေသာ္ အစၥေရးလ္တပ္ဖြဲ႕မ်ားက ရာေပါင္းမ်ားစြာေသာ ဂ်ဴးအေျခခ်ေနထိုင္သူမ်ားအား
အမွန္စင္စစ္ ဒုတိယ အင္တီဖာဒါ (ပါလက္စတိုင္း၏ အစၥေရးလ္ ဆန္႔က်င္ပုန္ကန္ထၾကြမႈ) သည္ ၂၀၀၀ ခုႏွစ္က ထိုစဥ္က အစၥေရးလ္ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္လာမ
လတ္တေလာႏွစ္မ်ားအတြင္း အခ်ိဳ႕ေသာ အစၥေရးလ္အဖြဲ႕မ်ားက ဘုရားေက်ာင္းကုန္းေပၚ၌ တတိယေျမာက္ ဂ်ဴးဘုရားေက်ာင္းတည္ေဆာက္ရန
ထို႕ျပင္ အစၥေရးလ္ ေရာ ပါလက္စတိုင္းေရာက ေဂ်ရုဆလမ္ကို ၿမိဳ႕ေတာ္အျဖစ္ထားရွိရန္ ႀကံရြယ္ထားၾကသည္။
၁၉၈၀ တြင္ အစၥေရးလ္မွ ေဂ်ရုဆလမ္ကို ၿမိဳ႕ေတာ္အျဖစ္ ေၾကျငာခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအဝန္းကမူ ယင္းေၾကျငာခ်က္ကို အသိအမွတ္မျပဳခဲ့ေခ်။
၂၀၁၇ ေမ တြင္ ပါလက္စတိုင္း ဟားမာ့စ္အဖြဲ႕က ေဂ်ရုဆလမ္ကို ၿမိဳ႕ေတာ္အျဖစ္ထားရွိမည့္ ပါလက္စတိုင္းႏိုင္ငံဖြဲ႕စည္
- လက္ရွိေခတ္ ေဂ်ရုဆလမ္ -
ယေန႔အခါ၌ ေဂ်ရုဆလမ္ ၿမိဳ႕တြင္းေရာ ၿမိဳ႕ျပင္ပါ တင္းမာမႈမ်ား ျမင့္တက္လ်က္ ရွိေနသည္။ အစၥေရးလ္တပ္ဖြဲ႕မ်ား ႏွင့္ ပါလက္စတိုင္းမ်ားၾကား ထိပ္တိုက္ေတြ႕မႈမ်ားလည္း ေနရာအႏွံ ျဖစ္ပြားေနသည္။
ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႕အစည္းအမ်ားအျပား ႏွင့္ ႏိုင္ငံအမ်ားအျပားက ေဂ်ရုဆလမ္ကို ႏွစ္ပိုင္းခြဲ၍ အစၥေရးလ္ပိုင္အျခမ္း ႏွင့္ ပါလက္စတိုင္းပိုင္အျခမ္းဟူ၍
၂၀၁၇ ဇူလိုင္တြင္ ေဂ်ရုဆလမ္၊ ဘုရားေက်ာင္းကုန္းေပၚ၌ အာရပ္လူမ်ိဳး ၃ ဦးက အစၥေရးလ္ရဲတပ္ဖြဲ႕ဝင္ ၂ ဦးကို ပစ္သတ္လိုက္သည္။ လံုၿခံဳေရးအေၾကာင္းျပခ်က္မ်
ေဂ်ရုဆလမ္၏အနာဂတ္ မေသခ်ာမေရာရာ ရွိေနစဥ္တြင္ ေဂ်ရုဆလမ္ၿမိဳ႕ေတာ္ကမူ ဘာသာေရး၊ သမိုင္းဆိုင္ရာ ႏွင့္ ႏိုင္ငံေရး မဟာစြမ္းအားကို ဆုပ္ကိုင္ထားသည္မွာ ထင္းရွားလွၿပီး လာမည့္ႏွစ္မ်ားစြာတိုင္ ဆက္လက္၍ ဆုပ္ကိုင္သြားႏိုင္ဖြယ္လည္း
[
၁၉၈၀ တြင္ အစၥေရးလ္ပါလီမန္မွ "Basic Law: Jerusalem, Capital of Israel," declaring the "complete and united" ကို အတည္ျပဳျပ႒ာန္းၿပီး ေဂ်ရုဆလမ္ကို အစၥေရးလ္ၿမိဳ႕ေတာ္အျဖစ္ ေၾကျငာသည္။ သို႔ေသာ္ ကုလသမဂၢလံုၿခံဳေရးေကာင္စီက Resolution 478 ကို အတည္ျပဳၿပီး အစၥေရးလ္ဥပေဒကို တရားမဝင္ဟု ေခ်ဖ်က္သည္။
၁၉၈၂ တြင္ အစၥေရးလ္တပ္မ်ား ဆိုင္းႏိုင္း ႏွင့္ ဂါဇာမွ ဆုတ္ခြာ၍ အီဂ်စ္လက္သို႔လႊဲသည္။ ၁၉၈၈ တြင္ အေနာက္ဖက္ကမ္းေျခမွ ဆုတ္ခြာ၍ ေဂ်ာ္ဒန္လက္သို႔ လႊဲသည္။ ထို႔ေနာက္တြင္ ပါလက္စတိုင္း အမ်ိဳးသားေကာင္စီက Palestine National Council က အယ္လ္ဂ်ီးယားစ္မွေန၍ ႏိုင္ငံလြတ္လပ္ေရး ေၾကြးေၾကာ္သည္။ ပါလက္စတိုင္း၏ၿမိဳ႕ေတာ္ကိုလ
အေမရိကန္ေအာက္လႊတ္ေတာ္ (ကြန္ဂရက္) မွ Jerusalem Embassy Act of 1995 (၁၉၉၅ ေဂ်ရုဆလမ္ သံရံုးဥပေဒ) ကို အတည္ျပဳေပးခဲ့သည္။ ယင္းဥပေဒအရ အစၥေရးလ္၊ တဲလ္အဗစ္ၿမိဳ႕မွ အေမရိကန္သံရံုးကို ေဂ်ရုဆလမ္သို႕ ေျပာင္းေရႊ႕ရန္ လိုအပ္သည္။ သို႔ေသာ္ အေမရိကန္သမၼတေဟာင္းမ်ား ျဖစ္ၾကေသာ ေဂ်ာ့ဂ်္ ဒဗယ္လ္ယူ ဘြတ္ရွ္၊ ဘီလ္ကလင္တန္ ႏွင့္ ဘားရတ္ အိုဘားမားတို႔သည္ အမ်ိဳးသားလံုၿခံဳေရးအက်ိဳးစ
၂၀၁၇၊ ဒီဇင္ဘာ ၆ -- အေမရိကန္သမၼတ ေဒၚနယ္လ္ထရမ့္ပ္မွ ေဂ်ရုတလမ္ကို အစၥေရးလ္၏ၿမိဳ႕ေတာ္အျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳၿပီး အေမရိကန္သံရံုးကို တဲလ္အဗစ္မွ ေဂ်ရုဆလမ္သို႔ ေျပာင္းေရႊ႕ရန္ အမိန္႔ေပးသည္။ ပါလက္စတိုင္းသမၼတ မာမြတ္ အာဘာ့စ္က ထရမ့္ပ္၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္သည္ ႏိုင္ငံတကာဥပေဒကို ခ်ိဳးေဖာက္ေၾကာင္း၊ ေဂ်ရုဆလမ္သည္ ပါလက္စတိုင္းႏိုင္ငံ၏ ထာဝရၿမိဳ႕ေတာ္ အျဖစ္ ဆက္လက္ရွိေနမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာၾကားသည္။ ကုလသမဂၢအေထြေထြ အတြင္းေရးမႈးခ်ဳပ္ အန္ေထာ္နီယို ဂူထဲ(အဲ)ရတ္စ္ က ေဂ်ရုဆလမ္သည္ တိုက္ရိုက္ေတြ႕ဆံုညိႏႈိင္းမ
ဂါဇာ၊ ေဂ်ာ္ဒန္၊ တူရကီ ႏွင့္ အေနာက္ဖက္ကမ္းေျခၿမိဳ႕ႀကီးမ
၂၀၁၇၊ ဒီဇင္ဘာ ၇ -- ကုလသမဂၢလံုၿခံဳေရးေကာင္စီမွ
၂၀၁၇၊ ဒီဇင္ဘာ ၈ -- ဂါဇာနယ္စပ္အနီး၌ ဆႏၵျပမႈမ်ားအတြင္း အစၥေရးလ္စစ္သားမ်ား၏ ပစ္ခတ္မႈျဖင့္ ပါလက္စတိုင္း ၂ ဦး ေသဆံုးၿပီး ၉၈ ေယာက္ ဒဏ္ရာရသည္။
၂၀၁၇၊ ဒီဇင္ဘာ ၉ -- အာရပ္အသင္းႀကီးက အေမရိကန္ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို ကန္႔ကြက္ၿပီး ပါလက္စတိုင္းႏိုင္ငံကို အသိအမွတ္ျပဳကာ ယင္း၏ၿမိဳ႕ေတာ္ကိုလည္း အေရွ႕-ေဂ်ရုဆလမ္ကို ထားရန္ ေတာင္းဆိုသည္။
၂၀၁၇၊ ဒီဇင္ဘာ ၁၀ -- ေဘရြတ္တြင္ ေဂ်ရုဆလမ္ကိစၥ ဆႏၵျပမႈမ်ားအတြင္း ဆႏၵျပသူမ်ားႏွင့္ လံုၿခံဳေရးတပ္ဖြဲ႕ဝင္မ်ား ရုန္းရင္းဆန္ခတ္ျဖစ္သည္။ ဂ်ာကာတာတြင္ လူ ေသာင္းခ်ီ ဆႏၵျပမႈ ျဖစ္ပြားသည္။
၂၀၁၇၊ ဒီဇင္ဘာ ၁၁ -- ဥေရာပ ေခါင္းေဆာင္မ်ားက ေဂ်ရုဆလမ္ကို အစၥေရးလ္ၿမိဳ႕ေတာ္အျဖစ္ အသိအမွတ္မျပဳေၾကာင္း၊ ေဂ်ရုဆလမ္ကို အစၥေရးလ္ေရာ ပါလက္စတိုင္းပါ ပူးတြဲပိုင္ေၾကာင္း ေျပာၾကားသည္။
၂၀၁၇၊ ဒီဇင္ဘာ ၁၂ -- ပါလက္စတိုင္းမွ အစၥလမၼစ္ေတာ္လွန္ေရးတပ္ဖြဲ႕
၂၀၁၇၊ ဒီဇင္ဘာ ၁၃ -- တူရကီတြင္ က်င္းပေသာ OIC အစည္းအေဝးတြင္ မူဆလင္ႏိုင္ငံမ်ားက အေရွ႕ေဂ်ရုဆလမ္ကို ပါလက္စတိုင္းၿမိဳ႕ေတာ္အျဖစ္
၂၀၁၇၊ ဒီဇင္ဘာ ၁၄ -- ပါလက္စတိုင္းဖက္မွ ေရာ့ကတ္မ်ားက်ေရာက္ၿပီးေနာက
]
* [ ] အတြင္း ေဖာ္ျပခ်က္မ်ားမွာ ဘာသာျပန္သူမွ ထပ္မံျဖည့္စြက္ထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
http://www.history.com/
JERUSALEM
INTRODUCTION
Jerusalem is a city located in modern-day Israel and is considered by many to be one of the holiest places in the world. Jerusalem is a site of major significance for the three largest monotheistic religions: Judaism, Islam and Christianity, and both Israel and Palestine have claimed Jerusalem as a capital city. Because of these strong, age-old associations, bloody conflicts to control the city and sites within it have been waged for thousands of years.
EARLY HISTORY OF JERUSALEM
Scholars believe the first human settlements in Jerusalem took place during the Early Bronze Age—somewhere around 3500 B.C.
In 1000 B.C., King David conquered Jerusalem and made it the capital of the Jewish kingdom. His son, Solomon, built the first holy Temple about 40 years later.
The Babylonians occupied Jerusalem in 586 B.C., destroyed the Temple, and sent the Jews into exile. About 50 years after that, the Persian King Cyrus allowed Jews to return to Jerusalem and rebuild the Temple.
Alexander the Great took control of Jerusalem in 332 B.C. Over the next several hundred years, the city was conquered and ruled by different groups, including the Romans, Persians, Arabs, Fatimids, Seljuk Turks, Crusaders, Egyptians, Mamelukes and Islamists.
Some key events with religious implications that took place in Jerusalem during this period include:
In 37 B.C., King Herod restructured the second Temple and added retaining walls to it.Jesus was crucified in the city of Jerusalem around 30 A.D.The Romans destroyed the second Temple in 70 A.D.In 632 A.D., Muhammad, the Islamic prophet, died and was said to have ascended to heaven from Jerusalem.Many European Christians started pilgrimages to Jerusalem in the 1st century A.D. From about 1099 to 1187, Christian crusaders occupied Jerusalem and deemed the city a major religious site.
THE OTTOMAN EMPIRE
The Ottoman Empire ruled Jerusalem and much of the Middle East from about 1516 to 1917.
After World War I, Great Britain took over Jerusalem, which was part of Palestine at the time. The British controlled the city and surrounding region until Israel became an independent state in 1948.
Jerusalem was divided during the first 20 years of Israel’s existence. Israel controlled the Western portions of it, while Jordan controlled East Jerusalem.
After the 1967 Six-Day War, Israel seized all of Jerusalem.
THE TEMPLE MOUNT
The Temple Mount is a compound located on a hill in Jerusalem that’s comprised of about 35 acres of land. It contains religious structures such as the Western Wall, the Dome of the Rock and al-Aqsa Mosque.
This ancient landmark is the holiest place in Judaism. References to the area date back to Abraham’s near-sacrifice of his son Isaac in Jewish scripture. The site is also the location of the first and second Temples and the spot where many Jewish prophets taught.
The Temple Mount is thought to be the third holiest site in Islam (after Mecca and Medina in Saudi Arabia) and where Muslims believe the Prophet Muhammad ascended to heaven.
Christians also believe the site is significant to their faith. It’s a place that prophets mentioned in the Old Testament of the Bible, and was visited by Jesus according to the New Testament.
Because it has religious and historical implications, occupation of the Temple Mount has been the cause of bitter conflict for centuries, especially between Jews and Muslims living nearby.
During the Six-Day War, Israel gained control of the Temple Mount. But today, the Islamic Waqf governs what happens inside the compound, while Israeli forces control external security.
DOME OF THE ROCK
In 691 A.D., the Dome of the Rock, a gold-domed Islamic shrine, was built on the site of the destroyed Jewish Temples in Jerusalem.
The Dome, located on the Temple Mount, was built by Caliph Abd al-Malik. It’s the oldest surviving Islamic building and was constructed at the very site where Muslims believe Muhammad ascended to heaven.
During the Crusades, the Christians turned the landmark into a church. In 1187, Muslims recaptured the Dome of the Rock and re-designated it as a shrine.
A silver-domed mosque, called al-Aqsa, sits adjacent to the Dome of the Rock on the Temple Mount. Both structures are considered holy to Muslims.
WESTERN WALL (WAILING WALL)
The Western Wall is a section of ancient remnant wall from the second Jewish Temple. It’s located on the western side of the Temple Mount and is sometimes referred to as the “Wailing Wall” because many Jews pray and weep at the site of the destroyed Temple.
Each year, millions of Jews from around the world visit the wall. Because Muslims control the Temple Mount (the true site of the ancient Temples), the Western Wall is considered the holiest place where Jews can pray.
CHURCH OF THE HOLY SEPULCHRE
The Church of the Holy Sepulchre, built in 335 A.D., is the site where many Christians believe Jesus was crucified and where his resurrection occurred. It’s located in the Christian quarter of Jerusalem.
Thousands of Christian pilgrims from around the world travel to this church each year. Many regard it as the holiest Christian site in the world.
ISRAELI-PALESTINIAN CONFLICT OVER JERUSALEM
Since Israel’s independence, clashes between Israelis and Palestinians over key territories in Jerusalem have been ongoing.
Jewish law forbids Jews from praying in the Temple Mount. Yet, Israeli forces allow hundreds of Jewish settlers to enter the area routinely, which some Palestinians fear could lead to an Israeli takeover.
In fact, one key event that led to the Second Palestinian Intifada (a Palestinian uprising against Israel) happened when Jewish leader Ariel Sharon, who would become Israel’s Prime Minister, visited Jerusalem’s Temple Mount in 2000.
In recent years, some Israeli groups have even announced a plan to construct a third Jewish Temple on the Temple Mount. This proposal has outraged Palestinians living in the region.
In addition, both Israelis and Palestinians have aimed to make the city their capitals.
In 1980, Israel declared Jerusalem as its capital, but most of the international community doesn’t recognize this distinction.
In May 2017, the Palestinian group Hamas presented a document that proposed the formation of a Palestinian state with Jerusalem as its capital. However, the group refused to recognize Israel as a state, and the Israeli government immediately rejected the idea.
MODERN-DAY JERUSALEM
Today, tensions are still high in and around the city of Jerusalem. Confrontations between Israeli forces and Palestinians are commonplace.
Many international groups and countries support efforts to divide Jerusalem into Israeli and Palestinian sections. But, securing a plan that everyone agrees on is difficult.
In July 2017, three Arabs shot two Israeli police officers at the Temple Mount in Jerusalem. For security reasons, the compound was cleared of visitors and closed for Muslim Friday prayers for the first time in 17 years. Protests and violent acts have shadowed this precarious situation.
While Jerusalem’s future remains uncertain, it’s clear that this city holds great religious, historical and political power and will continue to do so for years to come.
http://www.history.com/
Sayar Thant
0 comments:
Post a Comment